بۆچی دابەشبوونی ئێراق ئەوەندە بە‌قورسی تێدە‌پە‌ڕێت؟
مەشخەڵ كەوڵۆسی
سەرەتا پێویستە ئەو ڕاستییە لەلامان ڕوون بێت كە هیچكام لەوڵاتانی ئەندەنوسیا، سودان، یوگسلاڤیا كەلەماوەی بیست ساڵی ڕابردوودا دابەشبوون، نیوەی ئێراقی هیواو ئاشتی كێشە و ناكۆكیی قورس و مێژووییان نەبووە. بۆیە مرۆڤ بەسەرسامییەوە دەپرسێت: بۆچی دابەشبوونی ئەو وڵاتانە، تاڕادەی ئاوخواردنەوە ئاسان بوو؟ بەڵام بۆچی دابەشبوونی ئێراق ئەوەندە قوورسە؟. بۆچی دابەشبوونی وڵاتێكی وەكو یوگسلاڤیا، تەنها یەك دەستوەردانی پەیمانی ناتۆی پێویست بوو، ئیتر ئۆتۆماتیكی خۆی دابەشبوو. سودان تەنها ئەنجامدانی ڕیفراندۆمێكی پێویست بوو، یەكسەر ئەنجامی ڕیفراندۆم جێبەجێكرا و، هیچ وڵاتێكیش لاری نەبوو! ئەی بۆچی دابەشبوونی ئێراق تا ئەو ڕادەیە قورسە كە دەیبینین؟.
لەدوای ڕووخانی ڕژێمی سەدامەوە تاكو ئەمڕۆی نوسینی ئەم چەند دێڕە، ڕۆژ بەڕۆژ كێشەكان كەڵەكە دەبن، گرفتەكان بەبێ چارەسەر دەبنە مادەی ژەهراوی بۆ جەستەی ئێراق، ترپەكانی دڵی ئەم وڵاتە تادێ ناكۆك تر و ناڕێكتر دەبن، هەموو ئاماژەكانی مەرگی سەرجێگایی “الموت السریری” لەئێراقدا بەچاوی سەر دەبینرێن، كەچی سەیر لەوەدایە تاكو ئێستا گیانی نەداوە بەدەستەوەو، بە
هەناسەی دەستكرد زیندوو دەكرێتەوە.
ئەگەر پێش ڕووخانی ڕژێمی سەدام، ناكۆكییەكانی ناو ئێراق لەنێوان گروپە سیاسییەكان بووبن، ئەوا لەدوای ڕووخانی ئەو ڕژێمە، ناكۆكییەكان دابەزیونەتە ناو شەقام و جەماوەر بەئاگاییەوە یەكتر ڕەت دەكەنەوە. ئەمە ئەو ڕاستییەیە كە سیاسییەكان و میدیاكان هەریەك لەبەر مەبەستێك، دەیشارنەوەو، هەمیشە لەمیدیاكاندا گوێمان لەوە دەبێت گوایە: خەڵكی ئێراق هەمووی وەك برا دەژی و، جیاوازییەك نیە لەنێوان شیعەو سوننە و كورددا؟.
ڕاستییەكەی ئەوەیە خەڵك تاڕادەیەكی زۆر دابەشبوون، هاتنی داعشیش بووە ئەو شیرەی كە پشتی وشترەكەی دووكەرت كرد، ئیتر ئەمجارە بەئاشكرا و ڕوونی خەڵك لەیەكتر سڵەمایەوە. شیعەیەك بەئاسانی ناتوانێت لەناوچەكانی سوننەدا بژی، وە بەپێچەوانەشەوە!.
ئەگەرچی ئەم قسەیە بۆ كوردستان تاڕادەیەكی زۆر جیاوازە و، هەزاران هاووڵاتیی عەرەب بەبێ هیچ كێشەیەكی ئەمنی و جوداكاری نەژادی لەكوردستان بە ئەمانەوە دەژین. بەڵام لەناوچەكانی تری ئێراق، دابەشبوونەكە گەیشتۆتە سەر ئێسك. دەتوانین دۆخی ئێراق ڕێك و ڕەوان وەك دۆخی ڕوواندا لەسەردەمی جەنگی ناوخۆیی ببینین و بەیەكتر بەراوردیان بكەین.
چونكە ئەگەر ناوچەكانی ئێراق دیاریكراو نەبوونایە، شیعە ناوچەی خۆی و سوننە ناوچەی خۆی دیاریكراو نەبووایە، تێكەڵاوبوونایە وەك ئەوەی لە ڕوواندا لەنێوان “توتسی و هۆتۆ” هەبوو، ئێستا یەكتریان تەفروتوناكردبوو، بەجۆرێك لەمێژوودا بنوسرێتەوە!.
بەڵام بۆچی ئەم مەرگە سەرجێگاییەی ئێراق ئەوەندە درێژەی كێشا؟ مادەم دابەشبوونی ئێراق حەتمییە، بۆچی زوو گیان نادات بەدەستەوە؟.
ئەوەی ئێراق جیادەكاتەوە لەو نمونانەی كە باسمكردن، ئەوەیە ئێراق تاكە سەرزەمینە كە هەموو هێزە ناوچەیی و جیهانییەكان، هەریەكەیان لەبەر هۆكارێكی تایبەت بەبەرژەوەندییەكانیان، كۆكن لەسەر ئەوەی بەم لاوازییە بمێنێتەوە. ئەگەرچی لەسەر هەر شتێكی تر ناكۆك بن، لە گۆڕەپانەكانی تردا پێكدا بدەن!
ب ۆنمونە: ئێران و ئەمریكا چەندە ناكۆك بن لەدۆسیەكانی تر و لەوڵاتانی تر، بەڵام لەئێراقدا كۆكن لەسەر ئەوەی ئێراق بمێنێتەوە! دیارە ئەمریكا لەبەر هۆكاری خۆی، ئێرانیش لەبەر هۆكاری خۆی!…هتد.
ئەوەش ئەگەرچی بووەتە هۆی نەهامەتی بۆ ئێراقییەكان، وەك ئەو دوو هاوسەرەی كە بەزۆر پێكەوە دەژین و هەریەك لەبەر هۆكارێك نایەوێت جیا ببێتەوە، ئێراقییەكانیش بەناچاری پێكەوە دەژین. ڕاستە ئەم حاڵەتە ئێراقییەكانی هاڕیوەو ئایندەیانی سوتاندووە، بەڵام بەرژەوەندی هێزە دەرەكییەكان دابین دەكات. هەربۆیە هەركات هەناسەی ئێراق دەگاتە كۆتایی، بەپەلە دەیگەیەننە ژووری چاودێری ورد و هەناسەدانی دەستكردی بۆ دەكەن. لەمەرگ ڕزگاری دەكەن! بەڵام بە ئیفلیجی دەژی. پرسیار ئەوەیە: تاكەی ئەم ڕۆحە لەم جەستە
مەشلولەدا دەمێنێتەوەو نایەتە دەر؟