رۆژئاوا چۆن لە دەمی شمشێری توركیا دەپارێزرێت؟

كارزان گلی – هه‌ولێر

دەزگای سەربازیی توركیا، بە فەرمی دەستی کردووە بە ئۆپەراسیۆنی (دەمی شمشێر)ی دژی یەكینەكانی پاراستنی گەل (یەپەگە) و پارتی كرێكارانی كوردستان (پەكەكە)؛ ئاشكرایە ئەم ئۆپەراسیۆنە دەمێكە پلانی بۆ دانراوە، بەڵام توركیا بە دوای بەهانەیەكدا دەگەڕا بۆی.

توركیا لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆكایەتیی نزیك بووەتەوە، پارتی دەسەڵات، كە پارتی داد و گەشەپێدان (ئاكەپە)یە، بارودۆخی زۆر خراپە و ناتوانێت لە پەرلەمان ببێتەوە زۆرینە، تەنانەت هاوپەیمانە بچووكەكەشی كە پارتی بزووتنەوەی ناسیۆنالیستی (مەهەپە)یە، ناتوانێت فریای بكەوێت، چونكە ئەو پارتەش بەرەو توانەوە دەچێت و دەنگەكانی تەنیا 5% دەبێت.
بە شێوەیەكی گشتی، ئاكەپە و مەهەپە، شەقامیان لەدەست داوە؛ هۆكارە هەرە سەرەكییەكەش، ئەو رەوشە خراپەی ئابووریی توركیایە. هەڵاوسانی ئابووری گەیشتووەتە 85%، لیرەی توركیش تا دێت بەرامبەر بە دۆلار دادەبەزێت و هاووڵاتیان هاواریان لێ هەستاوە بەدەست نەبوونی و گرانیی خۆراكەوە.
رەجەب تەییب ئەردۆغان، سەركۆماری توركیا، جگە لەوەی پارتەكەی لە پەرلەماندا نابێتەوە بە زۆرینە، بۆ خۆشی ناتوانێت 50+1 بەدەست بهێنێت، بۆیە دەبێت بەر لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆكایەتیی، شتێك بكەن تا بتوانن رای گشتی توركیا بەدەست بهێننەوە.
وەكو ئەوەی شرۆڤەكارانی سیاسەت باسی دەكەن، پلانی ئۆپەراسیۆن دژی رۆژئاوای كوردستان، پەیوەندیەکی راستەوخۆی بە هەڵبژاردنی توركیاوە هەیە، ئەمە شتێكە ئەوەی شارەزای سیاسەتیش نەبێت لێی تێدەگات.
ماوەیەكە، ئەردۆغان و پارتەكەی لە كورد نزیك بوونەتەوە، دوو هەنگاوی گەورەیان لەو رووەوە ناوە، یەكەمیان چوونی شاندێكی ئاكەپە بوو بۆ لای هەدەپە و داوایان لێ كرد لە هەمواركردنەوەی دەستووری توركیا هاوكارییان بكەن، كە ئەمە هەنگاوێك بوو میدیاكان زۆر قسەیان لەسەر كرد، چونكە پێشتر ئاكەپە، بەهیچ شێوەیەك لەگەڵ هەدەپەدا دانەدەنیشت و دەیگوت تیرۆریستن و باڵێكی مەدەنیی پەكەكەن، بەڵام كە بە فەرمی لەگەڵیاندا دادەنیشن، دیارە دەیانەوێت لە كورد نزیك ببنەوە، بەتایبەت دەنگدەری هەدەپە، چونكە دەنگدەری هەدەپە گرنگییەكی بێوێنەی هەیە بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی و چارەنووسی ئەسکەمیلی سەرۆكایەتی، یەكلایی دەكاتەوە.
هەنگاوی دووەمیش، رووكردن بوو لە ئیدیرنە، بەوەی رێگەیان دا سەلاحەدین دەمیرتاش، لە زیندان بێتە دەرەوە و بە فڕۆكەی تایبەت بردیانەوە بۆ ئامەد هەرا لەوێ یەك سەعات باوكی ببینێت كە نەخۆشە و جەڵتە لێی داوە.
واتە ئەردۆغان دەیەوێت بە یەك بەرد دوو چۆلەكە بكوژێت، یەكەمیان بە ئۆپەراسیۆن دژی رۆژئاوای كوردستان، دەنگی نەژادپەرستەكانی توركیا بۆ لای خۆی رادەكێشێت، بۆ ئەوەی دەنگی كوردانی باكووریشی لەدەست نەچێت، بەتایبەت كوردە موحافیزكارەكان، هەنگاو بۆ نزیكبوونەوە لە كورد و باكوورییەكان دەنێت.
دەمیرتاش، لە تازەترین دیمانەیەیدا، لەبارەی نزیكبوونەوەی ئاكەپە لە كورد گوتی: ”ئاساییە ئاكەپە لە كورد نزیك ببێتەوە، چونكە هەموو كەس دەزانێت، ئاكەپە بەبێ دەنگی كورد ناتوانێت لە هەڵبژاردندا سەر کەوێت.“
كەواتە، دەمیرتاشیش هەستی بەوە كردووە، كە ئاكەپە لە كورد نزیك بووەتەوە و ئەمەشی پێ شتێكی ئاساییە و ناڵێت پیلانە و بڕوای پێ مەكەن.
وەكو ئەوەی پێشتریش لە میدیاكانی توركیاوە باس كرا، ئەردۆغان و پارتەكەی، دەزانن لەناو دەنگدەری كورددا، كاریگەری دەمیرتاش لە ئۆجەلان زیاترە، بۆیە ئەم جارەیان روویان لە ئێدرنە كردووە لە بری ئیمیراڵی، بەڵام ئایا دەمیرتاش دەبێتە فریادەڕسی ئەردۆغان و لە گەڕی دووەمی هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیدا (ئەگەر هەڵبژاردن بكەوێتە گەڕی دووەم)، داوا دەكات دەنگدەری كورد دەنگی پێ بدات؟
بەڵام گرنگ ئەوەیە، كێ رۆژئاوا لە دەمی شمشێرەكەی توركیا دەپارێزێت؟ یەكەم، كوردانی باكوورن و ئەگەر ناڕەزایی دەرببڕن و خۆپیشاندان بكەن و دژی ئەو ئۆپەراسیۆنە بێنە دەنگ، ئەردۆغان بۆ ئەوەی دەنگی باكوورییەكان لەدەست نەدات، ئەگەر هەیە ئۆپەراسیۆنەكە نەکات.
دووەمیش، ئەمریكایە؛ ئەگەر ئەمریكا چاوپۆشی لەو ئۆپەراسیۆنە بكات، رۆژئاوا دەكەوێتە ژێر داگیركاریی توركیاوە.
نابێت ئەوەشمان بیر بچێت، ناتۆ لە دواكۆبوونەوەی خۆیدا، كە بە سەرۆكایەتی جۆ بایدن سەرۆكی ئەمریكا لە ئەندەنۆسیا بەڕێوە چوو، تاكە سەرۆک ئەردۆغان بوو داوەتی نەكردبوو، لە كاتێكدا توركیا ئەندامی ناتۆیە، ئەمەش دەری دەخات ئەمریكا لە توركیا تووڕەیە و دەكرێت ئەو ناكۆكییەی توركیا و ئەمریكا بقۆزرێتەوە تا پشتگیری لە رۆژئاوا بكرێت و لە غەزەبی توركیا بپارێزرێت.