د. سامان شاڵی
لەم ســـەردەمەدا بانکەکان دەتوانن ببنە ســـەرچاوەی داهاتی نیشـــتیمانی و پەرەپێدانی ئابووری ووڵات کە دەبێتە هۆی سەقامگیری. ئەمەش بە بەرچاوڕوونی تەواوی داڕشتنی ستراتیجیەت و پلان و پرۆژە بەهێزکان دەبێت، کە لەپێناو چاکسازی و پەرەپێدانی کەرتی بانکیدا دادەڕێژرێن. هەندێک لەو ستراتیژیانەی دەتوانن
یارمەتیدەر بن لە باشترکردنی سیستەمی بانکی لە عێراقدا بریتین لەمانە: 1- بەهێزکردنی ڕێسا و ڕێکخستنەکانی چاودێری: حکومەت دەتوانێت چوارچێوەی ڕێکخستن و چاودێری بۆ بانکەکان بەهێز بکات بۆ دڵنیابوون لە ســـەقامگیری و سەلامەتی و دروستیان. ئەمە دەتوانێت بەڕێوەبردنی مەترسی، گونجاوی سەرمایە و ستانداردەکانی حوکمڕانی کۆمپانیاکان لەخۆبگرێت و باشتریان بکات. 2. پەرەپێدانی سیســـتەمی پـــارەدان: حکومەت دەتوانێت وەبەرهێنان لە پەرەپێدانی سیســـتەمی پارەدان و ژێرخانی داراییدا بکات بۆ باشـــترکردنی دەستڕاگەیشـــتن بە خزمەتگوزارییە بانکییەکان و ئاســـانکاریی مامەڵەکان و پێشخستنی گشتگیری دارایی. 3- هاندانی ڕۆشـــەنبیری دارایی: حکومەت دەتوانێت برەودان بە ڕۆشەنبیری دارایی بدات و هۆشیاری بداتە هاووڵاتیان بۆ هاندانی هەڵسوکەوتی بەرپرسیارانەی بانکی و زیادکردنی متمانە بە سیستەمی بانکی. 4. هاندانی داهێنان: حکومەت دەتوانێت هانی داهێنان بدات لەڕووی تەکنەلۆجیا و خزمەتگوزارییە بانکییەکان، بۆ باشترکردنی کارایی و کەمکردنەوەی تێچوون و فراوانکردنی دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییە بانکییەکان. 5. بەرزکردنەوەی ژێرخانی قەرز: حکومەت دەتوانێت ژێرخانی قەرز باشتر بکات، لەوانە ڕاپۆرتکردنی قەرز، و یاساکانی ئیفلاس، بۆ پشتگیریکردنی قەرزدان و پێشخستنی دەستڕاگەیشتن بە قەرز. 6- بەهێزکردنی چوارچێوەی یاسایی و دامەزراوەیی: حکومەت دەتوانێت چوارچێوەی یاسایی و دامەزراوەیی بۆ بانکەکان بەهێز بکات، لەوانەش یاسا و ڕێساکان، میکانیزمی جێبەجێکردن، و میکانیزمی چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان، لەپێناو مسۆگەرکردنی ژینگەی کارپێکردنی پێشبینیکراو و سەقامگیر بۆ بانکەکان. 7- هاندانـــی وەبەرهێنانـــی بیانی: حکومەت دەتوانێت هانی وەبەرهێنانـــی بیانی بدات لە کەرتی بانکیدا بە باشترکردنی کەشوهەوای وەبەرهێنان و کەمکردنەوەی بەربەستەکانی چوونە ژوورەوە و پێشخستنی کێبڕکێ. 8. بانکی ناوەندی عێراق (CBI): دەتوانێت ڕۆڵێکی چارەنووسســـاز بگێڕێت لە باشـــترکردنی سیستەمی بانکی لە عێراقدا. هەندێک لە ڕۆڵ و بەرپرسیارێتییە سەرەکییەکانی بریتین لە: ا. ڕێکخستنی کەرتی بانکی ب. دابینکردنی نەختینەیی ج. دەرکردنی سیاسەتی دراو د. ئاسانکاری بۆ بانکی ئەلیکترۆنی هـ. پێشخستنی گشتگیری دارایی و. جێبەجێکردنی سیستەمی سۆفیت لە سەرجەم بانکەکان لـــە کۆتاییدا باشـــترکردنی سیســـتەمی بانکی لە عێراق پێویســـتی بە هەوڵێکی بـــەردەوام دەبێت لەلایەن حکومەت و کەرتی تایبەت و کۆمەڵگەی مەدەنی. دەبێت ئەم ســـێ لایەنە پێکەوە کاربکەن بۆ بەهێزکردنی ڕێکخســـتن و چاودێریکردن لە ڕووی: پەرەپێدانی سیســـتەمی پارەدان، پێشخســـتنی ڕۆشەنبیری دارایی، هاندانی داهێنان، بەرزکردنەوەی ژێرخانی قەرز، بەهێزکردنی یاسایی و چوارچێوەی دامەزراوەیی، و هاندانی وەبەرهێنانی بیانی. لاوازی یان نەبوونی هەرکام لەمانە کاریگەری نەرێنی دەبێت لەبەردەم ئەوانەی تریشدا. بەمە سیســـتیمی بانکی نەک لەشـــوێنی خۆی دەمێنێتەوە بەڵکو بەرەودواوەشی دەبات و گرنگتر لەمانەش
لەدەستدانی متمانەی هاووڵاتیان و وەبەرهێنەران