باڵندەکان بە خۆشییەوە لە هەوادا ئاهەنگ دەگێڕن کاتێک زەوی جلی بووک لەبەردەکات

بەفر: جۆرێکە لە بارانبارین لە شێوەی کریستاڵە سەهۆڵییە بچووکەکاندا لە وەرزی سەرمادا ڕوودەدات، بەڵام لە هەموو وڵاتانی جیهاندا ڕوونادات. بەفرەکە قورستر و چڕتر دەبێتەوە لەگەڵ نزیکبوونەوە لە جەمسەری باشوور و باکوور.

ئەم دیاردەیە کاتێک ڕوودەدات کە ڕەوتی هەوای گەرم و شێدار لەگەڵ ڕەوتی هەوای سارد دا کۆدەبێتەوە، کە پلەی گەرمییەکەی (5/12) پلە لە ژێر سفرەوەیە، بۆ دروستکردنی بەفر دەبێت گەردیلەی چڕبوونەوە هەبێت کە بەفر لەسەری دروست دەبێت، کە گەردیلەی ڕەقی زۆر بچووکن لە بەرگەهەوای سەرەوەدا هەڵواسراون، وەک گەردیلەی تۆز یان خۆڵەمێش. کاتێک هەن ئەو سێ مەرجە بەردەستن کە هەڵم چالاک دەکەن، ئاو لە دۆخی گازییەوە دەگۆڕێت بۆ دۆخی ڕەق سەهۆڵ دروست دەکات. ئەمەش بەهۆی چڕبوونەوەی دەنکۆڵەکانی ئاو لەسەر ناوک، لە ئەنجامی لکاندنیان بە یەکەوە، بەزۆری بلووری سەهۆڵەکە دروست دەکرێت و لەم قۆناغەدا پلێتێکی تەنکە و شەش لای هەیە.

بەفر و ئەدەبیاتی مرۆڤ/
وێنەی بەفر لە مێشکی مرۆڤدا هەمیشە بە پاکی تایبەتمەند بووە، ڕەنگە ئەمە لە ڕەنگی سپی گەشاوەی بەفرەوە هاتبێت، سپی هیمای ئاشتیە بەڵام هەندێک جار بەفر هێمای مردنی لەسەرخۆ و دڕندەیە، کە بە شێوەیەکی سروشتی هات بەهۆی ئەوەی بەفرەکە لەگەڵ جەریانی سارد و بەستوودا بوو، نەبوونی تیشکی خۆر و دابەزینی بەرچاوی پلەکانی گەرما.

بەفر لە جیهانی عەرەبیدا/
لەم دواییانەدا تێبینی دابەزینی بەرچاوی ڕێژەی بەفربارینمان کردووە لە وڵاتانی عەرەبی، بە تایبەتی و لە جیهاندا بە گشتی و ئەمەش ڕەنگە بگەڕێتەوە بۆ دیاردەی گەرمبوونی جیهان. بەڵام ناوچە دووبارەبووەکانی بەفربارین لە جیهانی عەرەبیدا چیاکانن، بێگومان بە تایبەتی چیاکانی باکووری جیهانی عەرەبی. لەنێو ئەو ناوچانەی ساڵانە بەفربارین بریتین لە:
لوبنان بەتایبەت ناوچە شاخاویەکان، باکووری ڕۆژهەڵاتی سوریا.
لیبیا لە ناوچەی جەبەل ئەخدەر. ئوردن لە زۆربەی ناوچەکانی بە تایبەتی چیاکان.
ناوچەکانی جەلیل و کەناری ڕۆژئاوا لە فەلەستین.
سعودیە بەردەوام لە وەرزی زستاندا لە ناوچەکانی باکووری وەک تەبوک، هەروەها هەندێک جار لە زستاندا لە ناوچەی ئەلبەها بەفر دەبارێت و بۆ یەکەمجار لە هاویندا لە ساڵی (٢٠٠٩) لە هەندێک گوندی ناوچەی ئەلبەها لە حیجاز باریوە.
لە کوردستان بە تایبەت بەرزایی و چیاکان وەک نەینەوا، هەولێر، سلێمانی، شنگال، کەرکووک، بەفریش دەبارێت، بەڵام بە شێوەیەکی ناڕێک.
لە بیابان و بیابانی هەجەر لە ڕۆژئاوای عێراق.
میسر: چیای سینا، بەتایبەتی باشووری سینا و هەندێک شار لە ناوەڕاستی سینا.
چیاکانی تونس،جەزائیر بە تایبەت ناوچەکانی ناوخۆ.
مەغریب بە تایبەت چیای ئەتڵەس، کە شاری ئیفرانی لێیە، ئەو شوێنەیە کە نزمترین پلەی گەرمای تێدا تۆمارکراوە لە ئەفریقا کە (23) پلەی سەدی ژێر سفر لە ساڵی (1935).
یەمەن بارانبارینی دەگمەن لە ناوچە شاخاوییەکانی وەک دامار و پارێزگای ئیب.
ئیمارات لە جەبەل جەیس ڕاس ئەلخەیمە، لە ساڵانی (٢٠٠٩ و ٢٠١٧) بڕێکی زۆر بەفر باریوە و پلەی گەرما لە لوتکەی چیاکە گەیشتووەتە کەمتر لە (٥) پلە ژێر سفر.

دروستکردنی بەفر/
شێوازی کیمیایی هەیە بۆ دروستکردنی بەفر کە پشت بە بەکارهێنانی هەندێک خوێ دەبەستێت، وەک نایترۆجین و کلۆریدی ئامۆنیا و کاربۆناتی سۆدە، کە گەرمی ئاوەکە هەڵدەمژن و ساردی دەکەنەوە تا دەگۆڕێت بۆ سەهۆڵ و بەفر.

بۆچی بەفر سپیە؟
بەفر ڕێژەیەکی زۆر هەوا لە خۆ دەگرێت کە ڕێژەی (90%).
کاتێک ڕووناکی دەکەوێتە سەر بەفر، ڕووناکیەکە دەداتەوە و پێچەوانە دەبێتەوە، ئەو ڕووناکیەیە کەوتۆتە سەری پێیدا تێپەڕ نابێت، چونکە دەبینین ڕووناکی بە ناو ئاودا تێدەپەڕێت بۆیە ڕەنگ هەڵناگرێت و سپی یە.

سوودەکانی بەفر/
خاک لە بەستن دەپارێزێت و شێ زیاد دەکات، سەرچاوەی خۆراک پێدەری ئاوی ڕووبارەکانە، دەبێتە هۆی ڕاکێشانی سەرنجی گەشتیاران و دروستکردنی چالاکی جۆر بە جۆر، دەبێتە هۆی زیادبوونی ئاوی ژێر زەوی، میکرۆب و مێرووی زیانبەخش لەناو دەبات.