ئەمڕۆ هەینی (1ـی کانونی یەکەمی 2023) بەبەشداری ژمارەیەکی زۆر لە سەرکردەکانی جیهان لوتکەی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی بەڕێوەچوو، لە لوتکەکەدا باس لەو ئاستەنگانە کران کە لە ئەنجامی گۆڕانی کەشوهەوا رووبەڕووی جیهان دەبنەوە، هەروەها سەرکردەکانی جیهان دەستپێشخەری و پێشنیازەکانی خۆیان خستەڕوو بۆ رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا و کەمکردنەوەی گازە دەردراوەکان.
سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان: رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا، پێویستی بە کاری پێکەوەیی هەیە
رۆژی پێنجشەممە (30ـی تشرینی دووەمی 2023) مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان لەسەر بانگهێشتی شێخ محەمەد بن راشد ئال مەکتووم، جێگری سەرۆکی ئیمارات و سەرۆکوەزیران و حاکمی میرنشینی دوبەی گەیشتە وڵاتی ئیمارات بۆ بەشداریکردن لە لوتکەی جیهانیی کەشوهەوا.
دوای گەیشتنی بۆ ئیمارات، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس (تویتەری پێشوو) رایگەیاند، “خۆشحاڵم کە لە ئیماراتم بۆ بەشداریکردن لە گفتوگۆکان لە لوتکەی جیهانیی کەشوهەوا، پشتگوێخستنی مەترسییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا بژاردە نییە و وەک گەلێک و بەشێک لە ناوچەکە دەبێت رۆڵی کارامان هەبێت”.
هەروەها سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی لەگەڵ دەستپێکی ئەو لوتکە جیهانییە، لە پەیامێکی دیکەدا لە تۆڕی کۆمەڵایەتی ئێکس ئاماژەی بەوەکرد، رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا، پێویستی بە کاری پێکەوەیی هەیە.
هاوکات خۆشحاڵی خۆی نیشاندا لەوەی بەشدارە لە لوتکەی 28ـەمینی جیهانی کەشوهەوا بۆ ئەوەی جارێکی دیکە جەخت لەسەر ئەو کارە گرنگە بکەنەوە لەگەڵ هاوبەشەکانیان ئەنجامی دەدەن.
لە پەیامێکی دیکەدا، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی رایگەیاند، کۆبوونەوە جیهانییەکان سەبارەت بە گۆڕانی کەشوهەوا پێشبینیی، مەترسییەکانیان بۆ سەر مرۆڤایەتی کردووە و دووپاتی کردەوە، “حکومەتی هەرێم پابەندە بە هەڵگرتنی بەرپرسیاریەتی خۆی و بەشداریکردن لە هەوڵە نێودەوڵەتییەکان”.
لەبارەی لوتکەی جهیانی کەشوهەواوە، سەرۆکوەزیران مەسرور بارزانی روونیکردووەتەوە، “ئەمساڵ لە کاتێکی گرنگدا لوتکەی جیهانیی کەشوهەوا ئەنجام دەدرێت، هەڕەشەکانی گۆڕانی کەشوهەوا سنوورەکان ناناسێت، بۆیە دەبێت بەیەکەوە کار بکەین بۆ بەرەنگاربوونەوەیان”.
سەرۆککۆماری عێراق: عێراق بەردەوام دەبێت لەسەر رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانەکانی کەشوهەوا
لەتیف رەشید، سەرۆککۆماری عێراق دەڵێت: لوتکەی COP28 دەرەنجامی باشی دەبێت، ئاماژەی بەوەدا، گۆڕانەکانی کەشوهەوا زۆر خێران و عێراق بەردەوام دەبێت لەسەر رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانەکانی کەشوهەوا
لەتیف رەشید سەرۆککۆماری عێراق لە میانەی وتارێکدا لە لوتکەی کەشوهەوا لە دوبەی رایگەیاند، عێراق وڵاتێکە کەوتووەتە بەردەم کاریگەری گۆڕانکاری کەشوهەوا، بە تایبەت لەوانە رێژەی ئاو لە عێراق کەمبووەتەوە.
سەرۆککۆماری عێراق دەڵێت: گۆڕانەکانی کەشوهەوا زۆر خێران و، هەورەها عێراق بەردەوام دەبێت لەسەر رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانەکانی کەشوهەوا.
لەتیف رەشید، ئاماژەی بەوەدا، رێژەیی ئاو لە عێراق کەمبووەتەوە، بۆیە داوا لە وڵاتانی کەنداو دەکەم بەیەکەوە کار بۆ رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانەکانی کەشوهەوا بکەن.
گوتیشی: هەوڵێک هەیە بۆ گۆڕینی کەشوهەوای عێراق، هەروەها پێویستە ئاو بەشێوەیەکی دادپەروەرانە دابەش بکرێت
سەرۆککۆماری عێراق، سەرنجی خستە سەر ئەوەش لوتکەی COP28 دەرەنجامی باشی دەبێت
سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا: بەریتانیا بە تەواوی پابەندی کەمکردنەوە و سفرکردنەوەی گازە دەردراوەکانە
سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا، رایدەگەیەنێت، دەبێت دەرفەتەکان بقۆزینەوە و تەکنەلۆجیای سەردەم بەکاربهێنین بۆ ئەوەی ئابووری خۆمان بەرەوپێش بخەین و دەرفەتی کاریش بڕەخسێنین. گوتیشی: گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا زۆر خێران بۆیە دەبێت جیهان هەنگاوەکانی بەرەوپێش ببات و بەخێرایی کاربکات.
یشی سوناک، سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا، لەمیانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند، ئێمە دەبێت زۆر بە خێرایی کاربکەین چونەکە گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا زۆر خێران، ئێمە هەموومان دەبێت کاری زیاتر بکەین و ئەو لێکترازنەی کە هەیە دەبێت کەمیبکەینەوە و لە ژیانی راستەقینەی خەڵکییەوە نزیکبین، تاکە رێگاش بریتییە لە گواستنەوەیەکی خێرا و دادپەروەرانە، بەریتانیا بە تەواوی پابەندی کەمکردنەوە و سفرکردنەوەی گازە دەردراوەکانە.
سەرۆکوەزیرانی بەریتانیا، دەڵێت: ئێمە کارمان کردووە ئابووری خۆمان زۆر باشتر کردووە، پلانمان داناوە بۆ 2030 لە بری ئەوەی فشار بخینە سەر خەڵکی، چینی کرێکاران و هەژاران، دەبێت دەرفەتەکان بقۆزینەوە و تەکنەلۆجیای سەوز و سەردەم بەکاربهێنین بۆ ئەوەی ئابووری خۆمان بەرەوپێش ببەین و دەرفەتی کاریش بڕەخسێنین.
ریشی سوناک، ئاماژەی بەوەدا، ئەوانەی کەوتوونەتە ژێر کاریگەری گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا دەزانن کە چەندە گرنگە کە دەبێت جیهان هەنگاوەکانی بباتە پێشەوا و بە خێرایی کاربکات، بەریتانیا هاوکارە داراییەکانی سێ هێندە کردووە بۆ ئەوەی پابەندییەکانی خۆی بەهەموو جیهان نیشان بدات، ئێمە دەتوانین لێرە لە دوبەی کاری باش بکەین و دەستبخەینە ناو دەستی یەکتر.
سەرۆککۆماری فەرەنسا: پێویستە بەکارهێنانی خەڵووز سنووردار بکرێت
ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆککۆماری فەرەنسا، رایدەگەیەنێت، دەبێت کاری زیاتر بکەین بۆ کەمکردنەوەی کاریگەرییەکانی گۆڕانی کەشوهەوا. گوتیشی: تاوەکو ساڵی 2050 هەوڵی کەمکردنەوەی دەردانی گازی دوانەئۆکسیدی کاربۆن دەکەین.
ئیمانوێل ماکرۆن، سەرۆککۆماری فەرەنسا لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا لە دوبەی رایگەیاند، فەرەنسا هەڵساوە بە زیاتکردنی پارەدارەکردن بەمەبەستی کەمکردنەوەی سووتاندنی خەڵووز، ئێمە دەمانەوێت لە 2030 تاوەکو 2050 پیسبوونی ژینگە کەمتر بکەینەوە، بۆ ئەوەی کەمتر پشت بە وزە پیسەکان ببەستین و زیاتر وزەی جێگەرەوە بەکاربهێنین، ئەمەش ئامانجێکی سەرەکییە بۆ دابینکردنی وززەی پاک بۆ فەرەنسا.
ئاماژەی بەوەدا، تاوەکو ساڵی 2045 لاپەڕەێکی نوێ لە بەکارهێنانی وزە دەکەینەوە، ئێمە دەمانەوێت لەو بابەتە شەفافییەتێكی زیاتری هەبێت، چین دووەم وڵاتە لە جیهان کە پیسکەرێکی سەرەکی ژینگەیە.
سەرۆککۆماری فەرەنسا دەڵێت: ئێمە پێشوازی لە سەنتەری داتاکان دەکەین، کە ئەمەش کاریگەرەییەکی زۆری دەبێت بۆ پاراستنی ئەو داتایانەی کە لەو بابەتە هەن بۆ دانانی سنوورێک بۆ گازە دەردراوەکان لە رێگەی چەندین کۆمپانیای جیهان، ئەمەش کارێکی لە پێشینەیە کە ئێمە کاری بۆ دەکەین لەسەر ئاستی وڵاتان بۆ ئەوەی وڵاتە دوورە دەستەکان بتوانن بە ئاستێکی ئابووری زیاتر پێشبکەون، بەڵام لەسەر بنەمای سووتەمنی نەبێت کە ببێتە هۆکارێک بۆ پیسبوونی ژینگە.
ئیمانوێل ماکرۆن، ئەوەشی راگەیاند، بەداخەوە لە ئێستادا ناکرێت ئێمە خەڵووز بەکاربهێنین وەک سەرچاوەیەکی وزە، چونکە ئەمە سەرچاوەیەکی دیکەی پیسبوونی ژینگەیە، دەبێت پابەندییەکانمان بۆ ئەم بابەتە جێبەجێ بکەین، دەبێت ئەم بابەتە لە وڵاتە پێشکەوتووەکان رەنگ بداتەوە، ئێمە دەبێت هاوبەشی زیاترمان هەبێت لە بابەتی کەشوهەوادا، ئەو پرۆژانەی کەوا هەن، ئەو پێوەرانەی کەوا هەن، بۆ ئەوەی ئێمە پلە بە پلە دەستبەرداری ئەو وزانە ببین کە دەبنە سەرچاوەی پیسکردنی ژینگە.
سەرۆککۆماری فەرەنسا، دووپاتیکردەوە، کە پێویستە لێرەدا کەرتی تایبەت رۆڵی خۆی بگێڕێت، چونکە پێویستە پێوەرە ژینگەییەکان پارێزراو بێت، پیویستە لەسەرمان سیتەمەکە لەسەرمان چاک بکەین و گۆڕانکاری تێدا بکەین.
پاشای بەریتانیا: پێویستمان بەوەیە داهاتوویەک بنیاتن بنێن دۆستی ژینگەبێت نەك دژایەتی بکات
شا چارڵزی سێیەم پاشای بەریتانیا دەڵێت: هەموو جیهان چاوی لە بڕیارەکانی (COP28)، دەبێت هەمووان بەرامبەر کەشوهەوا هەست بە بەرپرسیارەتی بکەن.
شا چارڵزی سێیەم، پاشای بەریتانیا لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند، هیوادارم (COP28) ببێتە دەستپێکێکی گرنگ ببێتە هۆکارێک بۆ گۆڕینی خاڵێک لە چارەسەرکردنی قەیرانەکانی کەشوهەوا، ئێمە کۆمەڵێک خاڵی نیگەرانکەر دەبینین لەسەر ئاستی جیهان، من بەشێکی ژیانم تەرخانکردووە بۆ رووبەڕووبوونەوەی ئەو هەڕەشانەی کە دەکرێنە سەر کەشوهەوای زەوی.
پاشای بەریتانیا، ئاماژەی بەوەدا، گۆڕانەکانی کەشوهەوا پێویستی بە سەرنجی هەموو وڵاتانە، پێویستی بە سەرنجی سەرۆک و سەرکردە سیاسییەکانە، بەداخەوە ئێمە دەبینن خەڵکێکی زۆر لە جیهان گیانلەدەستدەدەن، بەهۆی گۆرانانەی کەشوهەوا، هەروەها بینیمان نزیکەی 80 ملیۆن هێکتار زەوی لە کەنەدا و ئەمەریکا سووتان کە دووکەڵی ئەو ئاگرانەش بووە هۆکارێک بۆ دەردانی گازی دوانئۆکسیدی کاربۆن بۆ بەرگەهەوا.
شا چارڵزی سێیەم، دەڵێت: ئەم مەترسیانە راستەقینەن هەڕەشەی جیددین بۆ سەر گیانی مرۆڤایەتی، خەریکە سرووشتی جیهان لە بەرگی خۆی دەچێتە دەرەوە، ئێمە پێپیوستە شان بە شانی یەکدی کاربکەین بۆ ئەویە کاریگەری ئەرێنی لەسەر ئەرێنی لەسەر ژینگە دروستبکەین، پێویستە وابکەین جیهانەکەمان زیاتر بەرگەی گۆڕانی کەشوهەوا بگرێت.
پاشای بەریتانیا، ئاماژەی بەوەدا، لەکاتێکدا ئێوە لەم قۆناغە هەستیارەدا کۆبوونەتەوە، هیوای جیهان لەسەر ئەو بڕیارانەیە ئێوەیە کە لێرە دەیدەن، بۆیە داواتان لێدەکەم هەماهەنگی و پابەندیتان بە بەرگەهەوا هەبێت و هەنگاوی گونجاو لەم بارەیەوە بگرنەبەر.
گوتیشی: پێویستە وابکەن، حکومەت و خەڵک و رێکخراوەکان هەموویان بەبەرپرسیارێتی خۆیان هەستن بۆ رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانەکانی کەشوهەوا. داخوازم لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) ببێتە خاڵی وەرچەرخان بۆ رێزگرتنی زیاتر لە کەشوهەوا.
ناوبراو جەختیشی لەوەکردەوە، کە پێویستمان بەوەیە داهاتوویەک بنیاتن بنێن دۆستی ژینگەبێت نەک دژایەتی بکات.
سەرۆکی ئیمارات: سندووقێک بۆ بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا دادەمەزرێنین
محەممەد بن زاید، سەرۆکی ئیمارات، رایدەگەیەنێت، خۆشحاڵم بووجەیەکی 30 ملیار دۆلاری بۆ چارەسەری کێشە و لێکەوتەکانی گۆڕانکارییەکانی کەشوهەوا لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی رادەگەێنم. ئامانجی دروستکردنی ئەم سندووقە ئەوەیە بۆ ساڵی 2030، نزیکەی 270 ملیار دۆلار کۆبکەینەوە.
محەممەد بن زاید، سەرۆکی ئیمارات، لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند، ئەو سندوقەی کە رایدەگەیەنین دەبێتە هۆکارێک بۆ دابینکردنی بودجە، هەروەها بۆ چارەسەرکردنی قەیرانەکانی کەشوهەوا، دامەزراندنی ئەم سندووقە بڕیارێکی گونجاوە.
هەروەها گوتیشی: ئەم سندووقە ئامانجی ئەوەیە ببێتە هۆکارێک بۆ وەبەرهێنان و یەکخستنی هەوڵەکان، تاوەکو ساڵی 2030 نزیکەی 270 ملیار دۆلاری دیکە دابین دەکەین.
سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان: دامەزراندنی سندووقی زەرەر و زیانەکانی گۆڕانی کەشوهەوا بەرز دەنرخێنین
ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان ئاماژەی بەوەدا، هەسارەی زەوی دەسوتێت، بەڵام زۆر درەنگ نییە و دەتوانرێت رێگری لێبکرێت.
ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان، لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند، ئێستا زەوی لە دۆخێکی هەستیاردایە، کەوتنەوەی ئاگر، بەرزبوونەوەی پلەی گەرما نزیکەی ساڵە زۆر گەرمەکان بەڕێوەن، پێموایە هێشتا ساڵی زۆر خراپتر بەڕێوەن، ئێمە پێشتر رێککەوتنامەی پاریسمان ئەنجامدابوو بۆ رێگەگرتن لە بەرزبوونەوەی پلەی گەرما، بەڵام بەس نەبوو ئەم رێککەوتنە، ئێوە دەتوانن ئەو سووتان و بەرزبوونەوەی پلەی گەرما رابگرن، ئەگەر بە هەماهەنگی کاربکەن.
سکرتێری گشتی نەتەوەیەکگرتووەکان ئاماژەی بەوەدا، نزیکە گەرمبوونی گۆی زەوی بگاتە 1.5 پلەی سیلیزی. بەڵام زۆر درەنگ نییە، ئێمە دەتوانین رێگری بکەین لە وێرانبوون و سوتانی هەسارەکەمان.
گوتیشی: ئێمە ناتوانین هەسارەیەکی سووتاو سووتەمەنی بەبەردبوو رزگار بکەین. پێویستە بە خێرایی بەرەو وزە نوێبووەکان هەنگاو بنێین. خێراتر بکەین بۆ نوێبوونەوە.
لە درێژەی قسەکانیدا ئەوەشی خستەڕوو، کێشەمان لە سەرچاوەی دارایی بۆ بەرەنگاربوونەوەی گؤرانی کەشوهەوا هەیە، هەروەها بۆ بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا جیهان پێویستی بە بڕیارێکی سیاسییە
ئەنتۆنیۆ گۆتێرێز، سەرنجی بۆ ئەوەش راکێشا، دامەزراندنی سندووقی زەرەر و زیانەکانی گۆڕانی کەشوهەوا بەرز دەنرخێنن، هەروەها پێویستە تا ساڵی 2030 بگەین بەو ئامانجەی کە بۆ رووبەڕووبوونەوەی کەشوهەوا دانراون.
سەرۆکی بەڕازیل: لە ساڵی ڕابردوودا، جیهان زیاتر لە دوو ترلیۆن دۆلار لە چەکدا خەرج کردووە
لویز لولا داسێلڤا، سەرۆکی بەڕازیل دەڵێت: ساڵی رابردوو زیاتر لە دوو ترلیۆن دۆلار لە چەکدا خەرجکراوە، دەکرا ئەو بڕە پارەیە بۆ بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانەکانی کەشوهەوا و برسییەتی خەرجبکرایە.
لویز لولا داسێلڤا، سەرۆکی بەڕازیل، لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند، گۆڕانی کەشوهەوا کاریگەرییەکی نەرێنی هەیە بۆسەر هەموو جیهان.
هاوکات راشیگەیاند، ئێمە دەبێت هەموو پێکەوە بە هەماهەنگی یەکتر رووبەڕووی ئەو گۆڕانانەی کەشوهەوا ببینەوە، چاوەڕوان دەکرێت پلەی گەرمی زەوی هێشتا بەرزتر ببێتەوە.
سەرۆکی بەڕازیل، ئاماژەی بەوەدا، دەبێت بڕوامان بەوە هەبێت زەوی فرەچەشنە و هەر بەو شێوەیەش دروستبووە، نەتەوەیەکگرتووەکان تا ئێستا نەیانتوانیوە ئاشتتەیکی درێژخایەن لەسەر ئاستی جیهان بەرهەمبهێنێت، بەڕاستی جێگەی رەخنەیە کە تاوەکو ئێستا رێککەوتنامەی پاریس وەکو خۆی جێبەجێ نەکراوە.
گوتیشی: ناکرێت حکومەت و سەرکردەکانی جیهان خۆیان لە بەرپرسیارەتی بدزنەوە، هیچ دەوڵەتێکیش ناتوانێت بە تەنیا چارەسەری کێشەکانی کەشوهەوا بکات.
لویز لولا داسێلڤا، ئەوەشی خستەڕوو،” چەند سەرکردەی جیهان پابەندن بە ڕزگارکردنی هەسارەی زەوی؟ تەنها لە ساڵی ڕابردوودا، جیهان زیاتر لە دوو ترلیۆن و 224 ملیۆن دۆلاری ئەمریکی لە چەکدا خەرج کردووە، ئەو بڕە پارەیەی دەکرا بۆ بەرەنگاربوونەوەی برسێتی و بەرەنگاربوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا خەرج بکرایە. چەند تۆن کاربۆن دەرچوو بەهۆی ئەو موشەکانەوە کە بە ئاسماندا تێپەڕین و کەوتنە سەر خەڵکی مەدەنی بێتاوان، بەتایبەتی منداڵان و ژنانی برسی؟”.
سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا: هەنگاوی گرنگ دەگرینەبەر تا خەڵک لە گۆڕانی کەشوهەوا بپارێزین
ئورسولا ڤۆن دێرلاین، سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا رایدەگەینێت، پێویستە چاکسازی لە سیستەمی دارایی نێودەوڵەتی بکرێت و لە بەرانبەر دەردانی کاربۆن باجی زیاتر بدرێت.
ئورسولا ڤۆن دێرلاین، سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند، لەم لوتکەیە هەنگاوی یەکلاکەرەوە بۆ پارێزگاریکردن لە هاووڵاتییان لە جیهان دەگرینەبەر.
سەرۆکی کۆمیسیۆنی ئەوروپا، گوتی: هاووڵاتییان کاریگەری گۆڕانی کەشوهەوایان لەسەرە و بەدەست زیان دەناڵێنن، ئێمە لەگەڵیان دەوەستینەوە.
گوتیشی: ئەم لوتکەیە لەبارەی خواست و ئامانج و داراییە، بۆیە پێویستە چاکسازی لە سیستەمی دارایی نێودەوڵەتی بکرێت، پێویستمان بە گرێبەستێکی بەهێزە بۆ بازاڕێکی ژینگە دۆست، هەروەها پێویستمان بە پێدانی باجی زیاترە لە بەرانبەر دەردانی کاربۆن.
سەرۆکی بێلارووس: جەنگەکان هۆکاری سەرەکی پیسبوونی کیشوەرەکەمانن
ئەلێکساندەر لوکاشێنکۆ، سەرۆکی بێلارووس، ئاماژەی بەوەدا؛ جەنگ هۆکارێکی پیسبوونی ژینگەن و تینوویەتی قازانجکردن لە سەرچاوە سرووشتییەکان بووەتە هۆی دەستبەسەر داگرتنی ئەو سەرچاوانە.
ئەلێکساندەر لوکاشێنکۆ، سەرۆکی بێلارووس، لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند؛ ئێستا لە ئۆکرانیا جەنگە، تێچووەکەی لە ترلیۆن و نیوێک دۆلار بۆ دوو ترلیۆن دۆلار تێپەڕێت.
گوتیشی: ئەگەر لە داهاتووێکی نزیکدا ئاشتییانە رێکبکەون تێچووی جەنگەکە دەگاتە پێنج ترلیۆن دۆلار.
سەرۆکی بێلارووس، ئاماژەی بەوەدا،” جەنگەکان هۆکاری سەرەکی پیسبوونی کیشووەرەکەمانن، تینوویەتی قازانجکردن سەرچاوە سرووشتییەکانمان دەکاتە سەرمایەی تاکە کەسی و دزی لە نەوەکانی داهاتوو دەکات”
سەرۆککۆماری تورکیا: هەوڵدەدەین ئاستی بەکارهێنانی وزەی کاربۆن بۆ نزمترین ئاست کەمبکەنەوە
رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا رایدەگەیەنێت، پشکی تورکیا لە پیسکردنی کەشوهەوای جیهان کەمە، بەڵام هەوڵەکانیان بۆ کەشوهەوای پاک زۆرە. ئاماژەی بەوەشکرد، هەوڵدەدەن ئاستی بەکارهێنانی وزەی کاربۆن بۆ نزمترین ئاست کەمبکەنەوە.
رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆککۆماری تورکیا لە میانەی گوتارێکدا لە لوتکەی جیهانی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی رایگەیاند؛ هەنگاوی گرنگ دەنێن ئامانجمان نەهێشتنی گازە ژەهراویەکانە تا ساڵی 2053، پرسی گۆڕانی کەشوهەوا پرسێکی مەترسیدارە و پێویستە لەسەر هەموومان بەیەکەوە رووبەڕووی ببینەوە.
گوتیشی: تا ساڵی 2030 بەکارهێنانی دووەم ئۆکسیدی کاربۆن بۆ نیوە کەم دەکەینەوە، هەروەها لە رووی بەکارهێنانی وزە لە ئەوروپا لە پلەی دووەمداین و هاوکات لە پلەی 12ـەمین داین لە جیهان.
سەرنجی بۆ ئەوەش راکێشا، “ئێمە هەوڵدەدەین لە بەکارهێنانی وزەی پاک بگەینە بەرزترین ئاست”.
ئەمڕۆ هەینی (1ـی کانونی یەکەمی 2023) بەبەشداری ژمارەیەکی زۆر لە سەرکردەکانی جیهان لوتکەی کەشوهەوا (COP28) لە دوبەی بەڕێوەچوو، لە لوتکەکەدا باس لەو ئاستەنگانە کران کە لە ئەنجامی گۆڕانی کەشوهەوا رووبەڕووی جیهان دەبنەوە، هەروەها سەرکردەکانی جیهان دەستپێشخەری و پێشنیازەکانی خۆیان خستەڕوو بۆ رووبەڕووبوونەوەی گۆڕانی کەشوهەوا و کەمکردنەوەی گازە دەردراوەکان.