كارزان گلی – هه‌ولێر
دۆسیەی ساختەبوونی بڕوانامەی زانكۆی ئەكرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆكی شارەوانیی ئیستانبۆڵ، تاوەكوو ئێستا لە دادگایە و بڕیاری كۆتایی لەبارەوە نەدراوە، بەڵام ئیمامئۆغڵو، هەڵمەتی چڕی دەستپێكردووە كە لە ٢٣ی ئەم مانگەدا بەفەرمی لەلایەن جەهەپەوە ببێتە بەربژێر بۆ هەڵبژاردنی داهاتووی توركیا، تا بتوانێت لەسەر كۆرسییەكەی رەجەب تەییب ئەردۆغان دابنیشێت.
جەهەپە، بۆ پارێزگاریكردن لە ئیمامئۆغڵو، بەوەی بەهۆی چەند دۆسیەیەكەوە، كە یەكێك لەوانە ساختەبوونی بڕوانامەی زانكۆیەتی نەخرێتە زیندان و شارەوانییەكەی قەیوم نەكرێت، كۆنفرانسێكی گەورە لە ٢٣ی٣ی ئەم مانگەدا دەبەستێت و لەوێ بەربژێری هەڵبژاردنی داهاتووی سەرۆكایەتی دیاری دەكەن.
تاوەكوو ئێستا لەناو جەهەپەدا، هیچ كەسێك خۆی بۆ بەربژێری نەپاڵاوتووە، تاكە بەربژێر ئیمامئۆغڵوە، بەڵام دەنگۆی ئەوە هەیە، بەر لە دەستپێكردنی كۆنفرانس، دادگا دۆسیەی ساختەبوونی بڕوانامەی ئیمامئۆغڵو یەكلایی بكاتەوە و بڕوانامەكە هەڵوەشێنێتەوە.
ئیمامئۆغڵو، لە وتارێكدا لە ئەنكەرا گوتی: ”دەزانن تاكە نیگەرانیی ئەوان چییە؟ بەر لەوەی لە ٢٣ی ئەم مانگە جەهەپە كۆنفرانس بۆ دیاریكردنی بەربژێری هەڵبژاردنی سەرۆكایەتی ببەستێت، ئەوان كاری من تەواو بكەن. ئەو خەونەی ئەوان بۆشە و نایەتە دی. ئەوان تەنانەت باس لەوەش دەكەن ئیمامئۆغڵو بخەنە زیندانەوە، دەمەوێت بڵێم ئێرە كۆماری مۆز نییە، ئەم خاكە نایەڵێت نامەردی بێتە ناو و حوكمی بكات.“
گومان لە بڕوانامەی ئیمامئۆغڵو چۆن دەستیپێكرد؟
لە هەڵبژاردنی شارەوانییەكانی ٢٠١٩، كاتێك ئیمامئۆغڵو هەڵبژاردنی بردەوە، گومان لە بڕوانامەكەی كرا و گوتیان بە ساختە لە قوبرس بەدەستی هێناوە.
لە ١٥ی٢ی ١٩٩٠، ئیمامئۆغڵو لە زانكۆی (گرنە) لە قوبرس، زانكۆی تەواو كردووە و لە بەشی ئینگلیزی، بەڵام تۆمەتی ئەوەی دەدەنە پاڵ، ئیمامئۆغڵو ئەوكات بە ساختە توانیویەتی ببێتە قوتابی زانكۆ.
لەلایەكی ترەوە، وەزارەتی خوێندنی باڵای توركیا باس لەوە دەكات، لەو ساڵەی ئیمامئۆغڵو لە قوبرس زانكۆی تەواو كردووە، ئەو زانكۆیە لە توركیا قبوڵكراو نەبووە، بۆیە بڕوانامەكەی قبوڵكراو نابێت و دەبێت رەتبكرێتەوە.
پارێزەرەكانی ئیمامئۆغڵو، بە بەڵگە و دۆكیومێنت هەموو شتێكیان بڵاوكردەوە، كە ئیمامئۆغڵو بەو نمرەیەكی بەدەستی هێناوە توانیویەتی ببێتە قوتابی زانكۆ، هەروەها لە ١٩٩٠ بڕوانامەی بەدەست هێناوە و لە خوێندنی باڵاش قبووڵ كراوە، ئەوەی ئێستا ئەو بابەتە دەهێنرێتەوە بەرباس، تەنیا بۆ ئەوەیە لە هەڵبژاردنی داهاتووی سەرۆكایەتی، ئیمامئۆغڵو نەبێتە ركابەری ئەردۆغان.
ئیمامئۆغڵو، دوو جار توانیویەتی لە ئاكەپە بباتەوە، هەردوو جارەکەیش ئەردۆغان بۆ خۆی هاتووەتە ناو پروپاگندەی هەڵبژاردن.
جاری یەكەم لە هەڵبژاردنی شارەوانیی ٢٠١٩ بوو، ئەوكات بەربژێری ئاكەپە و مەهەپە، بیناڵی یڵدرم بوو، بەڵام ئیمامئۆغڵو توانی بەجیاوازی ٨٠٠هەزار دەنگ لێی بباتەوە و ببێتە سەرۆكی شارەوانیی ئیستانبۆڵ.
جاری دووەمیش لە ٢٠٢٤ بوو، كە ئەردۆغان هەموو هەوڵێكی دا و هەروەها پارەیەكی گەورەی لە پروپاگندە خەرج كرد، تا بەربژێرەكەیان مراد كوڕووم، هەڵبژاردنی شارەوانییەكانی ئیستانبۆڵ بباتەوە، بەڵام كوڕووم دووچاری شكستێكی گەورە بوو و بە جیاوازی ١٠٪ بەرامبەر بە ئیمامئۆغڵو دۆڕا.
ئەم دوو سەركەوتنە ترسێكی زۆری خستووەتە ناو دڵی ئاكەپە و خودی ئەردۆغان، بەوەی لە هەڵبژاردنی داهاتوودا، بتوانێت بەسەر ئەردۆغان سەركەوێت و میللەت ئەو هەڵبژێرێت، بۆیە لەرێگەی دادگاوە دەیانەوێت رێی لێ بگرن تا نەبێتە بەربژێر.
ئەگەر بڕوانامەكەی رەتبكرێتەوە چی روو دەدات؟
رەتكردنەوە یان هەڵوەشانەوەی بڕوانامەی ئیمامئۆغڵو لە لایەن دادگاوە، بەو مانایە دێت، بەهیچ شێوەیەك بۆی نییە ببێتە بەربژێری هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی.
بەگوێرەی دەستووری توركیا بێت، هەر كەسێك بیەوێت ببێتە بەربژێری هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی، دەبێت بڕوانامەی بەكالۆریۆسی هەبێت، ئەگەر بڕوانامەی ئیمامئۆغڵو هەڵوەشێتەوە، كەواتە بۆی نییە لە هەڵبژاردنی داهاتوو ببێتە ركابەری ئەردۆغان.
ئەگەریش زۆرە لە سەرۆكی شارەوانیی ئیستانبۆڵیش بەهۆی ساختەكاری لە بڕوانامەكەیدا دوور بخرێتەوە و تەنانەت چەند نووسەرێكی توركیا باس لەوە دەكەن، ئەگەر زۆرە بخرێتە زیندانەوە.