كارزان گلی – هه‌ولێر
لە 38ـەمین كۆنگرەی ئاسایی پارتی گەلی كۆماری (جەهەپە)، كەمال كلیچدارئۆغڵو، كە ماوەی 13 ساڵ بوو سەرۆكی جەهەپە بوو، نەیتوانی بەسەر ئۆزگوور ئۆزەلی ركابەریدا سەر كەوێت و، بە 812 دەنگی ئەندامانی كۆنگرە، ئۆزەڵ بووە سەرۆكی جەهەپە.
ئۆزەل، بووە هەشتەمین سەرۆكی جەهەپە، ئەمەش دوای ئەوەی لە هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی 14ی ئایار، كلیچدارئۆغڵو، بەرامبەر بە رەجەب تەیب ئەردۆغان شكستی هێنا، ئیدی دەنگی ناڕەزایی لەناو جەهەپە بەرز بووەوە و داوای گۆڕانكارییان كرد و خۆری ئۆزەل ئەوكات دەركەوت.
لە گەڕی یەكەمی هەڵبژاردن بۆ سەرۆكی پارت، ئۆزەل 682 دەنگی بەدەست هێنا و توانیی بەسەر كلیچدارئۆغڵودا سەر كەوێت، بەڵام نەبووە سەرۆك، چونكە دەبوایە 684 دەنگ بەدەست بهێنێت، بۆیە هەڵبژاردن كەوتە گەڕی دووەم.
كلیچدارئۆغڵو، دوای ئەوەی زانیی لە گەڕی یەكەم دۆڕاوە، چاوەڕێی ئەنجامی گەڕی دووەمی نەكرد و هۆڵی بەجێ هێشت و دوای ئەوەی ئەنجامەكەی زانی، لەرێگەی تۆڕی كۆمەڵایەتی (X)، پیرۆزبایی لە ئۆزەل كرد.
وەكو ئەوەی باس دەكرێت، ئەكرەم ئیمامئۆغڵو، سەرۆكی شارەوانی ئیستانبۆڵ، رۆڵێكی گەورەی هەبووە لەوەی ئۆزەل ببێتە سەرۆك، چونكە ئەویش لەگەڵ ئەوەدا بووە كە سەرۆكی پارت بگۆڕێت و كەسێكی تر بێتە شوێنی.
ئۆزەل، دوای ئەوەی بووە سەرۆكی جەهەپە، لە یەكەم وتاریدا ئاماژەی دا، ئەمڕۆ خۆشترین رۆژی ژیانییەتی و هەروەها هەست بە شانازییەكی زۆر دەكات و سوپاسی كەمال كلیچدارئۆغڵو، سەرۆكی پێشووی جەهەپەی كرد.
ئۆزەل، باسی لەوەش كرد، ئیدی خۆیان بۆ هەڵبژاردنی شارەوانییەكان ئامادە دەكەن، كە 31_3_2024، ئەنجام دەدرێت و هەموو هەوڵیان بۆ ئەوە دەبێت بتوانن سەرۆكی شارەوانی ئەنكەرا و ئیستانبۆڵ بەدەست بهێننەوە.
ئەو كەسایەتییە پێشتریش لەناو جەهەپەدا كەسێكی قبوڵكراو بووە، كوردیش تا ئاستێكی زۆر ئەو كەسایەتییەی قبوڵە، چونكە لە زۆر وتار و لێدوانیدا باسی لەوە كردووە، ئەو بڕوای بەوە هەیە پرسی كورد لە توركیا چارەسەر بكرێت و چەندین جاریش گوتوویەتی، سەلاحەدین دەمیرتاش، بەشێوەیەكی زۆر نایاسایی لە زیندانە و داوای ئازادكردنی كردووە.
پێشتر ئۆزەل، نزیكترین كەسی كلیچدارئۆغڵو بوو، كاتێك كلیچدارئۆغڵو، بووە بەربژێر بۆ هەڵبژاردنی سەرۆكایەتیی، ئۆزێل لەناو پەرلەمان گریا، چونكە كلیچدارئۆغلو گوتی ئیدی ئەمە دوا وتارمە لەناو پەرلەمان و كار بۆ هەڵبژاردن دەكەم.
بەڵام دوای ئەوەی ئۆزەل، گوتی خۆم بۆ پۆستی سەرۆكی جەهەپە بەربژێر دەكەم، كلیچدارئۆغڵو دووچاری شۆك بوو و هەرگیز لەوبڕوایەدا نەبوو، ئۆزەل ببێتە شوێنگرەوەی.
كلیچدارئۆغڵو، لە وتارەكەیدا لەناو گۆنگرە ئاماژەی دا، لە پشتەوە خەنجەریان لێی داوە، كەچی هەر چووەتە ناو هەڵبژاردن، بەڵام ئۆزەلیش لە وتارەكەیدا ئاماژەی دا، ئەو گوتەی كلیچدارئۆغڵو ناهێنێتە سەر خۆی، چونكە لە پشتەوە خەنجەری لە كەس نەداوە.
ئەگەر هەر لە سەرەتاکانی شانزەهەمی زاینیەوە لە بارودۆخی ئابووری کوردستان وردبینەوە،دەبینین کشتوکاڵ شادەماری ئابووری کوردستان بووە. پاش کشتوکاڵ، بەخێوکردنی مەڕوماڵات و بازرگانی دێت.هۆکاری ئەمەش دەگەڕێتەوە بۆکەشوهەوای جوگرافی و ژینگەکەیەوە كە گونجاو دەوڵەمەند بووە؛ كشتوكاڵ مێژوویەکی دێرینی هەیە لە کوردستاندا. چونکە دۆزینەوەی شوێنەوارەکان ئەوەیان سەلماندووە کە گوندی (جەرمۆ) یەکەم گوندی کشتوکاڵیە کە دۆزراوەتەوە ؛شوێنێكی شوێنەوارناسییە کە لە نزیکی دێی (کانی سارد) لە ڕۆژھەڵاتی شاری چەمچەماڵ لە پارێزگای سلێمانیدایە. یەکێک لە کۆنترین کۆمەڵگە کشتوکاڵییەکانە کە تا ئێستا دۆزراوەتە کە کۆنترین ئاسەوارەکانی دەگەڕێنەوە بۆ 7000 ساڵی پێش زایین.،بەدرێژایی سەردەمی عوسمانیش كشوکاڵ بڕبڕەی پشتی ئابووری کوردستان بووە؛ بەڵام بەداخەوە ئەوەی ئێستا گرنگی پێنەدرێت بەرهەمی ناوخۆییە، زیاتر پشت دەبەستین بە بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی دانەوێلە و سەوزوە میوەی وڵاتانی دراوسێ كە خۆی لەخۆیدا ئەمە جۆرێکە لە بەهەدەرچوونی بەرهەمە ناوخۆییەکان کە دەوڵەمەندین بەهەموو بابەتەکان لەڕووی تامی بەرهەمە کشتوکاڵیەکانمانەوە زۆر بەتامترە.ئبەرهەمە ناوخۆییەکان بەبەراورد بەوانەی دەرەوەی هەرێم هاوردە دەکرێن،خیارو تەماتەی خۆماڵی چەند بۆن و تامی جیاوازە لەگەڵ هاوردەکان. هەروەها هەنجیری ئاکرێ بامیەی قەڵادزێ، هەناری هەڵەبجەی شەهید هتد.چەند بەتام و خۆشن.ئەمانە چەند نموونەیەکن. بازاڕ لەعیراق و هه رێمی کوردستان و شارەکانیترە. لەدەرەوە تەنها شتمان بۆدێت هیچ بەربوومێکی ئێمە نانرێتە دەرەوە، ئەمەش بەهۆی کێشەی سیاسی و چەندین بەربەستیان دروستکردووە هەر لە گومرگەوە بگرە. کەچی ساڵانی پێشوو جوتیاران زۆر بەئاسانی بەربوومەکانی خۆیان دەناردە شارەکانی عیراق،کاتێک بەربوومی ناوخۆیی کەم دەبوو. ئێمەکە بانگەشەی دەوڵەتی کوردی دەکەین لەو مەرجانەی کەپێویستە هەبێت بۆ دروستبوونی دەوڵەت ئەویش: کشتوکاڵکردنە(دانەوێلە)یە و لەگەڵ دراوی نەختینە و سوتەمەنیە. پێویستە حکومەت ژێرخانی ئابووری ئەوەندە بەهێزبکات کە بەرگەی فشارە دەرەکییەکان بگرێت. لێرەدا هۆشیاری خەڵک لە گرنگی بەرهەمی کشتوکاڵی ناوخۆیی و یارمەتیدانی جوتیاران (پلانی ستراتیجی بۆ بەرهەمی کشتوکاڵی ناوخۆ) لەلایەن حکومەت بە پێویست و ئەرک دەزانم.