مام سە‌یدە‌كە‌ی ئێمە و بانكی ناوە‌ندییە‌كە‌ی ئە‌وان
مەشخەڵ كەوڵۆسی
لەم مانگەدا كۆمەڵێك ڕووداوی سەیر و سەرنجڕاكێش و شۆكهێنەر ڕوویاندا. سەرلەبەری ڕووداوەكان تەنانەت بە مەراسیمی جامی كەنداویشەوە كەلە بەسرە سازكرا دەرخەری ئەو ڕاستییە بوون كە ئێراق لەسەر ڕاستە ڕێگەی گەشەی ئابووری و سیاسی و دامەزراوەیی لایداوەو، مەگەر بە موعجیزەیەك بگەڕێتەوە سەر ئەو ڕاستە ڕێگەیە.
دابەزینی نرخی دیناری ئێراقی لەبەرانبەر دۆلاردا، وەك مایكرۆسكۆپ دەیان نەخۆشین و ڤایرۆسی لەناو هەناوی ئێراقدا دۆزییەوەو، چیتر بواری ئەوە نیە كە مرۆڤ خۆی كەڕ بكات و بەردەوام ملەجەڕێ بكات لەسەر ئەوەی كە ئێراق سیمایەكی دەوڵەتداری پێوە ماوە.
بۆ ئەوەی بەسەرماندا تێنەپەڕێت كە جامی كەنداومان بەنیشانەیەكی داڕوخانی دامەزراوەكان لەئیراق لەقەڵەمدا، دەڵێم: ئێراق كەلەسەر كاغەز ١٠٠ ساڵە دەوڵەتە، بەڵام بۆ بەڕێوەبردنی مەراسیمێكی وەها كە تەنها چەند ڕۆژێك دەخایەنێت نزیكەی ٢٠ ملیۆن دۆلاری داوە بەكۆمپانیایەكی بیانی بۆ ئیدارەدان و ڕێكخستنی یارییەكان و یاریگا و كاروبارەكانی تر، پرسیارەكە ئەوەیە: ئەی ئەقڵ و ئەزمونی ئێراقییەكان خۆیان لەكوێیە؟ مەگەر دەوڵەتێك ناتوانێت مەراسمێكی چەند ڕۆژە بەستانداردە باوە جیهانییەكان بەڕێوەبەرێت؟ ئەی كوان ئەو ملیۆنان كەسەیە كە شەو و ڕۆژ گوێچكەی ئێمەیان سیخناخ كردووە بەباسی بڕوانامەی بەرزیان وگلەیی دەكەن كەڕێزی بڕوانامە و شارەزاییان ناگیرێت! كوا شارەزایی؟ كوا ئەزمون! باشە ئەگەر ئەو نەوتە نەبوایە كە سروشت وەك دیارییەك لەژێر ئەو خاكە بۆی داناون، چۆن ڕەفتاریان دەكرد و لەكوێوە و بەچی دەژیان و كوا بەهرەكانی ئەقڵی سەردەم لەو وڵاتەی ناوی ئیراقە؟ ئەگەر ٢٠ ملیۆنی نەوت نەبوایە، كەواتە مەرسیمی جامی كەنداویش نەدەبوو! ئەی ئەگەر نەوت نەمێنێت چی؟.
دەگەڕێمەوە سەر دابەزینی بەهای دینار، بەتەنها بەراوردێكی كەم و
سەرپێی بۆمان ڕوون دەبێتەوە كە خەڵكی ئەم وڵاتە بەڕەهایی متمانەی خۆی بە حكومەتی ئێراق و دامودەزگا و بڕیارەكانی لەدەستداوە. هەرچی حكومەتی ئێراق بڕیاری لەسەر بدات، خەڵك پێچەوانەكەی وەردەگرێت. بۆنمونە: لەدەیان لێدوان و بڵاوكراوەی بانكی ناوەندی ئێراق و بەرپرسەكانی كەرتی دراو و دارایی بۆ گەڕاندنەوەی نرخی دۆلار بۆ پێش ئەم قەیرانە، بەڵام دینار بەردەوام بوو لە داڕمان و خەڵكیش بەردەوام بوو لە بێمتمانەیی خۆی بە لێدوان و بڵاوكراوەكانی بانكی ناوەندی و، لەبەرانبەردا لێدوانی مام سەیدی هەولێر، زیاتر كاریگەری لەسەر خەڵك و توانای دینار وجوڵەی بازاڕ هەبوو وەك لە بانكی ناوەندی.
پرسیار ئەوەیە: وڵاتێك بەو هەموو یەدەگەی كە گوایە لە خەزێنەیدا هەیە، نەتوانێت ئەوەندە دڵنیایی بدات بە هاووڵاتییەكانی كە مام سەید نەتوانێت بیلەرزێنێت، ئایندەی ئەو وڵاتە لەكوێیە؟ ئەوەی بە ٢٠ ساڵ ئێراق ویستی بیكات، مام سەید بەیەك لێدوان سفری كردەوە!. ئێراق بەو یەدەگەی نەوتەوە، بەو پاڵپشتییەی لێی دەكرێت، نەیتوانیوە تاكە یەك پۆینت بچێتە پێشەوە، هەموو قورسایی یاسایی بانكی ناوەندی و ئەو هەموو بەناو پسپۆڕەی لە كەرتی دراودا كاری بۆدەكەن، نەیانتوانیوە متمانە بۆ تاكە هاووڵاتییەك دروست بكەن. مام سەیدی هەولێر، لەو چركەیەی بانكی ناوەندی لەبەیانەكەیدا گوتی: دۆلار دەگەڕێتەوە بۆ ١٤۷٠٠٠ دینار، مام سەید گوتی: ئێستا من ١٠٠ نادەم بە كەمتر لە ١۷٠٠٠٠ دینار! خەڵكیش هەموو گوتیان مام سەید ڕاست دەكات! دەبوو بەقوفڵێكی گەورە درگای بانكی ناوەندی دابخرایە و، بەدوای ئەویشدا شادەماری جوڵەی ئەو قەوارەیەی پێ دەڵێن دەوڵەتی ئێراق ببڕدرایە. تەنانەت ئەو كەسانەش كە بانگەشەی سوتاندنی كتێبەكانی زانستی ئابوری و دارییان دەكرد ئەگەر قسەكانی مام سەید ڕاست بن، دەبوو هەر زوو لەبەر شەوقی سوتاندنی كتێبەكانیاندا، مەراسیمی ڕێزلێنانمان بۆ مام سەید ساز بكردایە، چونكە مام سەید دەیزانی ئیڕاق چیە و هیچ یاسا و زانستێك نایگرێتەوە، بەڵام ئەهلی بورجی عاجی و ئەوانەی بەكتێبە دەنازین، نەیانزانی كە ئێراق هیچ بڕگەیەكی زانست و لۆژیك نایگرێتەوە.