ئێمە دوای ئەوان چی بکەین؟
فازڵ میرانی
ئەوەی بەردەوام دەبێت وڵات و وڵاتپەروەرییە، ئازادی و بەشوێن ئازادی كەوتنە، یان ئازادی بەدەستهێنانە.
هەموومان ئێستا لە دەروونی خۆماندا بیر لە ژیان و مردن دەكەینەوە، خۆشحاڵین بە سەرگوزەشتەی ئەو ڕۆڵانەی، كە یادیان دەكەینەوە و دڵخۆش نین بە ماڵئاواییكردنیان، كە سوننەتى ژیان و بەشەر وایە، ئێمەی كورد ئێمەی كوردستانی، بیر لە خۆشی و ناخۆشی بكەینەوە، كە چۆن خۆشییەكان بەدەستبێنین و چۆن پێشگیری لە ناخۆشییەكان بكەین كە نەیەنە ڕێگامان.
لێرەدا مەبەستم ئەوەیە ئەوانەی ڕۆیشتن زۆریان بۆ ناڕەحەت بووين، ئەى ئەوەی ئێستا ماون، دوای ڕۆيشتنی ئەوان چیبكەن؟ نەڵێن دوێنی وامان كرد و وامان هەبوو و دوێنێ فلانمان لێ ڕۆیشت، ئەمڕۆ چین و چیدەكەین.
پێم باشە لەو یادانەدا ئینسان دونیای لەپێش چاوی ڕەش نەبێ، بۆ ئەوانەی بەڕێمان كردن چ پێویستە بیكەین، تا بتوانین ئەو ژینگەیە بپارێزین، تا بتوانین یادی ئەوانی تر بكەینەوە كە دەڕۆن یان كە ئێمە دەڕۆین و ئەوانەی دوای ئێمە ئەو یادانە بەرز رابگرێت، كە ئەمەش ئەركی هەموومانە، ئەوەی ئەمڕۆ كە ئێمە لێرە كۆبووینەتەوە هەموومان پێشمەرگەی دوێنێ و پێشمەرگەی ئەمڕۆ و كادیری ئەمڕۆ و سەركردەی حزبی دوێنێ و سەركردەی حزبی تازەین، هەموومان لەم بوونیاتە بەشێکمان هەبووە و كارمان تێدا كردووە تا ئەو بیناسازییە بووە. دەبێ چیبكەین تا ئەو بینایە بەردەوام بێت.
پارتی دیموكراتی كوردستان بە سەرۆكایەتی سەرۆك بارزانی، ئەمڕۆ لە هەلومەرجێكدایە كە دوو ئەركی گەورەی لە ئەستۆدایە، ئەركێك پاراستنی دوێنێ و ڕووبەروبوونەكانی ئەمڕۆ و پاراستنی ئەمڕۆ، كەواتە ئێمە تەنیا بۆ دوێنێ سەرفرازییەكان نیشان نادەین، ئەبێ ئەمڕۆ بپارێزین بۆ ئەوەی سەرفرازییەكانی دوێنێی ئێمه بەردەوام بێ، كە ئەمەش ئەركی هەموومانە، ئەركی سەركردایەتیی حزبە بەسەرۆك بارزانییەوە، ئەركی سەركردایەتیی پارتی و كەوادیر و پێشمەرگەكان و جەماوەرەكەیەتی، ئینجا ئەركی خەڵكی كوردستانە.
شەهیدەكانی خۆمان لە تاودانی شۆڕشدا بەشێوەیەك بەڕێمانكردووە نەوەكوو لەترسان جارێكی تر ئەوفرۆكانەی كه ئۆڕدوگای زێوەیان بۆردومان كرد له و شوێنە بۆردومان بكەن لە مەڕاسیمی ناشتنی شەهیدەكانمان، هەروەها نەمانتوانیوە پرسەیان، یان كۆڕێكی ئاوای بۆ بكەین نەوەكوو دوژمن هەلێك وەرگرێت و بۆردومانمان بكات، كەواتە ئەوەی دوێنێ لەبەرچاومان بێ بۆ ڕاگرتنی ئەمڕۆیە، من هەمیشە كە ئەڵێم “لئن شكرتم لازیدنكم” مەبەستم ئەوەیە، ئەوەی دوێنێ لەبەرچاو بوو، ئەمەی ئەمڕۆ دەستی پێوەبگرین.
دەێ ناخۆشییەكانی دوێنێ و ئاوارەيى و كوردستان وێران كردن و كیمیابارانكردن و تەهجیر و تەبعیس و كۆمەڵكوژی لەبەرچاو بگیرێت و ئەوەی ئەمڕۆ كە دروستبووە بەرهەمی دوێنێیە.
دیدی بەندە، مێژوو بە جوگرافیاوە جوان دەبێت.
ئێستا چی، كەواتە یادی ئەم ئەزیزانە هانمان بدات بۆ خۆڕاگرتن وەكوو جەنابی سەرۆك ئەفەرمووێ “ئیڕادە بەهێزكردن”، چونكە هەندێ جار هەموومان هەست ئەكەین عاتیفە -فعل – ردفعل – ناعەدالەتی” ڕوومان تێدەكات و تووشی دڵەڕاوکێ دەبین و یەكێك دەڵێ خۆزگە ئەوەم نەكردبا و یەكێك دەڵێ من بۆ كێم كرد، وەكوو ئەوەی كە كارەبا نەبوو دەیانوت خۆزگە راپەڕینمان نەكردبوایە، بەس بیریان چوو كە لە ژێر ڕۆشنایی كارەبادا تەرمی كوڕەكانی دەهاتەوە و قەدەغەبوو كە تازیەی بۆ دانێن و پارەی فیشەكەكەیان لێ وەردەگرتنەوە كە پێی ڕەمی كردوون. بۆیە من كە دەڵێم “ربنا لا تزغ قلوبنا بعد اذ هدیتنا وهب لنا من لدنك رحمە انك انت الوهاب”، “زیغ القلب” لێرە مانای ئەوە نیە شەریانی دڵت قەپات بووە، یان تووشی جەلتەی دڵ بوویتە، بەڵكوو بە مانای ئەوە دێت كە تۆ تووشی دڵەڕاوكێ بیت و لە ڕێگە راستەكەت لابدەیت یان پەشیمان بی، هەندێك لە برادەرانی تر گوتیان “فازڵ میرانی” تەفسیری ئایەتەكانی قورئانیش لە بەرژەوەندی پارتی تەفسیر دەكات، نا بەڵكوو بۆ ئینسانە، چونكە ئینسانیەت هیدایەتی هەموو شتێكە، دەبێ بیر لە پەیڕەوی خولوقی ئینسانیەت بكاتەوە، ئەدیانەكان هەموویان لە پێشكەوتنی ئینسانەوە سەری هەڵداوە، ئێمە دەبێ لە دەوری قیادەی خۆمان كۆبینەوە و سلبیاتی خۆمان نەهێڵین بۆ پاراستنی ڕابردووی خۆمان، واز لەو فعل و رد فعل و حەسادەت
بینین، ئەم حزبە بەوە پێش ناكەوێ، ئەمە ڕەوشتی پارتی و سەركردایەتی و نەهجی ڕێبازی بارزانی نییە.
من لەگەڵ برای خۆشەویستم كاك “د. جەرجیس” عومرێك بەیەكەوبووین، لەهەموو ڕێوڕەسمەكان بە جلی بێشمەرگە و جلی ئەفەندیەوە پێكەوه بووینە، بەڵام لە هەمووی گرینگتر ئەوەیە تەنها بە مەزهەب پێكەونەبووینە، بەڵكوو بە جەوهەر پێكەوەبووینە، جەوهەری ئێمە ئەوەبوو كە بیروباوەڕی پارتی دیموكراتی كوردستان بووە كە ئێمەی لە گەنجایەتییەوە ڕاكێشاوە بۆ ناوخۆيی و ڕێبازی بارزانی نەمر بووە، یەك دەقە لامان نەدابێ لەو عومەری كە تێداینە كە نازانین چەند دەژین سەرفيرازین لەوەی یەك دەندە بووینە بە قسەی فارسان، یەك دەقەش پشتمان لە ڕێیازی بارزانی و سەركردایەتی سەرۆكی خۆمان و حزبەكەی خۆمان نەكردووە، ئەوە وایكردووە بمێنین نەك بمێنین وەكوو پارتی، ئەمە سوكایەتیكردنی نادیدەكردنی خەڵكی تر نییە، بەڵام هەقمانە بۆخۆمان باشییەكان بڵێین، ئێمە ئەگەر تا 1975 تەنها حزب و ڕێبەرایەتی بوو، بەڵام پاش 1975 رۆڵى رێبەرایەتی هاوبەشمان بینیوە، بەڵام هەمیشە ئەو حزبە، ئەو خەڵكە، ئەو وڵاتە، ئەو نیشتیمانییە ،ئەو ڕێبەرایەتییە كلیلی ئەمانی مانەوە، خۆڕاگرتن ،بەرهەڵستكاری و هەوڵدان بە بەدەستهێنانی دەستكەوتەكانی ئازادی شۆڕشگێرییە، كە دەبێ ئەمە بپارێزین، ئەوە مانای ئەوە نییە خەڵكی تر هیچی نەكردبێ.
”د.جەرجیس”ـی رەحمەتی جێگری سەرۆکى یەكێتیی قوتابییان بوه و دكتۆرایەك بۆ مەكتەبی سیاسی بۆ بەرپرسی لق و بۆ عەسكەریە، وەكو زەعیم عەلی گوتی وازی لە هەموو شتێك هێنا، كاتێك “د.جەرجیس” گەڕایەوە كوردستان ملی دایە بەر مەسئولیەت خەڵكێك لە مەسئولیەت رایده كرد و ئەو شوێنەی ئەو لێی دەما، خەڵك ڕووی لەوێ دەكرد و ئەو شوێنەی كە ئەو بەجێی دەهێشت خەڵكیش دەچوون بۆ ئەوێ، كە دەبێ هەموو كادیرو گەنجەكانى ئەمرۆ لە سەركردایەتی و لە لقەكان دەبێ ئەم شتانە لەبەرچاو بگرن.
چەند خۆشە ئێمە ئەمڕۆ و دوێنێمان بەرز راگرتووە، هەم خەباتی دوێنێ خەڵكی خۆمان هەم كۆچكردنەكەیان، پارتی و رێبازی بارزانی وەفادارییە، عەدالەتە_ ئینسافكردنی خەڵكی خۆیەتی” بەبێ ئەمە ، ئەم پارتە ئەم ڕێبازە، یەكێك لە خەسلەتە گرنگەكانی مانەوەی خۆی لە دەست دەدات، ئێمە دەبێ بەرگری لەمە بكەین.
ئەم یادانە كۆمان بكاتەوە لەسەر بیروباوەڕ و سلوكیەتی دوێنێ نەك هی ئەمڕۆ، ئەمڕۆ دڵەڕاوكێ هەیە و ئەو دڵەڕاوكێیە تاك تاك زەرەر ناكات بەڵكو “کۆمەڵ” زەرەر دەكات، هەر وەك چۆن تاك تاك سوود ناكات بەڵكو “کۆمەڵ” سوود دەكات.
یەك ئینسان كارێكی باش بكات لەو حزب و لەو كۆمەڵگادا سوودەكەی بۆ هەموومانە تەنیا بۆ خۆی نییە، ئێمە دەبێ لەو حزبە وەكو شانەیەكی هەنگ كاربكەین، چونكە تەحەدداكە زۆر بەهێزە، خەڵكێك لە ئێمە رانابینن ئێمە لە شاخەوە بێینەوە و خاوەنی شار خاوەنی پایتەخت و پەرلەمان و سەرۆكی هەرێمی كوردستان و حكوومەت و فرۆكەخانە بین و بە شایانی ئێمە نازانن، چونكە هەمیشە بەچاوێكی كەمتر تەماشای ئێمەی كردووە .
لە ساڵی 1946 كە بارزانیی نەمر پارتی دامەزراند، گرنگی خۆناسین و خۆ ناساندەوە بوو، خۆناسین نەك خۆبناسین كە كوردن بەڵكو كوردێكی ستەمدیدەی بێماف و بەشخوراو و ڕێگە خۆشكردن بۆ نەهێشتنی چەوسانەوە و تەپەسەری لە بادیناندا ئەويش بە خەباتی سیاسی و خەباتی چەكداری و ….هتد،
ئێمە دەبێ ئەو خەباتە بەو شێوەیە بەرز ڕابگرینەوە، چونكە ئەوە ئێمەی گەیاندوومانە ئەمڕۆ ئێمە دەڵێین پەیڕەوی ئەوین دەبێ بەتەواوی پەیڕەوی بین، چونكە پەیڕەوی تەنیا بە دەم نییە بەكرداریشە.
من لە دیمانەكانی خۆشم گوتم “د.جەرجیس”ـی ڕەحمەتی دڵێكی ئازای هەبوو مێشكێكی زاخاو بە كوردایەتی و بە ئازادی، بەڵام ئینسانێكی كراوە و ئینسانێكی دیموكراتی بوو، دەرفەت هەبوو و زۆر دەيتوانی خزمەتی مەسەلەكانی ئازادی و فكری و دیموكراتی بكاتەوه كە سەهمێكی گەورەبێ لە بەرەوپێشبردنی شێوەی بیركردنەوەی مرۆڤەكانمان بەتایبەتی لەناو حزبدا، دوو بەرهەمەكی مستێك ئاوە لە دەریای لێهاتوو لە مێشكی “د.جەرجیس”.
ئەوەی كە لەسەر “د.جەرجیس” دەگوترێ و پێی دەگوترێ، خۆی لە خۆیدا سەروەتێكی لەبن نەهاتووە و ئەوە هیوایەكی خۆیەتی و سەرفيرازی خانەوادەكەى و سەرفيرازی ئێمەمانانيشه كه پێكەوە شەریكی ئەو سەروەتە بووین.
ئەم یادانە، يادى لە دەستدانی زیندوبوونيانه، چونكە ئەمانە زیندوون، كاتێك زیندوو نابن، كە كەس باسیان نەكات و كاتێك زیندوو نابن، كە كەس لێیان نەبێتە ساحێب، لەبەر ئەوە “د.جەرجیس” تەنیا ڕۆڵەی ماڵێك ، عەشیرەتێك، دەڤەرێك ، حيزبێكیش نەبوو، بەڵكو كۆڕی نەتەوەیی بووە بە مەفهوومی نەتەوەیی و و مرۆیی. بڕوامان بە قەدەر هەیە، هەریەك بە ئەجەلی خۆی دەڕوات، بەڵام ئینسانێكی گەورە بووە لای هەموومان، سەرەخۆشی لە سەرۆك بارزانی و سەركردایەتیی پارتیمان و خانەوادە بەڕێزەكەی دەكەین، بە گشتی سەرەخۆشییەكە بۆ هەموو ئەوانەيە كە د جرجيس له پێناویان خەباتی كردووە، سەروەریان بارزانی نەمر و كاكە ئیدریسی جوانەمەرگ جێگایان بەهەشت بێ و وڵاتەكەمان پارێزراو بێ و تەمەندرێژی بۆ سەرۆكمان “مەسعود بارزانی” بێ.
پاراستنی پێكەوە ژیان و ئازادیی بۆ میللەتەكەمان بێ و هەموومان دەست لەناو دەست بۆ پاراستنی پارتی و بەرزراگرتنی ئاڵای حزبەكەمان لە هەموو پێشهاتەكانی تازە لە عێراقدا.
تێبینی:
ئەم وتارە لەلايەن بەرپرسی دەستەی كارگێڕیی مەكتەبی سیاسی پارتی دیموكراتی كوردستان لە مەراسیمێکی چلەی ماتەمینی سەركردەی خواليێخۆشبوو تێکۆشەر (د.جەرجیس حەسەن) (٢٥/٤)پێشكەشكرا.
لەبەر گرنگی و حیكمەتی ناوەڕۆكی وتارەكە ( هەولێر) بە پێویستی زانی وەكو وتارێكی سەربەخۆ بڵاوی بكاتەوە.