نێچیرڤان بارزانی: جێبەجێکردنی دەستوور چارەی کێشەکانی هەولێر و بەغدا دەکات

یەکشەممە، 18ـی ئایاری 2025، نێچیرڤان بارزانی، سەرۆکی هەرێمی کوردستان لە پانێلێکی کۆڕبەندی گفتوگۆی تاران، ڕەخنەی لە جێبەجێ نەکردنی سیستەمی فیدراڵی عێراق گرت و گوتی: ئەگەر دەستووری هەمیشەیی عێراق وەک خۆی جێبەجێ بکرێت، بە دڵنیاییەوە زۆرینەی کێشە و ئاڵۆزییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق چارە دەبن.

پێشکەشکاری پانێڵەکە ناسر کەنعانی، گوتەبێژی پێشووی وەزارەتی دەرەوەی ئێران بوو، لەوەڵامی پرسیارەکەی سەبارەت بە ناساندنی هەرێمی کوردستان و عێراقی دوای 2003، سەرۆکی هەرێمی کوردستان گوتی: بەر لەوەی ئەمەریکاییەکان لە ساڵی 2003 بێنە عێراق، هەرێمی کوردستان هەر هەبوو، ئەو کاتە ئەمەریکاییەکان داوایان لە ئێمە کرد، کە عێراق بکرێتە وڵاتێکی دیموکرات و فیدراڵی، ئێمەش لە ڕووخاندنی ڕژێمەکەی سەدام حوسێن هاوکاریان بووین، هەربۆیە لە عێراق وا پێناسەی سیستەمی دەوڵەتدارییەکەی کراوە، کە فیدراڵی بێت، بەڵام بەداخەوە تاوەکوو ئیستاش بەم سیستەمە نەگەیشتووین، چونکە عێراق هێشتا زۆر دوورە لە سیستەمی فیدراڵییەوە، ئێستاش مشومڕ و گفتوگۆکانی ئێمە لە هەرێمی کوردستان لەگەڵ عێراق هەر لەسەر سیستەمی فیدراڵییە.

نێچیرڤان بارزانی جەختیشی کردەوە، ئێمە بڕوامان بەوە هەیە، کە هەموومان لە سنوورێکی جوگرافیدا دەژین بەناوی عێراق، هەربۆیە دەبێت سیستەمێک پەیڕە و بکرێت کە جێگەی ڕەزامەندیی هەموو پێکهاتەکان بێت، شێوازی سیستەمەکەش لە دەستووری عێراق جێگیر کراوە و 80%ـی گەلی عێراق دەنگیان پێ داوە. هەربۆیە ئێمە لە هەرێمی کوردستان لەو بڕوایە داین، ئەگەر دەستووری هەمیشەیی عێراق وەک خۆی جێبەجێ بکرێت، ئەوە بە دڵنیاییەوە زۆرینەی ئەو گرێیانەی لە نێوان هەرێمی کوردستان و عێراق هەن، دەکرێنەوە، بەڵام واقیعی ئێستای عێراق ڕوون و ئاشکرایە، کە شێوازی مامەڵەکردنی لەگەڵ هەرێمی کوردستان، لە چوارچێوەی حکوومەتێکی فیدراڵی نییە.

هەر لە قسەکانیدا، نێچیرڤان بارزانی سەرۆکی هەرێمی کوردستان باسی لەوەکرد، چەندانجار بە بەرپرسانی عێراقمان گوتووە، پێویستە بۆ چارەکردنی کێشە و ناکۆکییەکان ڕاستەوخۆ و ڕاشکاوانە گفتوگۆ بکەین و بزانین لە چ خاڵێک کۆکین و دەتوانین ڕێککەوین، خودی بەڕێز عادل عەبدولمەهدی، سەرۆک وەزیرانی پێشووتری عێراق شاهێدە، کە ئێستا لێرە دانیشتووە، هەربۆیە عێراق ئەگەر بییەوێت، پرسی سیستەمی فیدراڵی چارە بکات، دەبێت لەگەڵ هەرێمی کوردستان گفتوگۆ بکات.

نێچیرڤان بارزانی سەبارەت بە پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان کۆماری ئیسلامی ئێران گوتی: پەیوەندییەکانمان مێژووییە و ئەوەش لە نزیکیی کولتوور و زمانەوە سەرچاوەی گرتووە، ئەگەر لە ڕوانگەی ئابووریی و بازرگانییەوە سەیرێکی پەیوەندییەکان بکەین، زیاتر لە 60%ـی ئەو کاڵا و پێویستیانەی عێراق لە ئێرانەوە هاوردەی دەکات، لە هەرێمی کوردستانەوە دەربازی ناوەڕاست و باشووری عێراق دەبێت و ئێستاش ڕۆژ دوای ڕۆژ ئاست و قەبارەی پەیوەندی و بازرگانییەکان فراوانتر دەبن.

ڕاشیگەیاند، هەفتەی داهاتوو دیداری پارێزگارەکانی ناوچەکە هەیە، کە پارێزگارەکانی هەرێمی کوردستان سەردانی تاران دەکەن و ڕەنگە دیداریی تایبەتیان لەگەڵ سەرۆک کۆماری ئیسلامی ئێرانیش هەبێت.

نێچیرڤان بارزانی ڕوونیشی کردەوە، لە دوای سەردانەکەی سەرۆک کۆماری ئێران، مەسعود پزیشکیان بۆ بەغدا و دواتریش بۆ هەولێر، ئێستا پەیوەندییەکانی نێوان هەرێمی کوردستان و کۆماری ئیسلامی زیاتر فراوان بوونە، بە تایبەت لە بوارەکانی سیاسی، کولتووری، خوێندنی زانکۆ و بازرگانی، پێشکەوتنێکی باش لە تەواوی بوارەکاندا بەدی دەکەین.

سەرۆکی هەرێم ئاماژەی بەوەش کرد، لە هەرێمی کوردستان پرەنسپێکمان داڕشتووە، کە هیچ کات هەرێم نەبێتە مایەی مەترسی و دروستکردنی هەڕەشە لەسەر وڵاتانی دراوسێ، بە تایبەت لەسەر کۆماری ئیسلامیی ئێران، گوتیشی، هەر لەم سەردانەم بۆ تاران گفتوگۆمان لەسەر ئاسایش و سەقامگیری کردووە و هاوڕا بووین لەسەر ئەوەی توانیومانە هەنگاو و پێشکەوتنی باش لە بواری ئاسایش ببڕین، هەربۆیە دووبارەی دەکەمەوە کە خاکی هەرێمی کوردستان هیچ کاتێک بۆ هەڕەشە و دروستکردنی مەترسی بۆ ئێران بەکار ناهێنرێت.

شه‌ممه‌، 17ـی ئایاری 2025، نێچیرڤان بارزانی، سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان گه‌یشته‌ تاران و له‌ لایه‌ن سه‌ید مووسا عەلیزادە تەباتەبایی، بەرپرسی بەشی کەنداوی فارس و عێراق لە وەزارەتی دەرەوەی ئێران پێشوازیی لێ کرا.

سه‌رۆكی هه‌رێمی كوردستان، له‌ ماوه‌ی مانه‌وه‌یدا له‌گه‌ڵ ژماره‌یه‌ك له‌ به‌رپرسانی ئێران به‌تایبه‌تی له‌گه‌ڵ مه‌سعود پزیشكیان، سه‌رۆك كۆماری ئێران دیدار و كۆبوونه‌وه‌ و ڕاوێژی ده‌بێت.

ديدارى تاران بۆ گفتوگۆ ڕۆژانی یەکشەممە و دووشەممە 18 و 19ـی ئه‌م مانگه‌ لە ناوەندیی لێکۆڵینەوەی نێودەوڵەتیی وەزارەتی دەرەوە بە بەشداریی میوانان و شاندی 53 وڵات بەڕێوە دەچێت.