پرسیاری كورد و وەرزی نوێی حكومڕانی ؟

ھاودەنگ فاروق

دەیان ساڵە کورد لە عێراقدا، لە سایەی ئەزموونێکی شکستخواردی و سیستەمێکی خۆسەپێن و نادیموکراتیدا دەژیێ و هیچ متمانەیەکی بە دەستوور و دەستەڵاتی بەغدا نەبووە؛ تا ئەمڕۆشی لەگەڵدا بێت، متمانەی بۆ دروست نەبووە، ئەم ئەقڵیەتە سیاســـییە ئەگەر لەم وەرزەی حوکمڕانییەدا دووپات بکرێتەوە، نەک هەر متمانەی گەلی کوردســـتان،
متمانەی تەواوی گەلانی عێراقیشی بۆ دروست نابێتەوە. ســـەرۆک بارزانـــی لـــە دوای 2003 وە تـــا دوا پەیامی کۆتایـــی 202١، جەختی لە جێبەجێکردنی پرەنســـیپەکانی “شـــەراکەت”، سازان و هاوسەنگی لە حوكمڕانیدا کردەوە، چونکە تەنیا ئەو بنەمایانەن دەتوانێ پێکهاتەکانی عێراق بە تایبەت کورد لە پەراوێزخســـتن بپارێزێ و متمانەی بۆ دروســـت بکات، مەترسیی ئەو بێمتمانەییەی کورد لە دوای ڕیفراندۆم شۆڕ بووەتەوە بۆ ئاستی میللیی خەڵکی کوردستان و هیچ بڕواییەکیان بە حوكمڕانانی بەغدا نەماوە.
بۆیە خولی ئەمجارەی دەستەڵات سەنگی مەحەکە، کە دوای “هەڵبژاردنێکی باش” دێتە سەرکار، ئەرکی گێڕانەوەی متمانە و بنیاتنانی پەیوەندییەکی سیاســـی و پێکەوژیانێکی ئاشـــتیانەی سەرڕاستە، ئەگەر ئەوە نەبێت، ئیتر عێراق هەر لە ناو دۆخی توندڕۆیی و ناسەقامگیریی دەمێنێتەوە و بە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتییش ڕاست نابێتەوە. لە ســـەد ســـاڵی ڕابردوودا، ڕژێمەکانی بەغدا، تەعبیریان لە سروشتی پێکهاتەی دەوڵەتی عێراق نەکردوە، بۆیە، هەم بە پاڵپشـــتی هێزی دەرەکی دانراون و هەمیش بە هێزی دەرەکی ڕووخاون، ئەوەیە نهێنیی ســـەرەکیی شکستهێنانی سیستەمی سیاسی و حوكمڕانیی تا ئێستای بەغدا. ئەگەرچی ترووسکاییەکی کز لە ئومێد لەسەر دەرئەنجامەکانی دوایین هەڵبژاردن بەدی دەکرێت، بەڵام ئومێد و متمانە لە سەر ئەقڵیەتی سیاسی و شێوازی حوكمڕانی کەوتووە، ئاخۆ ئەو گرووپەی دێتە سەر کار، دەتوانێ بەرگی تائیفی و گوێلەمســـتی دەرەکی لە بەری دادڕێ؟ ئایا بڕوای بە بنەماکانی فیدرالیزم و دەستوور دەبێت؟ بڕوای بەوە دەبێت، کورد نەتەوەی دووەمە و دەبێ مافەکانی بۆ بگەڕێندرێتەوە؟ ئاخر ناکرێ ئەمجارەش شیعەکان بە ئەزموونی شکستخواردوودا تێهەڵچنەوە، حكوومەتی وەلائی مەرجەع و مەزهەبی، بۆ چەوساندنەوە و ستەمکردن لە کورد و سوننە دروست بکەنەوە، چونکە دەرەنجامی ئەم جۆرە ڕەفتارە، بە کردەیی دەبێتە ئۆباڵی هەڵوەشاندنەوەی عێراق و لەناوچوونی یەکجارەکی و شکستهێنانی. لەڕاستیدا پرسیارەكان بۆ حكوومەتی داهاتووی عێراق، قورس و قووڵن، ئەزمونێك لە شكستی یەك لەدوای یەكیان لە پشتەوەیە، لە پێشیشەوە مۆدیلێك لە زۆرینەی مەزهەبی قنج و قیت ڕاوەستاوە و هەڕەشە لە هەر جۆرە ئومێدێك دەكات بۆ باشتربوونی ستایلی پێكەوەژیانی سیاسی. سیناریۆكانی سەركەوتن، كەم و هەژارن، لەم نێوەندەدا متمانە
دەگاتە كامە مەنزڵ؟ ئەوە دواپرسیاری جومگەیی نێو كایەكە و بەردەم سەركردە سیاسییەكانی عێراقە.