هونەرمەندان و موزیسیانەكان كۆكن لەسەر ئەوەی هونەرمەندی كۆچكردوو رەسوڵ گەردی، شارەزایەكی باشی حەیران بووە، بۆیە ناویان ناوە “مامۆستا و شێخی حەیرانبێژان”.
رۆژی سێشەممە 18ی 10ی 2022، 28 ساڵ بەسەر دواكۆچی هونەرمەندی ناوداری كورد رەسوڵ گەردیدا تێدەپەڕێت، كە یەكێك بووە لەو هونەرمەندانەی توانیویەتی حەیرانی كوردی بباتە قۆناغێكی پێشكەوتووەوە.
هونەرمەند عارەب عوسمان كە ئەویش یەكێكە لە هونەرمەندە دیارەكانی بواری حەیران، بە (هەولێر)ی رایگەیاند، مامۆستا رەسوڵ گەردی یەكەمین حەیرانبێژ بووە كە حەیرانی بردە ناو میدیاوە و مامۆستای حەیرانبێژان بووە و پێی دەوترا شێخی حەیرانبێژان؛ هەروەها خوێندەوارییەكی باشی هەبوو، خۆی حەیرانەكانی دادەنا، چونكە پێشتر حەیرانبێژ كەم بووە.
ناوبراو نیگەرانە لەوەی كە ئێستا حەیران فەرامۆش کراوە و، وتی “لەبەر ئەم نەوەیەی ئێستاکەی گۆرانیبێژان، ئێستا كەس ئاگای لە حەیران نەماوە، لە كاتێكدا ساڵانی رابردوو حەیران و هونەر رێزیان هەبوو”.
هونەرمەند خالید سەركار ئاشنایەتییەكی باشی لەگەڵ رەسوڵ گەردی هەبووە و بە (هەولێر)ـی راگەیاند “لە ساڵانێكی زووەوە رەسوڵ گەردیم دەناسی، بەتایبەتی جاران بەتەنها دەژیا و كە دەچوومە شاری هەولێر دەچوومە لای، لەڕووی كۆمەڵایەتییەوە زۆر میواندۆست بوو، زۆر رێزی بەرامبەری دەگرت”.
سەركار وتیشی “لەڕووی هونەریشەوە حەیرانبێژێكی زۆر نایاب بوو، لە سەردەمی خۆیدا كەس نەیدەتوانی وەك ئەو هونەرمەندە حەیرانەكان بڵێت؛ ئینجا حەیرانەكانیشی دەكردە بەستەش، زۆربەی بەستەكانیش ئاوازی خۆی بوو؛ توانستێكی زۆر باشی هەبوو”.
دەربارەی ئەوەی قورس نییە هونەرمەندێك لە یەک كاتدا حەیران و گۆرانیش بڵێت، خالید سەركار دەڵێت “نەخێر قورس نییە، چونكە حەیران وەك مەقام وایە گۆرانیبێژ دەتوانێت حەیران و گۆرانییش پێكەوە بڵێت، جگە لەوەش حەیرانبێژ ژمارەیان زۆر كەمە و رەسوڵ گەردیش سوودی لە كەسانی پێش خۆی وەرگرتووە، بەڵام كەس وەك ئەو نەیوتووە”.
هونەرمەند شێروان شەیدا كە سەرەتا بە لاساییكردنەوەی بەرهەمەكانی رەسوڵ گەردی دەستی پێ كردووە بە (هەولێر)ـی راگەیاند، رەسوڵ گەردی مامۆستای حەیران بوو، هەمیشە لە كۆڕ و بۆنەكاندا حەیرانی لەگەڵ موزیك لێ دەدا كە ئەوەش تازەگەری بوو لە بواری حەیراندا و، وتی “هۆكاری گرنگ و سەرەكی مانەوەی بەرهەمی ئەو هونەرمەندە كۆچكردووانە ئەوەیە بەرهەمەكانیان واقیعی و بەپێز بوون، وەك خۆیشم سەرەتا بە لاساییكردنەوەی مامۆستا رەسوڵ گەردییەوە دەستم پێ كرد و دوایی ستایڵی خۆم دۆزییەوە”.
جێگەی ئاماژە بۆ کردنە ەڕۆژی 1994-10-18 دڵە گەورەکەی حەیرانبێژی ناوداری کورد رەسووڵ گەردی (رەسوڵ ئیبراهیم سوڵتان) لە باڵەخانە بێنازەکەی لە گەڕەکی ئیسکانی شاری هەولێردا لە لێدان کەوت و لەنێو شەپۆلی غەم و بە ئامادەبوونی هونەرمەند و دۆست و یارانی بەخاک سپێردرا.
ئەم هونەرمەندە لێهاتووەی کورد لە ساڵی 1922دا لە گوندی قەڵادگەی نزیک شاری هەولێر هاتۆتە دنیاوه، لە شاری هەولێری قەڵا و منارە پەروەردە بووە و چۆتە بەر خوێندن و بۆتە خوێندەوارێکی رووناکبیر و هەر لە منداڵییەوە بەهرەی هونەری حەیرانبێژی لە مێشکیدا چەکەرەی کردووە و دەنگی سازگاری خۆی لەگەڵ هەموو جۆرە مەقام و بەستەیەکی کوردیدا تاقی کردووەتەوە و هەستی کردووە لە حەیرانبێژیدا لە هەموو جۆرەکانی دیکەی گۆرانیی کوردیی سەرکەوتووتره، بۆیە خۆی داوەتە ئەو هونەرە ناسکەی کورد و بۆتە مەزنترین حەیرانبێژی کوردستان و بە هەموو لایەکی نیشتمانەکەیدا دەنگی داوەتەوه.
لە سەرەتای ساڵی 1947دا چۆتە بەغدا و لە رادیۆ و تەلەڤزیۆنی بەغدا، بەشی کوردی هەفتانە ئاهەنگێکی گۆرانی راستەوخۆی پێشکەش کردووە و ناوبانگی هونەریی بە هەموو لایەکی کوردستاندا بڵاو بۆتەوه.
لە ماوەی کارکردنی لەو ئێستگەیەدا پتر لە 680 گۆرانی و مەقامی رەسەنی کوردیی تۆمار کردووە و زۆربەیان حەیران و بەستەن و لەپاڵ گۆرانیگوتنیشدا دەستی شیعر هۆنینەوەیشی بووە و نازناوی شاعیرانەی بێزاری لە خۆی ناوە؛ حەزی دەکرد پێی بڵێن رەسوڵ بێزار گەردی و لە ماوەی ژیانیدا ئەم پەرتووکانەی لە شیعری خۆی و شیعری شاعیرانی دیکەی کورد چاپ و بڵاو کردۆتەوه:
1- بژاری لاوک و حەیران – ساڵی 1957 لە بەغدا چاپی کردووە و 106 لاپەڕەیه؛
2- گوڵەمێلاقەی کوردستان – ساڵی 1960 لە بەغدا چاپی کردووە و 154 لاپەڕەیه؛
3- شیلان و شلێر – لە 1967دا لە بەغدا چاپ کراوە و 130 لاپەڕەیە؛
4- (دارەشەکران – 2007)؛
5- (پەنگر – 2008).
ئەم هونەرمەندەی کورد خاوەن هەڵوێستێکی نیشتمانی بوو، گەلێک دڵسۆز بوو بۆ نەتەوە و نیشتمانە خۆشەویستەکەی، بۆیە لە دوای هەڵگیرسانی شۆڕشی ئەیلوول ماوەیەک چووە پاڵ شۆڕش بەتایبەتی دوای دەستپێکردنەوەی شەڕ لە بەهاری 1974دا وەک هەموو رۆشنبیران و هونەرمەندانی دی، خۆی گەیاندە شاخ، ئەم هونەرمەندە هەر بە نەمری لە دڵ و ناخی هونەردۆستاندا ماوەتەوە.