پره‌نسیپه‌کانی خێزان له دارشتنی که‌سایه‌تی منداڵ
فەزیله شۆرش – هۆڵەندا
خێزان بناغه ی پێکهێنانی کۆمه‌ڵگه‌یه، تاکه‌کانی خێزانیش داینه‌مۆی پێشکه‌وتنی خێزان و کۆمه‌ڵگه‌یه. واته په‌روه‌رده‌ی تاک به‌رپرسه له دروستکردنی کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی دروست و پێشکه‌وتوو.
هه‌ر خێزانێك پێویستی به کۆمه‌ڵێک پره‌نسیپ هه‌یه تا بتوانێ منداڵه‌کانی له‌سه‌ر ئه‌و پره‌نسیپانه په‌روه‌رده بکات بۆئه‌وه‌ی له ژیان باڵانسێکی باشیان هه‌بێت. کاتێك که منداڵ تێکه‌ڵی کۆمه‌ڵگه ده‌بێت ئه‌وکات ده‌توانێ په‌یوه‌ندییه‌کی ساغله‌مانه و پر له به‌ختیاری به یه‌کیان ببه‌ستێ.
گومانی تێدانیه هه‌ر خێزانێك وه یان تاکێک خۆی پره‌نسیپه‌کانی له ژیانی خۆی له‌سه‌ر به‌رنامه‌یه‌کی په‌یوه‌ست به‌خۆیه‌وه په‌یره‌و ده‌کات، به‌ڵام پابه‌ندبوون به‌م پره‌نسیپانه ده‌بێت ته‌نیا له‌به‌رژه‌وه‌ندی خودی تاک وه یان خێزانی خۆی نه‌بێت، پێویسته ره‌چاوی هه‌موو لایه‌نێک بکرێت، نموونه‌ی پره‌نسیپ که تاک وخێزان و کۆمه‌ڵگه ونیشتمان به‌ره‌وپێش ده‌بات زۆرن بۆ نموونه:
خۆشه‌ویستی: پێویسته منداڵ له ساوایه‌وه فێربێت نیشتمان و کۆمه‌ڵگه و خێزان و خۆی خۆشبووێت .
راستگۆیی و چاونه‌ترسی، ده‌بێ بایه‌خ به‌م پره‌نسیپه بدرێت تا منداڵ فێربێت له هه‌موو کات و سات و له ژێر هه‌موو فشارێک راستگۆ و چاونه‌ترس بێت.
پێکه‌وه ژیان و رێزگرتن و لێبوورده‌یی: گرنگه منداڵ له منداڵیه وه په‌روه‌رده‌ی له سه‌ر بنه‌مای مرۆڤایه‌تی و لێبورده‌یی و رێز له یه‌کترگرتن بێت، دان به هه‌ڵه‌ی خۆی بنێ و داوای لێبوردن بکات، رێزی ئه‌وه‌یتر بگرێت، چونکه پێکه‌وه‌ژیان له رێزگرتنه‌وه ده‌ست پێده‌کات، ئه‌م هه‌ڵسوکه‌وته‌ش ده‌بێته هۆکاری ئاسوده‌یی و ئارامی له خێزان و کۆمه‌ڵگه ونیشتمان .
له ووڵاتانی ئه‌وروپا دایکان وباوکان باوه‌ریان به پره‌نسیپه‌کانی خێزان له دارشتنی که‌سایه‌تی منداڵ هه‌یه، وه به‌گرنگی وه‌رده‌گرن، تا که‌سایه‌تیه‌کی دروست و سودبه‌خش بۆ دوارۆژی منداڵ و ده‌وروبه‌ری دروست بکه‌ن .
دایک و باوک خۆیان ده‌بنه نموونه ی که‌سایه‌تیه‌کی دروست، بۆ نموونه هه‌ریه‌کیان هه‌ڵه‌یه‌کیان کرد، تا دایک و باوکیش بێت، دان به هه‌ڵه‌که‌ی خۆیان ده‌نێ و داوای لێبووردنیش ده‌کات.
گفتوگۆکردن له‌جیاتی ده ستدرێژی: له کاتی قسه کردن ده بێ مندال زۆر به‌رێزه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌وی تر قسه بکات و، ده ستدرێژی به هیچ شێوه یه ک به‌رامبه ر تاکی ترنابێ بکرێت به‌ڵکو گفتووگۆ زۆر ناکۆکی و دوبه‌ره‌کی چاره ده‌کات.
له خێزانی ئه‌وروپی ئه‌گه‌ر دوو منداڵ کێشه‌یان وه یان رێکنه‌که‌وتنێكیان هه‌بێت ده‌بێ منداڵه‌کان خۆیان به گفتوگۆ وه‌ك مرۆڤی به‌رپرس له قسه‌کانی رێگه‌چاره بدۆزیته‌وه چاره‌ی بکات، ئه‌گه‌ر پێیان چاره‌نه‌کرا ئینجا ده‌چنه لای دایک و باوکیان بۆ چاره‌کردنی.