سەرلەنوێ بزافی وڵاتانی بێلایەن و چارەنوسی كورد

مەشخەڵ كەوڵۆسی

هەفتەی پێشوو لەشاری باكۆی پایتەختی ئازەربایجان، بەبەشداری وڵاتانی ئەندام لە بزافی وڵاتانی بێلایەن، كۆبوونەوەی تۆڕی پەرلەمانتارانی وڵاتانی ئەندام ئەنجامدرا. هاوكات كۆمەڵێك پڕنسیپ بۆ كاری تۆڕەكە پەسەندكرا كە ناونراوە ” پڕنسیپەكانی باكۆ”.
تائێرە مەسەلەكە ئاساییەو ڕەنگە ئەگەر بەچاوێكی شاعیرانەش سەیری بكەیت، هیچ پەیوەندییەكی بەكوردەوە نیە، چونكە كاریگەرییەكی ئەوتۆ لەسەر كورد دروستناكات! بگرە هیچ كاریگەرییەك دروستناكات.
بەڵام كاتێ بەچاوێكی سیاسی سەیری دنیا بكەین و، بەوردی سەرنج بدەین، تێدەگەین لەدنیای سیاسەتدا، ئەگەر ژمارەیەك لە كوێرە دێیەكی جیهاندا بگۆڕێت، ڕەنگدانەوەی دەبێت لەسەر تەواوی زنجیرە هاوپەیوەندەكان و دواجاریش ڕەنگدانەوەی دەبێت لەسەر كۆی دۆسییەكان.
ئەم قسەیە ئەگەر بۆ هەموو گەلانی دنیا جۆرێك لە زیادەڕەوی تێدابێت، بێگومان بۆ كوردستان و بەتایبەتی لەدۆسیەی ئەكتیڤبوونەوەی بزافی وڵاتانی بێلایەندا، بەتەواوی ورد و پرۆفیشناڵە و هیچ گومانی تێدانیە كە ئەم پێشهاتەی هەنوكە لێی دەدەوێین، بەجۆرێك لەجۆرەكان كاریگەری لەسەر دۆزی كورد دادەنێت.
ئەمەش لەبەر دووخاڵی سەرەكی:
یەكەم: ئەكتیڤبوونەوەی ئەم ڕێكخراوە نێودەوڵەتییە كەلە 120 وڵاتی دنیا لە 1955دا پێكهاتووە، پەیوەندی ڕاستەوخۆی هەیە بەو واقیعە جیۆسیاسییەی كە لەدوای جەنگی ڕووسیا-ئۆكرانیا دروستبووە. بێگومان جیهان بەجۆرێكی قووڵ و بێ پێشینە دابەشبووەتەوەو، بە پێوەرە سیاسی و ئابووری و سەربازییەكان، هیچ بوارێك نەماوە بۆ ئەوەی جیهان بگەڕێتەوە بۆ بەرواری پێش جەنگی ئۆكرانیا. بەتایبەت چونكە كامپی ڕۆژئاوا، لەگەڵ ڕووسیادا گەیاندوویانەتە مریشكە ڕەشەو، شكاندنی ئێسقان!.
دابەشبوونەوەی جیهان یەكێكە لەو ئاڵەنگارییە زۆر سەخت و كاریگەرانەی كە تەنانەت سیستەمە هەرە دێرین و تۆكمەكانی كۆمەڵگە پێشكەوتووەكانی لەرزاندووەو، بارێكی ئابووری و سیاسی وا ئاڵۆزی دروستكردووە كە ڕەنگە چەند ساڵێكی تری پێویست بێت تاكو دامەزراوە دێرین و پێشكەوتووەكانیش بتوانن خۆیان لەگەڵ لێكەوتەكانیدا بگونجێنن.
پرسیار ئەوەیە: ئایا ئێراق و كوردستان، دەتوانن خۆیان دووربگرن لەو كاریگەرییە گەورانەی كەئەم ئاڵوگۆڕە دروستیكردوون؟ بێگومان نەخێر.
دووەم: ئێراق لەسەرەتای دامەزراندنی ئەم بزافەوە ئەندامە تیایدا، بەشداریشە لەزۆرینەی كۆنگرەكانی و داڕشتنی پڕنسیپ و بەرنامەكانیدا. ئەوەش زۆر ڕوونە كەئەم ڕێكخراوە نێودەوڵەتییە، ڕاستە بەناوی بێلایەن دروستبووە، بەڵام لەسەرەتادا بیرۆكەی “جەمال عەبدولناسری سەرۆكی پێشووتری میسر و، جەواهیر لال نەهرۆ سەرۆكی سەرۆكی ئەوكاتەی هیندستان و جۆزیف تیتۆ سەرۆكوەزیرانی ئەوكاتەی یوغسلافیا! سەرجەمیشیان ڕكابەری سەرسەختی ڕۆژئاوابوون و هەریەكەو بەبیانویەك دژایەتی ئاشكرای ڕۆژئاواو ئیمپریالیزمیان كردووە. دواتر لەسەر بنەمای بیروبیرۆكەی ئەمان لەباندۆنگی ئەندەنوسیا، بۆیەكەمجار ئەم بزافە دروستبوو، هەربۆیە بەدرێژكراوەی سیاسەت و بەرژەوەندییەكانی یەكێتیی سۆڤیەت هەژماردەكرێت. ئەگەرچی ناویشی بێلایەن بێت، یان لەهەموو كۆنگرەكانیدا بەفەرمی هەوڵی تۆخكردنەوەی ئەو ڕووەی دابێت.
لەئیستادا كەجیهان دابەشدەبێتەوە، وڵاتانی ئەندامی ئەو ڕێكخراوە، گۆرانی بۆ دۆستە كۆنەكەیان دەڵێنەوەو تامەزرۆییان بۆ ژوانی دۆستی دێرین، وایكردووە بەگورجوگۆڵی كۆمەڵێك ڕێوشوێن بگرنە بەر و لەم میانەیەدا تۆڕی پەرلەمانیی وڵاتانی بێلایەنیان ڕاگەیاندووە! ڕێوشوێنی تریشی بەدوادادێت!
پرسیارە سەرەكییەكە بۆ كورد ئەوەیە: پەرلەمانی كوردستان ئاگای لەوەیە كە ئێراق وەك ئەندامێك لەو ڕێكخراوە چاوی لەسەر كامپێكی ئەمڕۆی جیهانە؟ چارەنوسی كورد چی دەبێت ئەگەر ئێراق بەتەواوی بابداتەوە بەلای كامپی ڕۆژهەڵاتدا لەكاتێكدا كورد خۆی داگیركراوی ئێراقە و دەوڵەت نیە؟.
لەگۆشەیەكی تریشەوە دەپرسین: لەكاتێكدا یەكێك لە خاڵەكانی پڕنسیپەكانی باكۆ كە ئەوهەفتەیە ڕاگەیەنرا، جەختكردنەوەیە لە مافی چارەی خۆنوسینی گەلان، كورد چۆن سود لەو خاڵە وەردەگرێت؟.