لەچینەوە، كۆمەڵگەی دوای مرۆڤ دەستپیپێكرد

مەشخەڵ كەوڵۆسی

ڕێنیسانسی زانستی و تەكنەلۆژی، شەقاوێكی گەورەی بڕی و، مرۆڤایەتی بەكوالێتییەكی جیاواز داڕشتەوە. بێگومان نەمەتی ژیان و شێوازی پەیوەندییەكان و مەكینەی بەرهەمهێنان و جوڵەی ئابووری، جیاوازییەكی ڕیشەیی و گاڵتەپێنەكراوی هەیە لەگەڵ سەردەمە تاریكەكانی پێش ڕێنیسانسی پیشەسازی.
مرۆڤایەتی هێڵێكی بەیانی گرت و، لەبەرهەمهێنانی ئامێری خودكارەوە، مرۆڤایەتی ڕوویكردە بەرهەمهێنانی تەكنەلۆژیای زیرەك و، تەكنەلۆژیای ورد. بێگومان هاوكات لەگەڵ ئەو گەشە شۆكهێنەرەدا، سەردەم پیشەسازی مەعلوماتیش هاتە كایەوە كە كۆمەڵگەی گۆڕی بەكۆمەڵگەی زانیاری و، زانیارییەكان بە خێرایی ڕووناكی و لەماوەی كەمتر لەچركەیەكدا لەم پەڕی ڕۆژهەڵاتی زەوی دەگاتە ئەوپەڕی ڕۆژئاواو، بە تەنها یەك كرتە، تۆ لەكوردستان دەتوانیت كۆنترۆڵی زانیارییەكانی كەسێك لەئەمریكای لاتین بكەیت.
ئەم موعجیزەیە بەرهەمی زانست و، گەشەی سەرسوڕهێنەری تەكنەلۆژیای زانیارییە. دەبینین بەشێوەیەكی ئاشكرا سەرلەبەری ستایلی ژیانی مرۆڤی داڕشتەوەو، شێوازی پەیوەندییەكان و تەنانەت پیشەكان و سێكتەرەكانی ئابووری بەمیتۆدی خۆی داڕشتەوە.
ئەوەی دەمەوێت باسی لێوەبكەم، لەڕاستیدا بازێكی تازەیە كە دوورتر و قووڵتر و كاریگەرترە لە سەردەمی كۆمەڵگەی مەعلومات. فراوانترە لەسەردەمی تەكنەلۆژیای نانۆ و، سەرتاپاگیرترە لەسەردەمی ڕێنیسانسی پیشەسازی.
ئێستا ئێمە لەسەردەمێكی یەكجار تازەو سەیر و حساب بۆنەكراودا دەژین، كە سەرەتاكانی لەو شۆڕشە تەكنەلۆژییەوە دەستیپێكردووە كە چینییەكان بە شایستەگییەكی سەیر و تایبەتمەندەوە دەستیان داوەتێ. پسپۆڕان ناویان لێناوە سەردەمی كۆمەڵگەی دوای مرۆڤ.
كۆمەڵگەی دوای مرۆڤ، كۆمەڵگەیەكە مرۆڤ خۆی تەنها ڕۆڵی كۆنترۆڵكردنی دەبێت و، هیچ كایەیەكی ژیان، هیچ سێكتەرێكی بەرهەمهێنان و ئابووری و خزمەتگوزاری، تەنانەت ئیختیساسە سنوردارەكانی دەوڵەت و دەزگاتایبەتمەندەكانی، لەدەستی مرۆڤدا نامێنن و، دەسپێردرێن بە ڕۆبۆتی زیرەك.
ڕۆبۆتی زیرەك، زۆرینەی ڕەهای پیشەكان و خزمەتگوزارییەكان و كارەكانی مرۆڤ ڕایی دەكات. بۆنمونە: ملیۆنان پیشەوەر، پیشەكانیان لەدەست دەدەن. ملیۆنەها گارسۆن و فەرمانبەر، پیشەكانیان لەدەست دەدەن. تەنانەت پارێزەرەكان و دادوەر و ڕۆژنامەنووسەكان، شونێنێك نامێنێت كاری تێدا بكەن و، سەرجەمیان لەلایەن ڕۆبۆتەوە بەڕێوەدەبرێن.
ڕاستە ئەم پێشكەوتنە یەكجار شۆكهێنەر و سەیر و تازەیە و، لەوانەیە لەدەرەوەی كۆمەڵگەی پسپۆڕانی بوارەكە، بۆ ئێمەمانان مایەی بیرلێكردنەوەش نەبێت. بەڵام ئەوە ڕاستییەكە و سەرەتاكانی لەكۆماری میللی چینەوە دەستیان پێكردووە.
لەوێ چێشتخانەی بێ گارسۆن، فەرمانگەی بێ فەرمانبەر، تاكسی بێ شۆفێر، شەمەندۆفێری بێ كاپتن…هتد. هەموو ئەوانە بوونەتە ڕاستی و، خەڵكی بەچار و بەناچار خەریكە لەگەڵیاندا ڕادێن.
وردەكارییە تەكنیكییەكەی ئەم سەردەمە جێدەهێڵین بۆ تەكنیككار و شارەزاكانی بوارەكە، بەڵام لە دەرهاویشتەكانیدا دەپرسم: بۆ ئەو وڵاتانەی كە ئابورییەكی لاواز و كلاسیكییان هەیە، یان وەكو كوردستان ژێردەستەن و بڕیار لای خۆیان نیە، چی ڕوودەدات كاتێ ئەم سەردەمە لێرەش دەستپێدەكات؟ بەسەدان هەزار پیشەوەر پیشەكانیان لەدەست دەدەن؟ چۆن دەوڵەت دەتوانێت كاریان بۆ بدۆزێتەوە؟ چۆن ئەو بارە قورسەی دەكەوێتە سەر ئابوری وڵات، چارەسەر دەكرێت؟.
چۆن كێشەی بێكاری لەو ئاڵوگۆڕەدا چارەسەر دەكرێت و، چۆن كۆمەڵگە تەقلیدییەكان خۆیان بۆ ئەم وەرچەرخانە ئامادە دەكەن؟ كەلتورە لاوازەكان چۆن جێگەی خۆیان دەكەنەوە؟ زمانە لۆكاڵییەكان چۆن پارێزگاری لەخۆیان دەكەن و خۆیان لەفەوتان ڕزگار دەكەن؟ چۆن خۆیان دەكەنە زمانی ڕۆبۆتەكان؟ …
تەحەداكانی سەردەمی كۆمەڵگەی دوای مرۆڤ، واتە ئەو سەردەمەی ڕۆبۆت هەموو كارەكانی مرۆڤ دەكات، زۆر گەورە و قووڵن و ئەقڵی ستراتیژی دەوڵەت دەخەنە بەردەم تاقیكردنەوەی چارەنوسسازەوە. ئابوورییە زەبەلاحەكان دووچاری داڕمان دەكەن. پەیوەندییە مرۆییەكان دادەڕێژنەوە. دیاردە كۆمەڵایەتییەكان فۆرمەلە دەكەنەوەو لەقاڵبی تازەدا پێشكەشی مرۆڤایەتی دەكەنەوە. تەحەداكان گەورەن و ئەوەی بۆ ئێمە گەورەترە ئەوەیە: كورد چۆن خۆی بۆ ئەم سەردەمە ئامادە دەكات؟