كورد پێداگیری لە داننان بە زمانی كوردی دەكات
كارزان گلی – هه‌ولێر
پارتی دەسەڵات و هاوپەیمانەكانی، لەسەروبەندی نووسینەوەی دەستوورێكی تازەن بۆ توركیا، بەڵام بەبێ پاڵپشتی پارتە ئۆپۆزسیۆنەكانی توركیا، ناتوانن دەستووری تازە تێپەڕێنن. كورد لەناو پەرلەمانی توركیا پێگەیەكی بەهێزی هەیە، داوا دەكەن زمانی كوردی، وەكوو زمانی توركی دانی پێدابنرێت و ئیدی لەپاڵ زمانی توركی ببێتە زمانی فەرمی دەوڵەت.
بەگوێرەی دەستووری توركیا، تەنیا زمانی توركی دانی پێدانراوە، زمانی كوردی حیسابی بۆ نەكراوە و بەدریژایی ١٠٠ ساڵە لە توركیا، زمانی كوردی فەرامۆش كراوە، كورد دەیەوێت ئەمجارەیان لە كاتی نووسینەوەی دەستووری تازەدا، زمانی كوردی بپارێزێت.
بەر لە هەڵبژاردنی پەرلەمانی و سەرۆكایەتیی ٢٠٢٣، پارتە سیاسییەكانی توركیا، پشتگیری زمانی كوردیان كرد و دەیانگوت، پێویست دەكات لە دەستووردا دانی پێدابنرێت و هەروەها رێگەش بدرێت كورد بەزمانی دایك بخوێنێت.
جەهەپە، كە گەورەترین پارتی ئۆپۆزسیۆنی توركیایە، لەرێگەی میدیاكەی و لەناو پەرلەمانیش باسی لە زمانی كوردی دەكرد و دەیانگوت دەبێت بەفەرمی بناسرێت.
ئاكەپە، كە دەسەڵاتی توركیای لەژێر دەستە، بەشانازییەوە دەیانگوت لەسەردەمی ئەواندا بووە كە زمانی كوردی قەدەغەی لەسەر هەڵگیراوە و هەروەها (تەلەڤزیۆنێكی تایبەتیش بەزمانی كوردی)( تی ئار تی ) كوردی، لە توركیا كراوەتەوە، ئەمە بۆ خۆی داننانە بەزمانی كوردی.
بەڵام ئەوەی گرنگە، هەنگاوە كردارییەكانن، چوونكە ئێستا دەستووری توركیا هەموار دەكرێتەوە و هەموو پارتە سیاسییەكان هەوڵی بەدەستهێنانی بەرژەوەندی خۆیان دەدەن و كەس باس لە زمانی كوردی ناكات.
دەم پارتی، بەئاشكرا داوا لە پارتە سیاسییەكانی توركیا دەكات، بێن لەسەر مێزی گفتوگۆ باس لە دەستووری تازە بكەن و لەوێدا زمانی كوردی بناسرێنرێت.
چەند نووسەرێكی توركیا، فشاریان خستووەتە سەر ئۆپۆزسیۆنی توركیا، بەوەی پشتگیری لە دەستوورێك نەكات كە زمانی كوردی تێدا فەرامۆش بكرێت، چوونكە لە توركیا زیاتر لە ٢٠ ملیۆن كورد بوونی هەیە و نابێت ئەوان لە زمانی خۆیان داببڕێن و هەروەها دەبێت منداڵانیان بە زمانی دایك بخوێنن.
ئاڵتان تان، پەرلەمانتاری پێشووی هەدەپە، لە دیمانەیەكی تەلەڤزیۆنیدا داوای لە حكوومەتی توركیا كرد، كە دان بەزمانی كوردیدا بنێت و بە عەیبەی زانی زمانی كوردی قەدەغە بكرێت و نموونەی بە ئەفغانستان هێنایەوە، كە سێ زمان دانی پێدا نراوە و زمانی فەرمی دەوڵەتن.
زۆرن نووسەری تورك هەن، كە بە گرنگییەوە باس لە زمانی كوردی دەكەن و بە دایكی زمانەكانی جیهانی دادەنێن، یەكێك لەوانە جەلال شانگۆرە.
شانگۆر، بەیەكێك لە نووسەر و مێژوونووس و زەویناسە هەرە گرنگەكانی توركیا دادەنرێت، پێیوایە زمانی كوردی دایكی زمانەكانە.
ئەو لەبارەی زمانی كوردییەوە دەڵێت: ”دەكرێت بڵێین زمانی كوردی كۆنترین زمانی جیهانە كە تاوەكوو ئێستا پارێزگاری لێكراوە. زمانی كوردی لە عەرەبی و فەڕ ونسیش كۆنترە، ئەگەریش بەشێوەیەكی زانستی لێكۆڵینەوە لە بنەمای زمانی كوردی بكەین، لە زمانی هیندی و ئەورووپییەكانیش كۆنترە و وەكوو دایكی زمانەكان دێتە بەردەممان، بۆیە با بەبایەخەوە لەو زمانە بڕوانین.“
لە چەند هەفتەی داهاتوو، ناوەڕۆكی دەستووری تازەی توركیا ئاشكرا دەكرێت و گفتوگۆش لەبارەی داننان بەزمانی كوردی زیاتر گفتوگۆی لەسەر دەكرێت.