هەڵبەتە گومان لەوەدا نیە چیرۆك رەگ و ریشەیەكی دوورودرێژی هەیە، هەر لە بەرەبەیانی مێژوەوە تا بە ئەمڕۆ دەگات، هەر لە سەردەمی ئادەم و حەواوە (علیهم السلام) تا دەگاتە ئەمڕۆ؛ بەسەرهات و رووداوەكان هەوێن و كەرەستەی چیرۆكن، تەنانەت هەر یەك لە ئێمەیش بەدەر لە نووسین، خاوەنی دەیان چیرۆكین جا بە هەردوو دیوەکەیدا، چاكە بێ یان خراپە، چونكە ژیان بریتیە لە چیرۆكێكی دورودرێژ، چیرۆكێكی بێكۆتایی ئەوە ئێمە ئەمڕۆ بەشێكین لە چیرۆكەكانی دوێنی و نەوەكانی دوای ئێمەیش دەبنە بەشێك لە چیرۆكەكانی ئەمڕۆ و، هتد.
لەم روانگەوە ئەگەر بمانەوێ چیرۆكێك بنووسین دەبێ ئەو سیفەت و خەسڵەتانە، ئەو بنەمایانە لەبەرچاو بگرین كە بریتین 1-كەسایەتی (كارەكتەر) 2-پلۆت واتە گرێدان و بەیەكەوەبەستنەوەی دوو رووداو 3- شوێن و جێگە 4-گرژی و ململانێ و ئەو پەیامەی دەیەوێ بیگەیەنێ 5-ئەنجام؛ ئەوەش لە كەسێكەوە بۆ كەسێكی تر، لە نووسەرێكەوە بۆ نووسەرێكی تر، لە چیرۆكێكەوە بۆ چیرۆكێكی تر دەگۆڕێ و لە هەڵكشان و داكشاندایە.
كتێبی (ئەلفبێ بە شێوەی چیرۆك) لە دووتوێی 65 لاپەڕەدا و بە تیراژی 300 دانە چاپ و بڵاو بۆتەوە كە ژمارەسپاردنی 881ی 2024ـی دراوەتێ، دكتۆر كەیفی ئەحمەد و مامۆستا فەهمی كاكەیی پێداچوونەوەیان بۆی كردووە.
مامۆستا (هەوار وشیار) بە زمانێكی سادە و ساكار پێشەكیەكی بۆ كتێبەكەی نووسیوە و ئاماژە بەوە دەدات كە لە سۆنگەی خۆشەویستیە زۆرەکەیەوە بۆ منداڵان، لە سۆنگەی خۆشەویستی زۆری بۆ پیشەكەی كە مامۆستایە ئەو كتێبەی بەچاپ گەیاندوە تا لەو رێیەوە خزمەت بەپرۆسەی پەروەردەو فێركردن بكات، خزمەت بەنەوەكانی ئێستاو داهاتوو بگەیەنێ.
مامۆستا هەوار دواتر باس لە پیتەكان دەكات هەر لە (ئەلفەوە تا یا) و هەر پێتێكی بەجیا كردۆتە چیرۆكێك. سەرەتا باس لە پیتی ئەلف دەكات و شیعرێكی جوانمان پێشكەش دەكات، دەڵێت:
ئاڵای كوردستانەكەم
رەمزی نیشتمانەكەم
تۆ ئومێدی گەلێكی
تازەی گشت سەردەمێكی
بۆ ئاوەدانی وڵات
هەر تێدەكۆشین گشت كات
تا ئاڵامان نەكەوێ
هەر بەرز و گەش دەركەوێ
ئێمە دەست لەناو دەستین
ئازا و دوور لە شكستین
خۆشم دەوێی ئاڵاكەم
پارێزگاریت لێ دەكەم
هەرچەندە من پێم وایە چونكە ناونیشانی كتێبەكە (ئەلفبێ بەشێوەی چیرۆك)ـە، ئەوە دەكرا ئەو شیعرەیشی بكردبایەتە چیرۆك كە گومانم لە لێهاتوویی و بەهرەی نیە وەك چۆن دەتوانێ هەموو پیتەكان بەشێوەی چیرۆك بنووسێ ئەوە بەئاسانی دەتوانێ ئەو پیتەیش بكاتە چیرۆك بەئومێدی ئەوەی لە چاپەكانی داهاتوو ئەو پرسە لەبەرچاو بگرێ.
لە پیتی دووەمدا كە پیتی (با)یە چیرۆكێكی جوانی بۆ داڕشتوەو لە كۆتاییدا سێ وشەی داناوە، پیتی (با) لە سەرەتای وشە وەك (بەفر) پیتی (با) لە ناوەڕاستی وشە وەك (بولبول) پیتی (با) لە كۆتایی وشە وەك (كەباب ).
مامۆستا هەوار هەر بەو هەناسەوە تەواوی چیرۆكەكانی بە كورت و پوختی نووسیوە كە هەموومان بە ئاسانی بە خوێندنەوەی تێیدەگەین، وەلێ چیرۆكەكان ئەوەندە چێژبەخشن دەكرێ لە گێڕانەوەیدا ئەو بازنەیە فراوان بكرێ كە مێشكمان بۆ شتی دیكە بۆ زیاتر دەوڵەمەندی ئەو چیرۆكە جوانانە بچێ كە من چێژێكی تایبەتی لێ وەردەگرم بە بیركردنەوە و قووڵبوونەوەمان بۆ ناوەخنی چیرۆكەكان زیاتر ئاوێتە بەو جیهانە ببین، هەر لەو چیرۆكەی ئاسۆی بیر و تێڕامانمان فراوان دەكات:
رۆژێ لە رۆژان كوڕێکی جوان و ژیكەڵە هەبوو ناوی بڕوا بوو، بەیانیەكیان لەدەنگی بولبول خەبەری بۆوە،بەهێواشی خۆی گەیاندە بەردەم پەرنجەرەی ژوورەكەی و سەیری دەرەوەی كرد بینی ئەوە بەفر هێدی‌هێدی دەبارێ و بەفرەكە ناوحەوشەی ماڵیانی سپی كردووە، بەیەكەوە لەگەڵ دایك و باوك و بەنازی خوشكی نانی بەیانیان خوارد، بەدەم نانخواردنەوە بەناز رووی كردە باوكی و پێی وت: بابەگیان حەز دەكەین ئەمڕۆ بمانبەیتە دەرەوەی شار بۆ خۆمان لەناو بەفر وێنە بگرین و شەڕەبەفر بكەین. باوكی پێی وت: وەی بەسەرچاو دەتانبەمە دەرەوە دەچینە ناو بەفر. ئەوجا بڕوا رووی كردە باوكی و ئەویش پێی وت: بابە گیان حەز دەكەین كە لەناو بەفر گەڕاینەوە، ئەوە بمانبەیتە چێشتخانە و كەبابمان بۆ بكڕی. باوكی بەدەم زەردەخەنەیەكەوە پێی وت: وەی بەسەرچاو لە گەڕانەوەدا دەچینە چێشتخانە و بەیەكەوە كەباب دەخۆین. ئەوجا بڕوا چووە ناو حەوشەكە و دەستی بە كۆكردنەوەی بەفرەكە كرد، بەناز كە بەو شێوەیەی بینی لێی چووە پێش و پێی وت: براكەم ئەوە چی دەكەی؟ ئەویش پێی وت: ئەوە شێرەبەفرینە دروست دەكەم. بەناز وتی: دەتوانم یارمەتیت بدەم؟ بڕوا وتی: بۆ نا، دەی وەرە با بەیەكەوە شێرەبەفرینە دروست بكەین. بەیەكەوە شێرەبەفرینەیان دروست كرد و كاتێكیش خۆیان گۆڕی بچنە دەرەوە، باوكیان كە چاوی بە شێرەبەفرینەكە كەوت وتی: وای شێرەبەفرینەیەكی چەند جوانە، ئەوە كێ دروستی كردووە؟ بڕوا وتی: من و بەنازی خوشكم بەیەكەوە دروستمان كردووە. باوكیان وتی: دەی وەرن پێش ئەوەی بچینە دەرەوە پێكەوە وێنەیەكی لەگەڵ بگرین. وێنەیەكیان گرت و چوونە دەرەوەی شار، لەناو بەفر كۆمەڵێ وێنەیان گرت و هەندێ شەڕەبەفریان كرد، كە تەواو بێتاقەت بوون گەڕانەوە؛ لە گەڕانەوە لایان دایە كەبابخانەیەك و تێرتێر كەبابیان خوارد و بە دڵخۆشی گەڕانەوە ماڵ.
گومانیش لەوەدا نییە منداڵ لە تەمەنێكی دیاریكراو ئەوەندەی حەز بەگێڕانەوەی ئەو چیڕۆكانە دەكات كە كارەكتەرەكان كچ وكورن، دایك و باوكن، دوو ئەوەندە حەز دەكات كارەكتەرەكان ئاژەڵ بن، لەوەشدا مامۆستاهەوار ئەو لایەنەی فەرامۆش نەكردوە و چەندین پیتی بەشێوەی چیرۆكی ئاژەلان داناوە، ئەوەتا لەپیتی (ق) بۆمان دەگێڕێتەوە دەڵێت: قەلەڕەش و قازێك هەبوو، هاورێی گیانی بەگیانی یەك بوون هەموو رۆژێ لەلای ئەو دارە یەكتریان دەبینی كە لە ژێریدا گۆمەئاوێكی بچووك هەبوو، رۆژێكیان قەلەڕەشەكە لەسەر دارەكە وەستابوو قسەی بۆ قازەكە دەكرد دەیوت: من كەسێكی دەستپاكم لە ژیانمدا درۆم نەكردووە، كەچی ئەوەندەی نەبرد رووی كردە قازەكە و وتی: ئۆی ئەوە بۆقێك لەناو گۆمەكەیە بڕۆ بیخۆ. قازەكە سەری بەملدا شۆڕ كردەوە چاوی بە ناو ئەملاوئەولای ئاوەكەدا گێڕا هیچی نەبینی، كە سەری لە ئاوەكە دەركرد بەتووڕەییەوە وتی: چیتر هاوڕێیەتیت ناكەم تۆ كەسێكی درۆزنی، قەلەڕەشەكە زانی كارێكی خراپی كردوە داوای لێبوردنی كرد و وتی: چیتر درۆ ناكەم.
دوا چیڕۆكیش كە پیتی (یا)یە، مامۆستا هەوار چیرۆكی كوڕێکی جوان و ژیكەڵەمان بۆ دەگێڕێتەوە كە ناوی (یاد)ە، باوكی هەرچی جارێ بچێتە سەفەرو گەشتی ئەملاو ئەولا بكات، یاد پێی دەڵێ: بابە گیان كە هاتیەوە دیاریەكم بۆ بێنە دیاریەكی جوان. ئەویش دەیوت: وەی بەسەرچاو. كاتێك باوكی دەگەڕایەوە یاد بەغاردان دەهاتە لای باوكی و لەبەردەمی دەوەستا دەیوت: بابە بەخێر بێیەوە. ئەویش دەویت: سوپاست دەكەم كوڕە جوانەكەم. یاد كە دەیوت: بابە چ دیاریەكت بۆ هێناوم. باوكی دیاریەكەی بەدەستەكانی لەپشتیەوە گرتبوی پێی دەوت: دەی رۆڵە گیان چاوت بنوقێنە و هەردوو دەستت بكەوە، ئەویش چاوی دەنوقاندو دەستەكانی دەكردوە، باوكیشی دیاریەكەی دەخستە ناو دەستی و دەیوت: دەی ئێستا چاوت بكەوە. كە چاوی دەكردەوەو دیاریەكەی دەبینی زۆر دلخۆش دەبوو و خۆی دەنایە باوەشی باوكی و سوپاسی دەكرد ئەوجا دەیوت: دیاری نرخی خۆی هەیە وەكو بیلبیلەی چاوم دەیپارێزم.
لە كۆتاییدا ئەوەی مەبەستمە بیڵێم كە ئەو كارەی مامۆستا هەوار كردوویەتی شاكارێكە، بەری رەنج و ماندووبوونە و شەونخوونییەکی زۆری پێوە دیارە و دەكرێ وەك رێبەرێ مامۆستای كوردی لە ناوەندەكانی خوێندن پێش ئەوەی پیتی تازەیان پێ بڵێ ئەو چیرۆكانەیان بۆ بگیڕێتەوە، قەڵەمتان بەبڕشت و ڕەنگین، بەهیوای بەرهەمی زیاتر و بەپێزتر لەپێناو خزمەتگەیاندن بە نەوەكانی ئێستا و داهاتوومان.
سەرپەرشتیاری پەروەردەیی/ قەزای تەقتەق
خوێندنەوەیەك بۆ (ئەلفبێ بەشێوەی چیرۆك)ـەکەی مامۆستا هەوار وشیار و چەند سەرنجێك
