نورەدین جاف
چێژی هونەر پرۆسەیەکی ئاڵۆزە کە کارلێکی هونەرمەند لەگەڵ کارە هونەرییەکە دەگرێتەوە، هەروەها کارلێکی وەرگر لەگەڵیدا. لێرەدا چەند خاڵێکی سەرەکی لەسەر ئەم بابەتە دەخەمە ڕوو
1.هونەرمەند و سەلیقەی هونەری:
– ئیلهام و داهێنان:
هونەرمەند پشت بە ئەزموون و هەستی تایبەتی خۆی دەبەستێت بۆ بەرهەمهێنانی کاری هونەری. سەلیقەی هونەری بە بەرکەوتنی لەگەڵ شێواز و قوتابخانە جۆراوجۆرە هونەریەکان لە قاڵب دەدرێت.
– تەکنیک و لێهاتوویی:
هونەرمەند هەندێک ئامراز و تەکنیکی هەیە کە یارمەتی دەدات بۆ دەربڕینی دیدگای هونەری خۆی. تامکردنی بریتییە لە تێگەیشتن لەم ئامرازانە و چۆنیەتی بەکارهێنانی کاریگەرانە.
2. وەرگر و سەلیقەی هونەری:
– ئەزموونی کەسی:
سەلیقەی وەرگر بەپێی پاشخانی کولتووری و ئەزموون و هەستەکانی دەگۆڕێت. هەر کەسێک دەتوانێت بەرهەمێکی هونەری بە شێوەیەکی جیاواز لێکبداتەوە.
– شیکاری و ڕەخنە:
هەندێک لە وەرگران مەیلیان هەیە بە قووڵی شیکاری کارە هونەرییەکە بکەن، هەندێکی تریش بە کاردانەوەی سۆزداری بەرامبەری ڕازین.
3. کارلێکی نێوان هونەرمەند و وەرگر:
– دیالۆگی هونەری:
کارێکی هونەری دەتوانێت ببێتە هۆی دیالۆگ لە نێوان هونەرمەند و بینەردا، کە هەردوو لایەن بیرۆکە و هەست ئاڵوگۆڕ دەکەن.
– پەرەسەندن و گۆڕان:
سەلیقەی بینەر دەتوانێت کاریگەری لەسەر بەرهەمی هونەرمەندان هەبێت، ئەمەش دەبێتە هۆی پەرەسەندنی شێواز و ڕەوتی هونەری.
4. گرنگی سەلیقەی هونەری:
– بەرەوپێشبردنی هۆشیاری کولتووری:پێزانینی هونەر بەشدارە لە بەرزکردنەوەی تێگەیشتنی کولتووری و قەدرزانی هونەر.
– ئەزموونی مرۆڤ:
ڕێگە بە مرۆڤ دەدات خۆی دەرببڕێت و هەست و بیرکردنەوەکان هاوبەش بکات، ئەمەش پەیوەندی مرۆڤ بەهێزتر دەکات.
بەم شێوەیە چێژی هونەری نوێنەرایەتی پردێک دەکات لە نێوان هونەرمەند و وەرگردا، کە بیرۆکە و هەستەکان لە جیهانی هونەردا کارلێک دەکەن.
پەرەپێدانی سەلیقەی هونەری تاک دەتوانێت پرۆسەیەکی چێژبەخش و پاداشتبەخش بێت. لێرەدا چەند ڕێگەیەکی کاریگەر بۆ بەدەستهێنانی ئەمە دەخەمە روو:
پەروەردەی هونەری:
– کۆرس و وۆرک شۆپ:بەشداریکردن لە خولی پەروەردەیی یان وۆرک شۆپ لەسەر هونەرە جۆراوجۆرەکان وەک وێنەکێشان، پەیکەرسازی، یان فۆتۆگرافی.
– خوێندنەوە:خوێندنەوەی ئەو کتێب و بابەتانەی باس لە مێژووی هونەر و تیۆری هونەر و شیکاری بەرهەمە هونەریەکان دەکەن.
زۆر سەردانی پێشانگاکان:
– مۆزەخانە و گەلەریەکان:بە بەردەوامی سەردانی مۆزەخانە و گەلەرییە هونەریەکان بکەن بۆ فێربوون لە کارە هونەرییە جیاوازەکان و ڕەوتە مۆدێرنەکان.
– بەشداریکردن لە بۆنە و ئاهەنگەکاندا: بەشداریکردن لە بۆنە ڕۆشنبیرییەکان وەک سیمینار و وتارەکانی هونەری.
کارلێککردن لەگەڵ هونەرەکان:
– ئەزموونکردنی هونەرەکان:هەوڵدان بۆ پراکتیزەکردنی هونەرەکان بە هەر جۆرێک بێت، وەک وێنەکێشان، نووسین، یان مۆسیقا، بۆ بەرزکردنەوەی تێگەیشتنی کەسی.
– شیکاری ڕەخنەیی:پراکتیکی شیکردنەوەی بەرهەمە هونەریەکان و گفتوگۆکردنیان لەگەڵ کەسانی تر بۆ فراوانکردنی ئاسۆی هونەری.
پەیوەندی لەگەڵ هونەرمەندان:
– دیالۆگی هونەری:پەیوەندی لەگەڵ هونەرمەندانی ناوخۆ یان بەشداریکردن لە گرووپە هونەریەکان بۆ ئاڵوگۆڕی بیرۆکە و دیدگا.
– ئەزموونی هاوبەش:بەشداریکردن لە پڕۆژەی هونەری گرووپی بۆ پەرەپێدانی هاوکاری و داهێنان.
فراوانکردنی ئاسۆی کولتووری:
– بەرکەوتن بە کولتوورە جۆراوجۆرەکان:گەڕان بەدوای هونەر لە کولتوورە جیاوازەکانەوە، کە یارمەتیدەرە بۆ تێگەیشتن لە فرەچەشنی هونەری.
– گەشتکردن:سەردانی وڵاتانی جیاواز بکە بۆ فێربوون لە هونەرە ناوخۆییەکان و نەریتە هونەریەکان.
پراکتیزەکردنی کەسی:
– تێبینی:هێشتنەوەی گۆڤارێک لەو کارە هونەریانەی کە حەزت لێیە یان کاریگەرییان لەسەرت هەیە.
– تاقیکردنەوەی ستایلە نوێیەکان:دوودڵ مەبە لە تاقیکردنەوەی ستایلە هونەرییە نوێیەکان، تەنانەت
ئەگەر دووریش بن لە حەز و ئارەزووی ئاسایی خۆت.
خۆهەڵسەنگاندن:
– بیرکردنەوەی ڕەخنەیی:پەرەپێدانی توانای بیرکردنەوەی ڕەخنەگرانە لەسەر ئەوەی کە حەزت لە چییە و بۆچی، بەرزکردنەوەی تێگەیشتنی کەسی خۆت بۆ هونەر.
بەم شێوەیە تاکەکان دەتوانن چێژی هونەری خۆیان بەرز بکەنەوە و پەرە بە بەرژەوەندییەکانی خۆیان لە جیهانی هونەردا بدەن.
لێرەدا چەند نموونەیەک دەخەینەڕوو کە چێژ هونەر لە بوارە جیاوازەکاندا:
هونەری شێوەکاری
– تابلۆی ئیمپڕێشنیستی:وەک بەرهەمەکانی مۆنێت و ڕافایل، کە بەکارهێنانی ڕەنگ و ڕووناکی بۆ دروستکردنی هەندێک هەست بەرز دەنرخێنرێت.
– هونەری ئەبستراکت:وەک بەرهەمەکانی کاندینسکی، کە بینەر دەتوانێت شێوە و ڕەنگەکان بە شێوەیەکی شەخسی لێکبداتەوە.
مۆسیقا:
– کلاسیک:سەمفۆنیاکانی بیتهۆڤن بەهۆی دەربڕینی سۆزداری ئاڵۆزیانەوە بەرز دەنرخێن.
– مۆسیقای مۆدێرن:وەک جاز، کە ئیمپرۆڤیزەکردن و جۆراوجۆری بەهادارە.
ئەدەبیات:
– ڕۆمانی کلاسیک: وەک بەرهەمەکانی چارڵز دیکنز، کە قووڵایی کەسی و کارەکتەرە ئاڵۆزەکان بەهایان پێدەدرێت.
– شیعری مۆدێرن:وەک شیعرەکانی تی.کیو.ئێلیۆتۆمم، کە بینەران سەرسامن بە وێنە شیعریی و تەکنیکە ئەزموونییەکان.
سینەما:
– فیلمی هونەری:وەک بەرهەمەکانی وودی ئالن، کە تێیدا شێوازی گێڕانەوە و پێ دەدرێت دەروونی کارەکتەرەکان بەهایان پێدەدرێت.
– فیلمە دیکۆمێنتاریەکان:وەک “خوولەکەکانی زەوی”، کە بینەران سەرسام دەبن بە شێوازی پێشکەشکردنی زانیارییەکان بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش.
سەماکردن:
– بالییە،چێژی جوانی و وردبینی لە نمایشدا.
– سەمای هاوچەرخ:وەک کارەکانی مارتا گراهام، کە تێیدا دەربڕینی هەستەکان لە ڕێگەی جووڵەوە بەهایەکی زۆری پێدەدرێت.
دیزاین:
– گرافیک دیزاین:
قەدرزانی دیزاینە داهێنەرەکان کە هەڵگری پەیامی بەهێزن.
تەلارسازی مۆدێرن: وەک دیزاینەکانی فرانک لۆید ڕایت، مرۆڤەکان سەرسامن بە هاوسەنگی