ئەو شاعیرەمان ناوێت !
سەدیق سەعید ڕواندزی
كایەی وەرگێڕانیش وەك زۆر كایەی دیكەی نێو كۆمەلگای كوردی، چەندین گرفت و كێماسی هەیە لە ڕووی زمان، بابەتی هەڵبژاردن، جۆری كتێبەكە و ناونیشان و چەندان گرفتی دیكەش. وەرگێڕان هونەرە، مەرج نییە هەموو كەسێك كە زمانێكی زانی، ئیدی لەو هونەرە بزانێت ئەگەر خۆشی بانگەشە بۆ خۆی بكات. زۆر لە نووسەرانی ئێمە، خەریكی كاری وەرگێڕانن لە زمانەكانی دیكەی دنیا، وەلێ ئەگەر خۆمان فریو نەدەین و ڕاشكاو بین لەگەڵ خۆمان، ئەوا لە نێوەندی ئەدەبی و ڕۆشنبیریی كوردیدا، ژمارەی وەرگێڕەكانی ئێمە، ئەوانەی پڕۆفیشناڵانە وەرگێڕان دەكەن و كەسانی سەركەوتووی ئەو بوارەن، لە پەنجەی دوو دەست تێناپەڕن و ئەوانی تر زۆربەی هەرە زۆریان وەرگێڕ نینە، بەڵكوو خۆیان بەتەنافی وەرگێڕان هەڵواسیوە. وەرگێڕان وەك هەر كارێكی دیكە، سەلیقە و شارەزایی و زاڵبوونە بە سەر زمان بەر لە زانینی زمان. هەندێك وەرگێڕ هەن، ئەوەندە جوان بەرهەمەكان وەردەگێڕن، خوێنەر وا هەست دەكات ئەو بەرهەمە بە زمانە ڕەسەنەكە نووسراوە نەك زمانێكی تر. بە پێچەوانەوە بەشێك لە وەرگێڕانەكانیش، خوێنەر تووشی هەناسە سواری و بێزاری دەكەن كتێبێكی ئاسایی نووسەرێكی نەناسراوە، یاخود لە ڕووی ناوەڕۆكەوە بابەتی بێ ماناو بێ چێژن كە لە خوێنەوەیاندا خوێنەر بەر هیچ ناكەوێت. (با شاعیرێك بكڕین) ناوی ڕۆمانێكی (ئەفۆنشوكروش)ـە، ئەم ڕۆمانە (عیماد حەسەن ) وەریگێڕاوە، ئەم ڕۆمانە دوو جار كراوەتە كوردی، ئەمەیان كە لەلایەن دەزگای ڕۆساوە، ئەویتریشیان لەلایەن دەزگای سەردەمەوە. ڕۆمانەكە باس لە شاعیرێك دەكات و یەكێكە لە بێ ماناترین ڕۆمانەكان، بە جۆرێك كە خوێنەر لە خوێنەوەی ڕۆمانەكە دەبێتەوە، نازانێت چی خوێندۆتەوە و باسی چی دەكات. ئەم جۆرە بە ناو ڕۆمانانە، ئەگەر ڕۆمانووسێكی كورد بینووسێت، خوێنەرانی خۆمان گاڵتەی پێ دەكەن، وەلێ ئێمە، چوونكە هەمیشە هەستێكی خۆ بە كمزانین لە ناخ و بیركردنەوەمان، لە دەرەنجامی ستەمی دوور و درێژی دوژمنان هەیە، ئیدی پێمان وایە ئەدەبی كوردی شتێكی تێدا نییە، شیاو بە ئەدەبی جیهانی بێت. من لە بارەی ناوەڕۆكی ئەو ڕۆمانە بێ مانایەوە هیچ ناڵێم، دەكرێ خوێنەران خۆیان بیخوێننەوە، بۆ ئەوەی ڕاست و دروستی قسەكانی منیان بۆ دەربكەوێت، تەنها لە سەر وەرگێڕانی ڕۆمانەكە دەوەستین، تا بزانین وەرگێڕ چی وەرگێڕاوە؟
- لا 7 نووسیویەتی 🙁 براكەم بە نمرەیەكی ئا بڕوبەر سەخیفە)
- لا 13 نووسیویەتی : (شوێنەكە پڕ بوو لە شاعیر هەموو جۆرە مواسەفاتێكی تێدا بوو، باڵا ك ورت، باڵا زراڤ، قژ زەرد) سەرنج بدەن شاعیر تاكە، وەسفەكان كۆن.
- لا 23 نووسیویەتی 🙁 سەحن و كەوچك) كەوچك دیارە، بەڵام سەحنەكە چییە؟
- لا 23 نووسیویەتی 🙁 پازدە گرام پارچە سەموونی جۆراو جۆر، كە كێشی هەریەكەیان سی گرام دەبوو ) سەرنج بدەن، ئەگەر پارچە سەموونەكان هەموویان كێشیان پازدە گرام بێت، چۆن كێشی هەر پارچەیەكیان سی گرام بووە؟ ئەگەر ئەم پانزە پارچەیە، لێكدانی سی گرامەكە بكەین، چەند دەرە چێت؟
- لا 51 نووسیویەتی 🙁 بێدەنگییەكی تەمەن سێ چركەیی باڵی كێشا، هیچ شتێك نەیشێواند) سێ چركە بەشی هیچ دەكات؟ دواتریش باڵی بە سەر چی كێشا؟ نابێ دیار بێت؟
- لا 51 نووسیویەتی 🙁 حەفتاو شەش دیسبیل) دیسبیل چییە؟ مەگەر ئەم بەناو ڕۆمانە بۆ خوێنەرانی كورد وەرنەگێڕدراوە؟
- لا 52 نووسیویەتی 🙁 نە گۆشت هەیە نە ماسی، پێویستە لە سەرمان قایشی پشتمان تووند بكەین و لەو جوانكارییە خۆراكییانە ماڵداری بكەین ) ئەرێ كەس دەزانێت مەبەست لەو دێڕە چییە؟ تۆ بڵێی وەرگێڕی ڕۆمانەكە، بە وردی و بە قوولی چووبێتە نێو لایەنی واتایی ڕۆمانەكە؟ یان هەر تەنها وەرگێڕانەكەی بە لاوە مەبەست بووە؟!
- لا 65 نووسیویەتی 🙁 هەموو ڕۆژێك لە ماڵەوە گفتوگۆی دەربارەی دەكرێ ) سەرنج لەلایەنی ڕێزمانی ڕستەكە بدەن.
- لا 65 نووسیویەتی 🙁 ترس بە سەر ڕوخساریدا هەڵدەگەڕێ ) ئەگەر بەو وەرگێڕانە بێت، دەبێ ترس سوپایدارمان بێت !
- لا 72 نووسیویەتی 🙁 زۆر تووڕە بوو، قژی بۆ سەر شانی چەپی كۆچیان كرد ) تۆ بڵێی قژەكە بە چی كۆچی كرد بێت؟ بە فڕۆكە، بە میتڕۆ، بە شەمەندەفەر ؟
- 77 نووسیویەتی 🙁 من حەز بە شعیر دەكەم ) شیعر دیارە، بەڵام شعیر چییە؟
- لا 87 نووسیویەتی:( هەفتەی داهاتوو شاعیرەكەمان لە ناو ئوتومبێلەكە دانا ) سەرنج بدەن شاعیرەكەیان لە نێو ئوتومبێلەكە داناوە، بێ ئەوەی هەفتەكە دابێت، دەكرێ كەسێك وەرگێڕان بكات، بەڵام كردارە زمانییەكان ڕێزمانییانە نەنووسێت؟!
- لا 89 نووسیویەتی 🙁 بڕوام وایە تۆ قەڵەو بوویتە، تۆش پیر بوویتە ) ئەم جۆرە وەرگێڕانانە، بە داخەوە بنەمای گرامەری زمانی كوردیش وێران دەكەن.
- لا 93 نووسیویەتی 🙁 بە یانی لە خەو هەستام میزاجم تێكچڕژابوو ) هەموو ئەوانەی وەرگێڕان دەكەن (مەگەر بە دەگمەن) شارەزایەكی ئەوتۆیان لە ڕووی ئیتمۆلۆژیی و لایەنی فەرهەنگی وشەسازی زمانی كوردی نییە، نازانن چ وشەیەك بۆ چ بار و گوزارشت و دەربڕینێك بە كاردێت. میزاج تێكناچڕژێت، تێكچڕژان، واتا ئاپۆڕای خەڵك كە بواری هاتووچوون و دەرچوون نەمابێتەوە.
- لا 107 نووسیویەتی 🙁 خەڵكێكی زۆر سەیری ڕۆشنبیری دەكەن ) نازانم چۆن سەیری ڕۆشنبیریی دەكرێت؟ وەرگێڕ لێرەدا، جیاوازی لە نێوان ڕۆشنبیریی وەك هاوەڵناو، ڕۆشنبیر وەك ناو نەكردووە، دەنا پێمان ناڵێی چۆن سەیری ڕۆشنبیریی دەكرێت، كە سیفەتێكی نا بەرجەستەیە؟ ئەوەی سەیری دەكرێت ڕۆشنبیرە وەك مرۆڤ، نەك زانین و مەعریفە و ڕۆشنبیریی، چوونكە ئەوانە نابینرێن، بەڵكوو لە ڕێی بیر و زمانەوە بەریان دەكەوین.
وێرای ئەمانەش، ئەم ڕۆمانە پڕە لە وشەی عەرەبی، هەڵەی ڕێنووس و زمان و تایپ. دواجار دەڵێم، ئەم شاعیرەمان بە یەك فلسی قەڵپ ناوێت، خۆمان شاعیرمان كەم نییە، تا بچین شاعیرێكی نەناسراو و شیعرە بێ ماناكانی بكڕین ! - ناوی كتێب: با شاعیرێك بكڕین، نووسینی : ئەفۆنشوكروش، وەرگێڕانی : عیماد حەسەن، بڵاوكراوەی : دەزگای ڕۆسا _ 2019.