2-3
مانگی ئۆكتۆبەری پەمەمی كە مانگی هۆشیاری شێرپەنجەیە، تێیدا ئافرەتان هۆشیار دەكرێنەوە لە چاودێریكردنی مەمكیان بۆ ئەوەی بەدوور بن لە شێرپەنجەی مەمك.
لە بەشی یەكەمدا دە پرسیارمان ڕوون كردەوە كە پێویستە ئافرەتان لە ئەگەری توشبوونیان بە شێرپەنجەی مەمك لە پزیشكەكەیان بكەن، وە دوو پرسیاری گرنگمان ڕوون كردەوە لەوانە ١- چ جۆرە شێرپەنجەیەکی مەمکم هەیە؟ ٢- گرێكە چەند گەورەیە؟ لەم بەشەشدا پێنج پرسیاری تر دەخەینە ڕوو:
3. شێرپەنجەکەم لە چ قۆناغێکدایە؟
قۆناغەکانی شێرپەنجە ڕێگەیەکە بۆ جیاكردنەوەی شێرپەنجەکەت، قۆناغەکانی سفر تا چوار ڕەنگدانەوەی قەبارەی گرێەکەیە و تا چەند بڵاو بووەتەوە. هەروەها ڕێنماییەکانی ئەم دواییەی قۆناغبەندی هۆکارە بایۆلۆژییەکانی وەک ER/PR، HER2/neu و پلە لەخۆدەگرن (کە هەموویان بە وردی لە پرسیارەکانی خوارەوەدا ڕوون کراونەتەوە).
قۆناغی بەرزتر واتە گرێێکی گەورەتر و دابەشبوونی فراوانتری خانە شێرپەنجەییەکان، وەک کاتێک شێرپەنجە لە مەمکتەوە بۆ جگەر، سییەکان یان مێشکت بڵاو بووەتەوە.”
پزیشکەکەت قۆناغبەندی بەکار دەهێنێت بۆ پلاندانان بۆ چارەسەرەکەت، پێوانەکردنی پێشبینییەکانت و پەیوەندیکردن لەگەڵ پسپۆڕانی تری شێرپەنجە. هەروەها شێرپەنجەکەت لە چ قۆناغێکدایە هەروەها بژاردەی چارەسەری نوێت پێشکەش دەکەن.
4- ئایا شێرپەنجەکە لە گرێ لیمفاویەکانمدایە؟
یەکێک لە گرنگترین پێشبینیەكان توندی شێرپەنجەی مەمک ئەوەیە کە ئایا بڵاوبووەتەوە بۆ گرێ لیمفاویەکانت. هەر بۆیە تێوەگلانی گرێ لیمفاوییەکان دەتوانێت پلانی چارەسەرکردنت بگۆڕێت، کاتێک خانەکانی شێرپەنجەی مەمک بڵاوبوونەتەوە بۆ گرێ لیمفاوییەکان، ڕەنگە باس لە بژاردەی چارەسەری قورسبكرێت، وەک چارەسەری کیمیایی.
5. گرێیەکەم لەچ پلەیەكدایە؟
پلەبەندیی گرێ جیاوازە لە قۆناغبەندی. هەردووکیان نیشاندەری توندی و پێشبینی شێرپەنجەکەتن، بەڵام پێوەرە جیاوازەکان بەکار دەهێنرێت.
قۆناغبەندی مامەڵە لەگەڵ قەبارەی گرێ و شوێن و دابەشبوونی خانە شێرپەنجەییەکان دەکات لە جەستەتدا. پلەبەندیکردن لەسەر بنەمای چۆنیەتی دەرکەوتنی خانە شێرپەنجەییەکان لە ژێر مایکرۆسکۆپدا. ئەو خانانەی کە بە شێوەیەکی نائاسایی دەردەکەون، ئەگەری خێرا گەشەکردن و بڵاوبوونەوەیان زیاترە.
بەزۆری نمرەکان لە 1 بۆ 3 دەڕۆن و، نمرەی بەرزتر نوێنەرایەتی خانەکان دەکات کە خێراتر دابەش دەبن، دەتوانرێت گرێیەکی قۆناغی یەکەم هەبێت کە تاڕادەیەک بچووک بێت و لەخۆبگرێت بەڵام هەروەها شێرپەنجەیەکی پلەی سێیەمە، هەر بۆیە لەم حاڵەتەدا شەڕەنگێزتر دەبێت.
6- دۆخی وەرگری ئیسترۆجین و وەرگری پرۆجسترۆنم چییە؟
هۆرمۆنەکانی جەستەت، بەتایبەتی ئیسترۆجین و پرۆجسترۆن، لەوانەیە ڕۆڵیان هەبێت لە چۆنیەتی پێشکەوتنی شێرپەنجەی مەمکەکەت چونکە خانە شێرپەنجەییەکان دەتوانن وەرگری هۆرمۆنیان هەبێت کە ڕێگەیان پێدەدات دەستبخەنە ناو ڕێکخستنی جەستەت بۆ گەشەی ئاسایی خانەکان.
بۆ دیاریکردنی دۆخی وەرگری ئیسترۆجین و وەرگری پرۆجسترۆن (ER/PR)، پزیشکەکەت بڕیاردەدات بۆ ئەوەی كە نمونەیەك وەربگرێت بۆ دڵنیابوونەوە لە خانە شێرپەنجەییەکان. نزیکەی 70%ی ئەوانەی شێرپەنجەی مەمکیان هەیە ER/PR پۆزەتیڤن و ئاسۆی ئەم گرێانە باشترە لە گرێەکانی ER/PR نێگەتیڤ.
پزیشكان ئەوە ڕوون دەكەنەوە كە رێگەیەکی زۆر کاریگەر هەیە و، نەخۆشانی ER/PR پۆزەتیڤ لەوانەیە ئامۆژگاری بکرێن کە حەبی دژە ئیسترۆجین بۆ ماوەی پێنج بۆ ١٠ ساڵ بخۆن.”
بەڵام ئەگەر شێرپەنجەکەت ER/PR-نەرێنی بێت، ئەم چارەسەرانە بژاردەیەک نین.
7- دۆخی HER2ـی من چییە؟
نزیکەی 25%ی شێرپەنجەکانی مەمک HER2 پۆزەتیڤن. ئەم دەستنیشانکردنە هەم هەواڵی خۆش و هەم هەواڵی ناخۆش دەهێنێت. خراپەکان: گرێەکانی HER2 پۆزەتیڤ زیاتر بە شێوەیەکی هەڕەمەكی گەشە دەکەن لە چاو گرێە HER2 نێگەتیڤەکان. هەواڵە خۆشەکە ئەوەیە کە دەرمان هەیە کە دەتوانێت وەرگری گەشەی HER2 بکاتە ئامانج.
2-3
مانگی ئۆكتۆبەری پەمەمی كە مانگی هۆشیاری شێرپەنجەیە، تێیدا ئافرەتان هۆشیار دەكرێنەوە لە چاودێریكردنی مەمكیان بۆ ئەوەی بەدوور بن لە شێرپەنجەی مەمك.
لە بەشی یەكەمدا دە پرسیارمان ڕوون كردەوە كە پێویستە ئافرەتان لە ئەگەری توشبوونیان بە شێرپەنجەی مەمك لە پزیشكەكەیان بكەن، وە دوو پرسیاری گرنگمان ڕوون كردەوە لەوانە ١- چ جۆرە شێرپەنجەیەکی مەمکم هەیە؟ ٢- گرێكە چەند گەورەیە؟ لەم بەشەشدا پێنج پرسیاری تر دەخەینە ڕوو:
3. شێرپەنجەکەم لە چ قۆناغێکدایە؟
قۆناغەکانی شێرپەنجە ڕێگەیەکە بۆ جیاكردنەوەی شێرپەنجەکەت، قۆناغەکانی سفر تا چوار ڕەنگدانەوەی قەبارەی گرێەکەیە و تا چەند بڵاو بووەتەوە. هەروەها ڕێنماییەکانی ئەم دواییەی قۆناغبەندی هۆکارە بایۆلۆژییەکانی وەک ER/PR، HER2/neu و پلە لەخۆدەگرن (کە هەموویان بە وردی لە پرسیارەکانی خوارەوەدا ڕوون کراونەتەوە).
قۆناغی بەرزتر واتە گرێێکی گەورەتر و دابەشبوونی فراوانتری خانە شێرپەنجەییەکان، وەک کاتێک شێرپەنجە لە مەمکتەوە بۆ جگەر، سییەکان یان مێشکت بڵاو بووەتەوە.”
پزیشکەکەت قۆناغبەندی بەکار دەهێنێت بۆ پلاندانان بۆ چارەسەرەکەت، پێوانەکردنی پێشبینییەکانت و پەیوەندیکردن لەگەڵ پسپۆڕانی تری شێرپەنجە. هەروەها شێرپەنجەکەت لە چ قۆناغێکدایە هەروەها بژاردەی چارەسەری نوێت پێشکەش دەکەن.
4- ئایا شێرپەنجەکە لە گرێ لیمفاویەکانمدایە؟
یەکێک لە گرنگترین پێشبینیەكان توندی شێرپەنجەی مەمک ئەوەیە کە ئایا بڵاوبووەتەوە بۆ گرێ لیمفاویەکانت. هەر بۆیە تێوەگلانی گرێ لیمفاوییەکان دەتوانێت پلانی چارەسەرکردنت بگۆڕێت، کاتێک خانەکانی شێرپەنجەی مەمک بڵاوبوونەتەوە بۆ گرێ لیمفاوییەکان، ڕەنگە باس لە بژاردەی چارەسەری قورسبكرێت، وەک چارەسەری کیمیایی.
5. گرێیەکەم لەچ پلەیەكدایە؟
پلەبەندیی گرێ جیاوازە لە قۆناغبەندی. هەردووکیان نیشاندەری توندی و پێشبینی شێرپەنجەکەتن، بەڵام پێوەرە جیاوازەکان بەکار دەهێنرێت.
قۆناغبەندی مامەڵە لەگەڵ قەبارەی گرێ و شوێن و دابەشبوونی خانە شێرپەنجەییەکان دەکات لە جەستەتدا. پلەبەندیکردن لەسەر بنەمای چۆنیەتی دەرکەوتنی خانە شێرپەنجەییەکان لە ژێر مایکرۆسکۆپدا. ئەو خانانەی کە بە شێوەیەکی نائاسایی دەردەکەون، ئەگەری خێرا گەشەکردن و بڵاوبوونەوەیان زیاترە.
بەزۆری نمرەکان لە 1 بۆ 3 دەڕۆن و، نمرەی بەرزتر نوێنەرایەتی خانەکان دەکات کە خێراتر دابەش دەبن، دەتوانرێت گرێیەکی قۆناغی یەکەم هەبێت کە تاڕادەیەک بچووک بێت و لەخۆبگرێت بەڵام هەروەها شێرپەنجەیەکی پلەی سێیەمە، هەر بۆیە لەم حاڵەتەدا شەڕەنگێزتر دەبێت.
6- دۆخی وەرگری ئیسترۆجین و وەرگری پرۆجسترۆنم چییە؟
هۆرمۆنەکانی جەستەت، بەتایبەتی ئیسترۆجین و پرۆجسترۆن، لەوانەیە ڕۆڵیان هەبێت لە چۆنیەتی پێشکەوتنی شێرپەنجەی مەمکەکەت چونکە خانە شێرپەنجەییەکان دەتوانن وەرگری هۆرمۆنیان هەبێت کە ڕێگەیان پێدەدات دەستبخەنە ناو ڕێکخستنی جەستەت بۆ گەشەی ئاسایی خانەکان.
بۆ دیاریکردنی دۆخی وەرگری ئیسترۆجین و وەرگری پرۆجسترۆن (ER/PR)، پزیشکەکەت بڕیاردەدات بۆ ئەوەی كە نمونەیەك وەربگرێت بۆ دڵنیابوونەوە لە خانە شێرپەنجەییەکان. نزیکەی 70%ی ئەوانەی شێرپەنجەی مەمکیان هەیە ER/PR پۆزەتیڤن و ئاسۆی ئەم گرێانە باشترە لە گرێەکانی ER/PR نێگەتیڤ.
پزیشكان ئەوە ڕوون دەكەنەوە كە رێگەیەکی زۆر کاریگەر هەیە و، نەخۆشانی ER/PR پۆزەتیڤ لەوانەیە ئامۆژگاری بکرێن کە حەبی دژە ئیسترۆجین بۆ ماوەی پێنج بۆ ١٠ ساڵ بخۆن.”
بەڵام ئەگەر شێرپەنجەکەت ER/PR-نەرێنی بێت، ئەم چارەسەرانە بژاردەیەک نین.
7- دۆخی HER2ـی من چییە؟
نزیکەی 25%ی شێرپەنجەکانی مەمک HER2 پۆزەتیڤن. ئەم دەستنیشانکردنە هەم هەواڵی خۆش و هەم هەواڵی ناخۆش دەهێنێت. خراپەکان: گرێەکانی HER2 پۆزەتیڤ زیاتر بە شێوەیەکی هەڕەمەكی گەشە دەکەن لە چاو گرێە HER2 نێگەتیڤەکان. هەواڵە خۆشەکە ئەوەیە کە دەرمان هەیە کە دەتوانێت وەرگری گەشەی HER2 بکاتە ئامانج.