ڕاستەڕێ

محەمەد شەریف

سەقامگیری و بەردەوامی
ئادەمیزاد بوونەوەرێکە، خاوەنی دەرک و هەستی دیار و دەروونی و بیرکردنـــەوە و خەیاڵە، هەریەك لەو هێزانەش دەرهاوێشـــتەی مەعریفیی خۆی هەیە، دەکرێ بە پێکبەســـتنەوەی ئەم هەستانە، بگاتە بڕیـــار و حوکم. بۆیە، زانیـــن و مەعریفەت و هەڵهێنجان، پێناســـەی تایبەتمەندی ئادەمیزادە؛ بۆیـــەش تەنیا ئەوە لەنێو بوونەوەراندا، بەرپرســـیارە لە رەوشـــت و بەڵێن و ئەو ئەرکانەی دەکەوێتە ســـەر شانی؛ چ لە ڕەهەندی دینی بێت، یان سروشتی، یـــان رەهەنـــدی هەماهەنگیـــی کۆمەڵایەتی. ئـــەوەش لە دین و
فەلسەفە و زانستە کۆمەڵایەتیەکاندا روون کراوەتەوە. لە سونگەی ئەم ڕاســـتیەوە، کۆمەڵگای ئادەمیزاد، سەرچاوەی هەمـــوو مەعریفـــەت و هەمـــوو پەندوەرگرتنێکـــە،؛ چونکە داب و نەریتیان، یاســـاو ڕێســـایان، ئاییـــن و ئایینزایـــان، وجدانی مرۆڤایەتییـــان، زانکۆی جیهانین، قوتابخانـــەی ژیانن، لە ڕێگای ئەوانەوە پۆلینی پەیویســـتەکان کراوە، ئەمەیان باشە و ئەمەیان تاپۆیە و دەبێ مرۆڤ خۆی لێی دوور بگرێت. ســـەیر ئەوەیە کە زۆربەی بڕیار و یاســـاکانیان، لە یەک دەچـــن، وەکو لەیەکتریان وەرگرتبێ، ئەوەش گەواهی ئەوەیە کـــەوا کۆمەڵگای ئادەمیزاد، لـــە هەر گـــەل و ڕەنگ و وڵاتێک بێت، خزمـــی یەکترن، لە ئێك بنەڕەتن. لە قورئانی پیرۆزیشدا کۆمەڵگای مرۆیی (الناس) وەکو (ئەرحام) خزم، دانراوە. ئاماژەشی داوە کە یاساوڕێسای مللەتان لەیەکتـــرەوە، هاتبیتە خـــوارێ وەکو (ویهدیکم ســـنن الذین من
قبلکم) شارەزای یاساکانی پێشی خۆتان دەکات. لە ســـونگەی ئەم راســـتییانەدا، لە ڕەهەندی ڕوحی و فەلسەفی، تەنانـــەت بوونیش (وجود)، هیچ مانایـــەك و نرخێکی ئەخلاقی نییە، بۆ دەمار گرژی، یان خۆ بەزڵزانین بەپێچەوانەوە؛ چونکە لە بنەرەتدا ییکسانن و لە یەک دایک و باوک خەلق کراون و خودایان یەکە، هەموو دین و فەلســـەفەکان بەتایبەت دینی ئیسلام داوای هەماهەنگی و یەکترناســـین و تەواوکردن دەکات، بنەمای دین و ئەقڵ و ســـوودی مادی لە پێکەوەژیانی ئاشـــتیانە و یەکسانی و
دادوەریدایە. بـــەڵام، بۆ تاک و کۆمەڵگا، پابەندبوونی ڕوواڵەتی بە رەوشـــتی چاك، بێ ئەوەی لە وجداندا بچەسپێ، بەس نییە؛ بەڵکو پێویستە ئەم پابەندییە، سەقامگیر و بەردەوام بێت، هەتا کۆمەڵگا هەست
بە هێمنی و ئاسایش بکات