د. ره‌شید فندی
ل سالێت شێستا، ئه‌م قوتابی بووین ل خانه‌یا مامۆستایان ل هه‌ولێرێ؛ ده‌مێ د پۆلێ ڤه مامۆستایێت مه هنده‌ك جارا ناڤێ قوتابیێت زیره‌ك دئینا، دا بێژن قوتابیه‌ك به‌ری هه‌وه ب دوو سالا ل ڤێره بوو ناڤێ وی عه‌زیز گه‌ردی بوو؛ چو قوتابیێت ژ وی زیره‌ك تر نه‌بوون؛ نوكه مامۆستایه ل قوتابخانه‌یه‌كا هه‌ولێرێ، وی ده‌می بریار وه‌سا بوو، ئه‌و قوتابیێ یێ ئێكێ ده‌ردكه‌فت لسه‌ر ده‌ورا خۆ هه‌ر سال، ل قوتابخانه‌یه‌كا باژارێ هه‌ولێرێ دهاته دامه‌زراندن؛ ویێت دویفدا ل دویف پلێت وان دهاتنه دامه‌زراندن، یێ پلێت وان باش ل گوندێت نێزیكی هه‌ولێرێ و وه‌سا هه‌تا د گه‌هشتنه گوندێت دویر؛ بێ جودایی و واسته‌كاری و كه‌سێ ژی گازنده نه‌دكرن.
بۆ نموونه ئه‌ز یێ دووێ ده‌ركه‌فتم لسه‌ر خولا خۆ (200) قوتابی ب تێكرایێ (91 %) و ل سالا 1971ـێ، ئه‌ز ل قوتابخانا نێزیكترین گوند ژ هه‌ولێرێ هاتمه دامه‌زراندن.
من مراد بوو ئه‌ز (عه‌زیز گه‌ردی) بنیاسم، كا ئه‌و چ كه‌سه؛ مامۆستایێت مه هنده ناڤێ وی دئینا و په‌سنا وی دكر .
ده‌لیڤه وی ده‌می چێبوو , ده‌مێ ئه‌ز ل سالا 1971 ێ بوویمه مامۆستا ل گونده‌كی نێزیك هه‌ولێرێ , وی ده‌می رێككه‌فتنا 11ی ئادارێ چێ ببوو و ئێكه‌تیا نڤیسه‌رێت كورد هاتبوو دانان و لقێ هه‌ولێرێ یێ نڤیسه‌ران هاتبوو پێكئینان؛ من ژی گه‌له‌ك جارا سه‌ره‌دانا لقێ نڤیسه‌ران ل هه‌ولێرێ دكر، ژبه‌ر دوو ئه‌گه‌را؛ بارا پتر ژ رۆژا ئه‌ز و هه‌ڤالێت خۆ یێت مامۆستایێت گوندی دهاتینه هه‌ولێرێ ژبه‌ر نێزیكیێ و سپێدێ زوی دچووینه قوتابخانێ؛ ئه‌گه‌را دووێ ئه‌و بوو ژبه‌ر حه‌ژێكرنا من بۆ ئه‌ده‌بێ كوردی و من خواندن و نڤیسینا كوردی باش دزانی؛ چنكی مه سێ سالا ل خانا مامۆستایان خواندبوو و مه ئه‌زموون پێ دكرن و مه ده‌رس پێ دگۆتن؛ چنكی خواندن ل وێ قوتابخانا ئه‌ز لێ مامۆستا ب كوردی بوو؛ ئو جارجارا من هنده‌ک تشت ژی د نڤیسین و ل رۆژناما (هاوكاری) به‌لاڤ دبوون؛ ئه‌ڤه هه‌می به‌ری لقێ دهۆكێ یێ نڤیسه‌ران چێ ببیت.
من گه‌له‌ك جارا (عه‌زیز گه‌ردی) لوێرێ ددیت و ئه‌و ببوو ئه‌ندام ل ئێكه‌تیا نڤیسه‌ران لقێ هه‌ولێرێ؛ مرۆڤه‌كێ ساده و ده‌ڤبكه‌نی و خوەشمه‌شره‌ب.
مه چه‌ند ساله‌كا مامۆستایه‌تیا سه‌ره‌تایی كر و ئه‌ز هاتمه دهۆكا ره‌نگین.
(عه‌زیز گه‌ردی) وان چه‌ند سالا خۆ فێری زمانێ ئنگلیزی كر، تا رادده‌یه‌كی په‌رتووكا گرنگ یا (داغستانه‌كه‌م) یا نڤیسه‌رێ ناڤدار (ره‌سوول حه‌مزاتۆف) ژ زمانێ ئنگلیزی وه‌رگێرا سه‌ر زمانێ كوردی؛ ئو ده‌ست ب چاپكرنا په‌رتووكا كر.
پشتی چه‌ند ساله‌كا من و وی و هنده‌ك براده‌را پێشكێشی زانكۆیێ كر و ئه‌م ل زانكۆیا مویسل قوتابی بووین؛ ئه‌ز ده‌رچوویێ زانستی بووم ل پشكا زینده‌وه‌رزانی هاتمه وه‌رگرتن؛ عەزیز گه‌ردی و دوو هه‌ڤالێت هه‌ولێری دگه‌ل وی بوون؛ هه‌ردوو چوونه پشكا زمانێ ئنگلیزی؛ عه‌زیز گه‌ردی گۆت: ئه‌ز ئنگلیزی باش دزانم، بۆچیه بچمه پشكا زمانێ ئنگلیزی؟ له‌وما چوو پشكا زمانێ فه‌ره‌نسی و زانكۆ ل وێ پشكێ بدوماهی ئینا.
پشتی زانكۆ بدوماهی ئینای، لسه‌ر وێ چه‌ندێ ل خواندنا بلند ل زانكۆیا سەلاحەدین هاته وه‌رگرتن و ماجستێر و دكتۆرا وه‌رگرتن، ئو بوو مامۆستا ل زانكۆیا سەلاحەدین و به‌رده‌وامی دا كارێ چاپكرنا په‌رتووكا، هه‌تا گه‌هاندینه سه‌د په‌رتووكا.
هه‌تا مری، ژن نه‌ئینا و زارۆك نه‌بوون و ره‌حمه‌تی دگۆت: ئه‌ڤ تشته گه‌له‌ک ده‌مێ مرۆڤی دبه‌ن! هه‌ر یێ بتنێ بوو و ل مال بوو و ژ بلی ده‌وامێ ل زانكۆیێ كێم كێم ده‌ردكه‌فت؛ جارجارا مه ل هه‌ولێرێ، ل په‌رتووكخانا ددیت؛ سه‌ح دكرێ كا چ په‌رتووكێت نوی ده‌ركه‌فتینه. مخابن هه‌ر هنگی تووشی فشارا خوینێ ببوو.
ده‌مێ ل سالا ٢٠٠٠ـێ حكوومه‌تا كوردستانێ بریارا دانانا كۆری زانیاری كوردستان دای (پاشی ناڤێ وێ بوو ئه‌كادیمیا كوردی)، كو مه شه‌ره‌فا پشكداریێ تێدا هه‌بوو، مه هنده‌ك براده‌ر هنارتنه جه‌م وی ل مالا وی دا ببیته ئه‌ندام دگه‌ل مه؛ وی گۆته هه‌ڤالێت مه: ببورن ئه‌ز نه‌شێم؛ ئه‌ڤ كاره دێ گه‌له‌ك ده‌مێ من به‌ت!
هه‌می ده‌مێ وی بۆ خواندن و نڤیسینێ بوو و جیهانا وی هه‌ر ئه‌و بوو و چوو جیهانێت دی نه‌بوون؛ مرۆڤه‌كێ ده‌گمه‌ن بوو د ناڤ ملله‌تێ كورد دا؛ ئو نموونێت وه‌كی وی زه‌حمه‌ته دوباره ببن.
ده‌مێ مرۆڤه‌كێ مه بوویه قوتابیێ دكتۆرایێ لبن سه‌رپه‌رشتیا وی، وی گۆتبوویێ سلاڤا ل كاك ره‌شید بكه و بێژێ (ده‌ست خۆش بۆ په‌رتووكا وی یا ره‌خنه‌یی ل دۆر مه‌م و زینێ و ئه‌حمه‌دێ خانی؛ ئو كێم جارا په‌رتووكێت ره‌خنێ یێت وه‌كی وێ د ئه‌ده‌بێ مه‌یێ كوردیدا ده‌ردكه‌ڤن). ئه‌ڤه گۆتنا وی بوو؛ هه‌ر چه‌نده هنده‌ك نڤیسه‌رێت دهۆكێ د ده‌مێ خوە دا، كو زمانێ عه‌ره‌بی زمانێ په‌رتووكێ باش نه‌دزانی و هه‌تا نوكه ژی نه‌شیایه تشته‌كێ باش و مفادار بنڤیسن؛ گۆتبوو ئه‌ڤه نه په‌رتووكا ره‌خنه‌یی یه؛ ئه‌ڤه “الكلمه معناها” یه .
سلاڤ ل گیانێ هه‌ڤالێ هێژا د. عه‌زیز گه‌ردی.