مەشخەڵ كەوڵۆسی
زۆر دەمێكە لەو پرسیارە ڕادەمێنم، ئایا ئێمە شارمان هەیە؟ ئەی شار بریتییە لەچی؟ ئایا دەكرێ هەموو ئاوەدانییەك ناوبنرێت شار؟ یان بەبارێكی تردا، ئایا ئێمە ئاوەدانیمان هەیە یان شار؟
بەرلەوەی بڕیار لەو پرسیارانە بدەین، دەبێ سیغەكەی بگۆڕین بۆ هەقیقەتێكی قووڵتر و بڵێین: ئایا تاكی كورد، تاكێكی شارستانییە؟ ئایا تاكی كورد توانیویەتی كۆمەڵگەیەكی شارستانی دروست بكات و، دواجاریش شار بنیات بنێت؟.
وەڵامی هەریەك لەم پرسیارانە، پێویستی بەسەرنج و لێكۆڵینەوەی یەكجار زۆر ورد هەیە كە پێوەرە زانستییەكان تیایاندا ڕەچاو كرابێت. وەڵامەكە بەبەڵێ و نەخێر نیە و، وەك چۆن پرسیارەكان فرەجەمسەر و فرە مانان، بەهەمان شێوەش، وەڵامەكان سەردەكێشن بۆ چەندین لقی زانستی، كۆمەڵناسی و ڕەفتارناسی و دەرونناسی و، بابەتی كەلتوری و نەریت و نەریتی سیاسی و شێوازی ژیان، مەسەلەكانی پێكەوەژیان و داهێنانی نەریت و هونەر و ئەدەبیات و ئەخلاقی شارستانی تایبەت كەمۆركی خۆتی پێوەبێت.
شار تەنها بریتی نیە لە شەقام و ئەپارتمان و ئۆتۆمبیل، بەڵكو زۆر قووڵترە لەو ڕواڵەتانەی كە هەمیشە شار لێیانەوە خۆی نمایش دەكات.
ئێمە ئەگەر بكەوینە بواری بەراورد، بێگومان دەیان نمونەی ڕاستەقینەو بەرجەستەمان لەبەردەستدایە كە دەیسەلمێنن شار بریتی نیە لە بۆنمونە ئەپارتمانی بەرز و شەقامی پان، بەڵام ئایا شار بەبێ ئەپارتمان و شەقام دەبێت بەشار؟ بێگومان نەخێر.
كەواتە دەتوانین بڵێین: هەبوونی ئەپارتمانی بەرز وشەقامی پان و ئۆتۆمبیلی دوامۆدیل، نیشانەی هەبوونی شارن، بەڵام نەبوونیشیان مانای نەبوونی شار نیە.
ئێستا ئەگەر ئەپارتمان و شەقام بكەینە پێوەر، ئایا ڕیازی پایتەختی سعودیە، یان دوبەی توانیویەتی وەك شار خۆی بسەلمێنێت، یان پاریس؟ ئەسینا شارە یان دەوحە؟.
ئەمە ئەو پرسیارەیە كە دیسانەوە دەمانگێڕێتەوە بۆ گرێیەكی قووڵتر. دەبێ لەبری سوڕانەوە بەدەوری خاڵە سەرەكییەكەدا بەڕوونی بڵێین: ئایا ڕواڵەت زیاتر شاردەكاتە شار یان فەرهەنگ؟.
جارێك هاوڕێیەكم كەلە سعودیە دەیخوێند گوتی: بینایەكی قەشەنگ بۆ زانكۆكەمان دروستكرا، گواستمانەوە ناوی، بەڵام دوای كەمتر لە هەفتەیەك زێرابەكانی گیران. بیستمان بەهۆی ئەوەبووە قوتابییەكان لەبری ئاو بەردیان بۆ خۆپاككردنەوە بەكارهێناوە، ئەوەش بووە بەهۆی وێرانكردنی تۆڕی ئاوەڕۆی بیناكان. مانای وایە بینای بەرز و نوێ، ناتوانێ فەرهەنگی شارستانی دروست بكات.
بۆ مەسەلەی شاری كوردیش هەمان قسە دەكەمەوە، ئایا بینای بەرز، توانیویەتی ڕێگری بكات لە فەرهەنگی ژنكوشتن؟ بێگومان نەخێر. ئەی ئایا ژنكوشتن كەلتوری شارە؟. ئایا شاری كوردی توانیویەتی فرە فەرهەنگی دروست بكات؟ یان فرەستایلی ژیان دروست بكات؟ ئایا توانیویەتی سایكۆلۆژیای كورد بگەیەنێتە قۆناغی شارستانی؟ ئایا ئەو نەریتەی لە شارەكان زاڵە، هەمان نەریت لە كوێرە دێیەكان زاڵ نیە؟ ئایا خەڵكی شار كەلتوری جیاواز قبوڵ دەكەن؟….هتد.
لەڕاستیدا كورد نەیتوانیوە فرەفەرهەنگی بەرهەم بهێنێت و تاكی كوردیش، تەنها یەك كەلتور و یەك ترادیشناڵ و یەك بیركردنەوەی قبوڵە، لەوە بەدەر دەتكاتە شەیتانولڕەجیم. ئیتر ئەو تاكە لە ئەپاتمانێكی بەرزدابێت، ئۆتۆمبیلێكی دوا مۆدیل لێبخوڕێت، یان لەكوێرە دێیەكی پەراوێزخراودا بێت، هیچ جیاوازییەكی نیە.