ماكوان عيززه‌‌ت-هەولێر
زۆرێک لە ئافرەتان پێیان وایە کە حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون زۆر زیان و کاریگەری لاوەکی و کاریگەری نەخوازراوی هەیە لەگەڵ ئەوەشدا ماڵپەڕی “Health Shots” ڕاپۆرتێکی بڵاو کردووەتەوە و تێیدا هاتووە کە ئەم حەبانە چەندین سوود و قازانجیان هەیە.
زۆرێک لە هاوسەرەکان پرسیار لە گونجاوترین شێوازی کۆنترۆڵکردنی لەدایکبوون دەکەن لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە تەندروستی زاوزێی دایک زۆرێک پەنا بۆ حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون دەبەن، کە هەندێکجار بەبێ ڕاوێژکردن بە پزیشک ڕاستەوخۆ لە دەرمانخانە بەدەستی دەهێنن، لەکاتێکدا زۆرێک پرسیار دەکەن ئایا حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون تەندروست و سەلامەتە بۆ ئافرەتان یان نا.
لە کاتێکدا زۆرێک لە ئافرەتان پێیان وایە کە حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون زیان و کاریگەری لاوەکی و کاریگەری نەخوازراوی زۆری هەیە، بەڵام ڕاپۆرتێکی سەرسوڕهێنەر کە لەلایەن ماڵپەڕی “تەندروستی”ـی ئەمریکاوە بڵاو کراوەتەوە، تایبەتە بە هەواڵە پزیشکییەکان، بەو ئەنجامە گەیشتووە کە حەبی ڕێگری لە دووگیانی چەندین سوود و قازانجی هەیە، بە پێچەوانەوە بۆ باوەڕی باو .
حەبی کۆنترۆڵی دووگیانی ئەو دەرمانانەن کە هۆرمۆنی دەستکردی تێدایە، کە شێوازی کارکردنی لەش دەگۆڕێت و ڕێگری لە دووگیانی دەکات.
دکتۆر ڤایشالی شارما، پسپۆڕی پزیشکی خێزانییە ڕایگەیاندووە، ئەم حەبانە یارمەتیدەرن بۆ دوورکەوتنەوە لە دووگیانی لەڕێگەی ڕێگریکردن لە هێلکەدان، زیادکردنی ئەستووریی ملی منداڵدان بۆ ڕێگریکردن لە گەیشتنی سپێرم بۆ هێلکە، هەروەها تەنککردنەوەی ناوپۆشی منداڵدان بۆ ڕێگریکردن لە چاندنی لە هێلکەکە.
ڕاپۆرتەکە ئاماژە بەوە دەکات کە دوو جۆر حەبی ڕێگری لە لەدایکبوون هەیە: حەبی تێکەڵاو کە هەردوو جۆری ئیسترۆجین و پرۆجستینیان تێدایە، هەروەها حەبی تر کە حەبی بچووکن و تەنها پرۆجستینیان تێدایە، و پێدەچێت 99% کاریگەر بن لە ڕێگریکردن لە دووگیانی.
ئاماژە بەوەشدراوە كە سوودەکانی حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە بەرگیری لە دووگیانیی نەخوازراو، جگە لە ڕێکخستنی سووڕی مانگانەی ژنەکە، کەمکردنەوەی کیسی هێلکەدان و کەمکردنەوەی مەترسی تووشبوون بە شێرپەنجەی منداڵدان. یارمەتیدەریشە بۆ کەمکردنەوەی نیشانەکانی سوڕی مانگانە و کەمکردنەوەی ئازارەکانی.
بەڵام ڕاپۆرتەکە ئاماژە بەوە دەکات، هەرچەندە حەبی ڕێگری لە منداڵبوون بە سەلامەت و کاریگەر دادەنرێت و سوودی زۆری هەیە، بەڵام کۆمەڵێک مەترسی و کاریگەری لاوەکی ئەم حەبانە هەیە کە پێویستە ئافرەتان ئاگاداری بن، کە بریتین لە: سکچوون، سەرئێشە، و خوێنبەربوونی ناڕێک.
هەروەها ئاڵۆزییەکانی حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون بریتین لە گیرانی خوێن، ئەگەری تووشبوون بە جەڵتەی دڵ و جەڵتەی مێشک، ئەمە جگە لە زیادبوونی ئامادەیی بۆ هەندێک جۆری شێرپەنجە. بەڵام ئەم ئاڵۆزییانە زیاتر لەو ژنانەدا ڕوودەدەن کە هەندێک هۆکاری وەک جگەرەکێشان، قەڵەوی، یان پێشینەی خوێن مەینیان هەیە.
ڕاپۆرتەکە ئاماژە بە کۆمەڵێک قسەی باو باو دەکات سەبارەت بە حەبی ڕێگری لە لەدایکبوون، یەکەمیان ئەوەیە کە دەبنە هۆی زیادبوونی کێشی لەش، ڕاستییەکە ئەوەیە کە لە کاتێکدا ڕەنگە هەندێک لە ئافرەتان لەکاتی خواردنی حەبی ڕێگری لە لەدایکبوون تووشی هەندێک گۆڕانکاری لە کێشدا ببن، بەڵام ئەمە شتێکی گشتگیر نییە، چونکە زۆر هۆکاری تر هەن کە کاریگەرییان لەسەر زیادبوونی کێش هەیە، لەوانە خووەکانی گۆڕانکاری خۆراک و شێوازی ژیان.
دووەم قسەی باو ئەوەیە کە مەترسی نەزۆکی زیاد دەکات. ڕاستییەکە ئەوەیە کە ئەو باوەڕە باوەی کە بەکارهێنانی حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون دەتوانێت توانای منداڵبوون دوابخات یان کاریگەریی نەرێنی بکاتە سەری، بە تەواوی هەڵەیە و هیچ بەڵگەیەک نییە ئاماژە بەوە بکات کە ئەم حەبانە دەبێتە هۆی نەزۆکی.
ڕاپۆرتەکە لە کۆتاییدا دەڵێت، “حەبی کۆنترۆڵی لەدایکبوون ڕێگەیەکی گونجاو و کاریگەرە بۆ بەرگیری لە دووگیانی، زۆرجار سوودەکانی زۆر زیاترە لەو زیانەی ئەگەرومەگەری تێدایە.”