كارزان گلی – هه‌ولێر
ئەگەر بڵێین دوای جیابوونەوەی نەرویج لە سوید، كە بە شێوەیەكی ئاشتیانە و بەبێ شەڕ جیابوونەوەكە رووی دا، جیابوونەوەی سلۆڤاكیاش لە چیك، بە دووهەم جیابوونەوەی باش دادەنرێت، كە لەرێگەی دانوستاندن و گفتوگۆوە، توانرا سلۆڤاكیا لە چیك جیا بێتەوە و هەردووكیان ببنە خاوەن سەروەری و وڵاتی خۆیان.
دوای رووخانی یەكێتی سۆڤیەت لە ١٩٩٠، چەندین وڵاتی تازە لەدایك بوون، راستە رووخانی سۆڤیەت بوێری و دەرگای گفتوگۆی بۆ جیابوونەوەی سلۆڤاكیا لە چیك كردەوە، بەڵام هەوڵ و مەیلی جیابوونەوە ساڵانێك بوو قسەی لەبارەوە دەكرا.
باس لەو هۆكارانە دەكەین، كە رێگەی بۆ سلۆڤاكیا خۆش كرد لە چیك جیا بێتەوە، بەڵام جیابوونەوەیەك نموونەیەكی مێژوویی و جوانی دروست كردووە، كە سەرۆك مەسعوود بارزانی، لە سەروبەندی ریفڕاندۆم بۆ سەربەخۆیی هەرێمی كوردستان، گوتی ”ئێمە دەمانەوێت وەكوو چیك و سلۆڤاكیا جیا بینەوە، بەبێ كێشە و شەڕ؛ بە ئاشتیانە.“
هۆكاری سیاسی:
گەلی چیك و سلۆڤاكیا، لەڕووی مێژووییەوە، دوو سیاسەتی جیا لە یەكتریان هەبووە، چیك ویستوویەتی وڵاتەكە زیاتر مەركەزیی بێت، بەڵام سلۆڤاكیا زیاتر مەیلی ئەوەی هەبووە، سیستەمی سیاسی فیدراڵی بێت. ئەم دوو بۆچوونە سیاسییە، رێگەی خۆش كرد، كە هەردوو لایەن بیر لەوە بكەنەوە، لە یەكتری جیا ببنەوە.
رووخانی یەكێتی سۆڤیەتیش، بوێرییەکی زیاتری دایە سلۆڤاكیا، كە داوای جیابوونەوەی ئاشتیانە بكات، هەروەها سەركردە سیاسییەكانیان بەرنامە و پڕۆژەی تازەی سیاسییان پێشكەش كرد بۆ جیابوونەوە.
شیوعیەت، یاخود حوكمڕانیی چەپ لە چیك و سلۆڤاكیا، دوای رووخانی سۆڤیەت رووخا و دەسەڵاتی سیاسی كەوتە دەست سیكۆلارەكان و پارتە دیموكراتخوازەكان، ئەمەش بووە هۆی ئەوەی، سیاسەتی ئەو وڵاتە لەڕەگەوە بگۆڕێت و تەنات وڵاتێكی تازەی وەكوو سلۆڤاكیای لێ لەدایك بێت.
هۆكاری ئابووری
ئابووریی چیك، لە ئابووریی سلۆڤاكیا بەهێزتر و پێشكەوتووتر بوو، ئەمەش وای لە سلۆڤاكیەكان كرد كە بڵێن ناعەدالەتی و نایەكسانی لە سامانی وڵاتدا هەیە و بەردەوام رەخنەیان هەبووە و لەسەر ئەو لایەنە نیگەرانیی لە نێوانیاندا دروست بووە.
بەرپرسانی سلۆڤاكیا دەیانگوت، ئەگەر ئێمە ببینە خاوەن وڵاتی خۆمان و لە چیك جیابینەوە، ئابوورییەكەمان دەگەشێتەوە و دەتوانین ژیانی هاووڵاتیانمان خۆشتر بكەین، بۆیە جیابوونەوەیان لە چیك، بابەتێكی گەرم و گوڕی سیاسی و رای گشتی سلۆڤاكیا بوو.
هۆكاری کولتووری
گەلی چیك و سلۆڤاكیا، لەڕووی زمان و کولتوورەوە زۆر لە یەكتری جیاوازن، ئەم جیاوازییەش رێگەی خۆش كرد تا سلۆڤاكیا بیر لە جیابوونەوە بكات، بەتایبەت ئەو سیاسییانەی ناسیۆنالیستانە بیریان دەكردەوە پێیان وابوو، ناكرێت لەڕووی زمان و کولتوورەوە جیاواز بین لەگەڵ چیك، كەچی هەر سەر بەوان بین و وڵاتی خۆمانمان نەبێت.
لە ساڵی ١٩٩٢، دانوستاندن و گفتوگۆی نێوان سەركردەكانی هەردوو لایەن دەستیپێكرد بۆ جیابوونەوە، هەردوولا بەشێوەیەكی زۆر ئاشتیانە رەزامەندییان نیشاندا كە سلۆڤاكیا جیا ببێتەوە و خۆی خۆی بەڕێوە ببات.
١/١/١٩٩٣ سلۆڤاكیا سەربەخۆییی خۆی وەرگرت، ئەمەش پێشڤەچوون و خاڵێكی وەرچەرخانی مێژوویی بوو بۆ ئەورووپا، هەروەها نموونەیەكی دیموكراتیکی جوانیان نیشانی دنیا دا، كە ئەگەر نەتەوەیەك داوای جیابوونەوە بكات و هەموو ئەو پێداویستی و بنەما و سیفاتانەی تێدا بێت كە دەوڵەتێك هەیەتی، ئاساییە جیا بێتەوە، بەڵام بەداخەوە ئەم هەنگاوە گەورەیە نەبووە ئیلهامبەخش بۆ رۆژهەڵاتی ناوەڕاست كە ئەو نەتەوانەی وڵاتیان نییە، بەشێوەیەكی ئاشتیانە جیا ببنەوە، دیارترین نموونەش هەرێمی كوردستانە، كە بەشێوەیەكی ئاشتی داوای جیابوونەوەی لە عێراق كرد، كەچی بە داخستنی فڕۆكەخانە و گەمارۆی ئابووری و سیاسی وەڵامیان دانەوە.
ئەم جیابوونەوەی سلۆڤاكیا لە چیك، بە (شۆڕشی نەرم) ناوی دەركردووە، چونكە بەبێ ئەوەی خوێن بڕژێت و بەبێ ئەوەی شەڕ روو بدات جیابوونەوەكە سەری گرت، وەكوو ئەوەی لە ١٩٠٥، لە نێوان و سوید و نەرویج رووی دا.
رۆڵی ئافرەت لەم جیابوونەوەیەدا
كاتێك باس لە جیابوونەوەی سلۆڤاكیا لە چیك دەكرێت، ناكرێت رۆڵی ئافرەت لەبیر بكرێت، چونكە ئەوانیش رۆڵێكی كاریگەر و بەرچاویان هەبووە، كە لێكۆڵەران باسی دەكەن.
ئافرەتانی چیك، زیاتر داوایان دەكرد، كۆمارەكەیان بە مەكەزی بێت و ناكرێت سلۆڤاكیا جیا بێتەوە، بۆ ئەمەشیان هەنگاوی گەورە و كاری زۆریان دەكرد. بەڵام ئافرەتانی سلۆڤاكیا، رێك پێچەوانەی ئەوان بیریان دەكردەوە و خەباتیان بۆ ئەوە بوو، سلۆڤاكیا ببێتە خاوەن سەروەری خۆی و وڵاتێكی تایبەت بەخۆی هەبێت.
ئافرەتانی چیك، پێیان باش بوو، لە ئابووریی كۆماری چیكدا، پارەیەكی باش بۆ سلۆڤاكیا دابین بكرێت، تا بتوانن لەڕوویی ئابوورییەوە بەرەوپێش بچن، بەڵام ئافرەتانی سلۆڤاكیا دژی ئەو داواكارییە بوون و دەیانگوت، ئەگەر بەو یارمەتییە داراییە رازی بین، رێگەمان لێ دەگیرێت ببینە خاوەنی وڵاتی خۆمان و پێویستە خۆمان لەسەر پێی خۆمان بوەستین و داوای هاوكاری لە چیك نەكەین.
وەكوو چۆن، لی كوان یو، سەرۆكوەزیرانی پێشووی سەنگاپوورە، یارمەتی وڵاتانی دەوڵەمەندی بۆ وڵاتەكەی رەتكردەوە، گوتی نابێت هیچیتر ئەو یارمەتییە وەرگرین، چونكە جیهان قەرزاری سەنگاپوورە نییە تا پارەی پێ بدات، دەبێت خۆمان وڵاتی خۆمان لەڕووی ئابوورییەوە گەشە پێبدەین.
كەواتە لە (شۆڕشە نەرم)ـەکەی سلۆڤاكیا، نابێ رۆڵی ئافرەت لەبیر بچێت و دەبێ بە شانازییەوە باس بكرێن.