وێنە چۆن هاوسەنگ دەکرێ
هاوسەنگی لە وێنەگرتندا کاتێک ڕوو دەدات کە ڕووبەڕوو بابەت هەیە کە بە درێژایی پێکهاتەکە هاوسەنگ دەردەکەون بە گۆڕینی چوارچێوە و بابەتە جوانەکان لەناویدا بۆیە شتەکان و ئاوازەکان و ڕەنگەکان کێشی بینراوی یەکسانن. وێنەیەک هاوسەنگە کاتێک بابەتی ناوچەکان بە یەکسانی فەرمان بە سەرنجی بینەر دەکەن.
یەکەم/ بگەڕێ بۆ پێکهاتە ڕەنگە تایبەتەکان بەکارهێنانی ڕەنگ خۆی ئامرازێکی پێکهاتەییە کە زۆر جار چاوپۆشیی لێ کراوە. تیۆری ڕەنگ شتێکە کە دیزاینەری گرافیک، دیزاینەری مۆد و دیزاینەری ناوخۆ هەموویان زۆر ئاشنان هەندێک لە تێکەڵەکانی ڕەنگەکان بە باشی ستایشی یەکتر دەکەن و دەتوانن بە شێوەیەکی بینراو زۆر سەرنجڕاکێش بن. چاوێک لە چەرخی ڕەنگ لەسەرەوە بکە. دەتوانی ببینی کە ڕەنگەکان بە شێوەیەکی لۆژیکی لە بەشەکانی بازنەیەک ڕێک خراون. ئەو ڕەنگانەی کە بەرامبەر یەکترن لەسەر چەرخی ڕەنگەکان دەوترێت کە ‘رەنگی تەزبێح’ە.
دووەم/ یاسای بۆشایی ئەگەر هەموو کەس پێویستی بە بۆشایی هەیە، بابەتیش لە وێنەکانی تۆدا هەیە. ئەمە یاسایەکە لە وێنەگرتندا کە زیاتر بە یاسای بۆشایی ناسراوە. ئەم یاسایە باس لەوە دەکات کە ئەگەر بابەتەکە ڕاستەوخۆ سەیری کامێراکە نەکات، یان لە چوارچێوەکە دەربکەوێت، پێویستە بۆشایی پێویست هەبێت بۆ ئەوەی بابەتەکە سەیری بکات. ئەم تەکنیکە لە مێشکی بینەراندا سیانە دروست دەکات لەوەش زیاتر، توێژینەوەکان دەریدەخەن کە خەڵک سەیری ئەم جۆرە وێنەیە دەکەن بە شێوەیەکی سروشتی سەیری ئەو ناوچەیە دەکەن کە بابەتەکە لێی دەڕوانێت ئەگەر تۆ وێنەی شتە جووڵاوەکان وەک ئوتومبێل، پاسکیل، ئاژەڵی ڕاکردن و هاوشێوەکانیت، هێشتا دەبێت ئەم تیۆرییە جێبەجێ بکرێت. وێنەکە پێویستە ئۆبجێکتی جوڵاو پێشکەش بکات لەگەڵ بۆشایی چالاکتر و بۆشایی کەمتر مردوو. بۆشایی چالاک ئەو ناوچەیەیە کە ئۆبجێکتەکە ڕووبەڕووی دەبێتەوە. لەلایەکی ترەوە بۆشایی مردوو ئەو ناوچەیەیە کە لە پشت بابەتەکەوە ئەم ستراتیژیە کاریگەری دروست دەکات، دەربڕینەکە نیشان دەدات کە ئۆبجێکتەکە لە ڕاستیدا دەجوڵێت و مەبەستێکی هەیە. ئەمەش وا دەکات بینەران بە شێوەیەکی غەریزانە سەیر بکەن.
سێیەم/ یاسای چەپ بۆ ڕاست بیردۆزێک هەیە کە دەڵێت ئێمە وێنەیەک لە چەپەوە بۆ ڕاست دەخوێنینەوە بە هەمان شێوە دەق دەخوێنینەوە. بەم هۆیەوە، پێشنیار دەکرێت کە هەر جوڵەیەک کە لە وێنەیەکدا وێنا دەکرێت، دەبێت لە چەپەوە بۆ ڕاست بڕوات. ئەمە هەمووی زۆر باشە بەڵام وا دەنێرێت بینەر لە وڵاتێکەوە بێت کە دەقێک لە چەپەوە بۆ ڕاست دەخوێنرێتەوە. زۆر زمان لە ڕاستەوە بۆ چەپ دەخوێنرێتەوە وەک عەرەبی بۆ نموونە. بۆ ڕاستگۆیی، من زۆر وێنەی نایابم بینیوە کە لە ڕاستەوە بۆ چەپەوە دەڕژێن. من جارێک لە لایەن دادوەرێکەوە ڕەخنەی لێ گیرام بۆ ئەوەی کە ئافرەتێک لە وێنەیەکدا کە لە ڕاستەوە بەرەو چەپ دەڕۆیشت. ئەو پێی گوتم ئەوە پەیڕەوی یاسای ‘چەپ بۆ ڕاست’ ناکات. من بە بیرم هێنایەوە کە وێنەکە لە تونس وەرگیراوە کە خەڵک لە ڕاستەوە بۆ چەپ دەخوێننەوە.
چوارەم/ هاوسەنگی توخمەکان لە دیمەنەکە یەکەم ڕێنمایی پێکهاتەیی کە لەم فێرکاریەدا سەیریمان کرد ‘یاسای سێیەم’ بوو. ئەمە بە دڵنیاییەوە ئەوە دەگەیەنێت کە ئێمە زۆرجار بابەتی سەرەکی وێنەکە دەخەینە لای چوارچێوەکە بە درێژایی یەکێک لە هێڵە شەترەنجییەکانی ستوونی. هەندێک جار ئەمە دەبێتە هۆی نەبوونی هاوسەنگی لە دیمەنەکەدا. ئەمە دەتوانێت جۆرێک لە ‘بەتاڵ’ لە باقی چوارچێوەکە بەجێ بهێڵێت. بۆ زاڵبوون بەسەر ئەمە، دەتوانیت لێدانەکەت پێک بهێنیت بۆ لەخۆگرتنی بابەتێکی لاوەکی کە گرنگی یان قەبارەی کەمتری هەیە لە لایەکەی تری چوارچێوەکە. ئەمە هاوسەنگی پێکهاتەکە دەکات بەبێ ئەوەی زۆر سەرنج لە بابەتی سەرەکی وێنەکە وەربگرە. هیچ یاسایەکی نەشکێنەر لە پێکهاتەی فۆتۆگرافیدا نیە. هەندێک لەم ڕێنماییانە ناکۆکن لەگەڵ یەکتر و ئەوە باشە. هەندێک لە ڕێنماییەکان باش کار دەکەن بۆ هەندێک جۆری وێنەکان نەک ئەوانی تر. ئەمە پرسیارێکی دادوەری و تاقیکردنەوەیە.
پێنجەم/ جووت وێنە؛ جووت وێنە کاتێک ڕوودەدات کە دوو یان زیاتر توخم لە دیمەنێکدا هەبێت کە پێچەوانەی یەکترن. یان توخمێک بەشداری دەکات بەرامبەر ئەوی تر بۆ دروستکردنی وێنەیەک. هەندێک لە وێنەکان بە ناوەرۆک پێویستیان بە چوارچێوە هەیە بۆ کارکردن. ئەم جۆرە لە جوکستاین دەتوانێت باش کار بکات لە هەلومەرجی گونجاودا. بەڵام پێویستە دڵنیاببیتەوە کە بینەرەکە بە تەواوی ئاگاداری زانیاریە پەیوەندیدارەکانە بۆ ئەوەی لێی تێبگەیت.
شەشەم/ سێگۆشەی زێڕین پێکهاتەی سێگۆشەی زێڕین بە شێوەیەکی زۆر هاوشێوە کاردەکات بۆ یاسای سێهەم. لە جیاتی تۆڕێک لە لاکێشە هەرچۆنێک بێت، ئێمە چوارچێوەکە دابەش دەکەین لەگەڵ هێڵێکی لاری کە لە گۆشەیەکەوە بەرەو گۆشەیەکی تر دەڕوات. ئێمە دوایی دوو هێڵی تر زیاد دەکەین لە گۆشەی تر بۆ هێڵی لاری.
دوو هێڵی بچووکتر چاو بە هێڵی گەورە بکە لە گۆشەیەکی ڕاست وەک ئەوەی لە خوارەوە نیشان دراوە. ئەمە چوارچێوەکە دابەش دەکات بۆ زنجیرەیەک لە سێگۆشەکان. وەک دەبینیت، ئەم شێوازە یارمەتیمان دەدات توخمێک لە ‘گرژی داینامیک’ بناسێنین کە لە رێنمایی ژمارە شەشدا فێر بووین. هەروەک لەگەڵ یاسای سێیەمدا هێڵەکان بەکاردێنین (لە سێگۆشەکان لەم حاڵەتەدا) بۆ یارمەتیدانمان بۆ شوێنپێدانی توخمە جۆراوجۆرەکان لە دیمەنەکەدا.
حەوتەم/ ڕێژەی زێڕین لە ڕاستیدا زۆر سادەیە کەمێک ئاڵۆزترە لە یاسای سێیەم. لە جیاتی تۆڕێکی ئاسایی، چوارچێوەکە دابەشکراوە بۆ زنجیرەیەک لە چوارگۆشەکان ئەمە بە ‘فی شەترەنج’ ناسراوە. پاشان دەتوانیت چوارگۆشەکان بەکاربێنیت بۆ وێنەکێشانی دەرزیەکە کە وەک توێکڵی سنەیل دەچێت. چوارگۆشەکان یارمەتییان دەدات بۆ شوێنپێدانی توخمەکان لە دیمەنەکە و بەژدارەکە بیرۆکەیەکمان پێ دەدات کە چۆن دیمەنەکە دەبێ بڕژێت. تۆزێک وەک هێڵێکی پێشەنگی نادیارە. بڕوا وایە کە شێوازی ئاڵتوونی تەشەنەی پێکهاتن بۆ ماوەی زیاتر لە ٢٤٠٠ ساڵە لە یۆنانی کۆندا بینراوە. بە شێوەیەکی فراوان لە چەندین جۆری هونەردا بەکاردێت و هەروەها تەلارسازی وەک شێوازێک بۆ دروستکردنی پێکهاتە جوانەکان. بە تایبەتی لە هونەری ڕێنێسانسدا بە باشی بەکارهێنراوە. من دەبێت لێرە دان بە شتێکدا بنێم. ڕێژەی زێڕین دەکرێت بە ئاراستەی جیاواز دامەزرێنرێت.