كارزان گلی – هه‌ولێر
دوو چەكداری پەكەكە لەناو جەرگەی پایتەختی توركیا، یەكێكیان خۆی تەقاندەوە و ئەوی تریش كوژرا، واتە ئەو دوو چەكدارە توانییان بچنە ناو دڵی توركیا و پەلاماریان بدەن، ئەمەش لە میدیا جیهانییەكان دەنگی دایەوە، چونكە پەیامێكی توند بوو بۆ توركیا، بەوەی دەتوانین لەناو دڵتان بدەین. توركیا بەم هەنگاوەی پەكەكە تێک چوو، بۆیە بەچڕی پەلاماری رۆژئاوای كوردستانی دا و چەكدارانی یەپەگەی كردە ئامانج، كار گەیشتە ئەوەی، ئەمریكا كە یەپەگە بە هاوپەیمانیی خۆی دەزانێت، درۆنێكی توركیا بخاتە خوارەوە، ئەمەش گرژییەكی زۆری لە نێوان توركیا و ئەمریكا دروست كردووە کە تاكو ئێستاش بەردەوامە.
ئەمە بۆ یەكەم جارە دوو وڵاتی ناتۆ، پەلاماری یەكتری بدەن و فڕۆكەی یەكتری بخەنە خوارەوە، بۆیە ئەگەر هەیە، گرژییەكان و ڕووبەڕووبوونەوەكان گەشە بكات و زیاتر توند بێت، چونكە رەجەب تەییب ئەردۆغان، سەركۆماری توركیا، لە چوارەم كۆنگرەی نائاسایی پارتەكەی گوتی: ”شەوێك لەناكاو بەسەرتاندا دەدەین“، ئەم پەیامەش روونە، كە توركیا بە نیازی ئۆپەراسیۆنێكی گەورەیە لە ڕۆژئاوا.
بەگوێرەی زانیارییەكان، توركیا دەیەوێت ئۆپەراسیۆنی ”چڵەزەیتوون“ تەواو بكات، وەكو ئەوەی خۆیان باسی دەكەن بە نیوەچڵی ماوەتەوە، ئەویش دەستبەسەردا گرتنی (تەلڕفعەت)ە، كە ئێستا لەژێر كۆنترۆڵی یەپەگەدایە.
تەلڕفعەت، شونێكی زۆر ستراتیژییە بۆ توركیا، چونكە لەوێوە چەكدارانی یەپەگە بە ئاسانی دەگەنە توركیا و هەروەها دەتوانێت سەرئێشە بن بۆ توركیا، بۆیە توركیا دەیەوێت ئەوێ بخاتە ژێر ڕکێفی خۆیەوە، ئەمریكاش بەناڕاستەوخۆ دژی ئەو پیلانەی توركیایە.
ئۆزگوور ئونلوهیسارجیكلی، پێی وایە رووداوی خستنەخوارەوەی درۆنێكی توركیا لەلایەن ئەمریكاوە، بەشێوەیەكی ڕادەبەدەر ڕووداوێكی گرنگە و دەبێت توركیا بە هۆشدارییەوە مامەڵەی لەگەڵدا بكات.
توركیا یەپەگە بەباڵی سەربازی پەكەكە لە سووریا دەچوێنێت، ئەمریكاش بەهاوپەیمانیی خۆی، بۆیە كاتێك دوو چەكداری پەكەكە لە ئەنكەرا ئەو كردەوەیەیان ئەنجام دا، هەرزوو توركیا گوتی، ئەوانە لە ڕۆژئاوای كوردستانەوە هاتوون، بۆیە وەكو بەرپەرچدانەوەیەك دەستیان کردە هێرشی ئاسمانی بۆ سەر یەپەگە، ئەمریكاش وەڵامی دایەوە و درۆنێكی توركیای خستە خوارەوە، بەو مانایەی پەیامێكی دایە ئەنكەرا، كە لە یەپەگە دوور بكەوەرەوە.
ئۆزگوور قسەی بۆ (DW) كردووە و دەڵێت: ”ئەمریكا ویستی پەیامێك بداتە توركیا، بەڵام توركیا بەچڕی دەستی کردە هێرشکردنە سەر یەپەگە و تەنانەت فڕۆكەی ئێف١٦ـیشی هێنایە ناو شەڕەكەوە، ئەمەش دەریدەخات، كە توركیا پەیامەكەی ئەمریكای وەرنەگرتووە و لێی تێناگات.“
ئەو شەڕەی ئێستا توركیا دژی یەپەگە هەڵیگیرساندووە، پێمان دەڵێت، كە ئەمریكا و توركیا بە یەك زمان قسە دەكەن، توركیا دەیەوێت فشار بخاتە سەر ئەمریكا و لە یەپەگە دوور كەوێتەوە، ئەمریكای فشاری خسووەتە سەر توركیا تا لە یەپەگە دوور كەوێتەوە.
(ئەندامبوونی سوید و (F16
سوید، چاوەڕێیە تا توركیا بڕیار بدات ببێتە ئەندامی ناتۆ، لەلایەكی تر، توركیا چاوەڕێیە تا كۆنگرێسی ئەمریكا بڕیار بدات، چەند فڕۆكەیەكی F16ی پێبفرۆشن، ئەو گرژییەی ڕووی دا لە نێوان توركیا و ئەمریكا، هەردوو سیناریۆكەی بۆ جێبەجێكردن ئەستەم كردووە، ڕەنگە سوید خەونی بوون بەئەندام لە ناتۆی نەیەتە دی و ئەمریكاش هەرگیز F16 بە توركیا نەفرۆشرێت.
پەكەكە ئامانجەكەی پێكا؟
هەندێك پێیان وایە، پەكەكە بەئەنجامدانی ئەو كردەوەیەی ئەنكەرا، توانیی ئامانجەكەی بپێكێت، ئەویش تێكدانی پەیوەندیی نێوان توركیا و ئەمریكایە.
پەكەكە، بەو پەلامارەی نەیتوانی هیچ زیانێك لە توركیا بدات و نەگەیشتە هیچ ئەنجامێك، بەڵام لە ڕووی سیاسییەوە ئامانجەكەی پێكا، چونكە توانی نێوانی توركیا و ئەمریكا تێك بدات، بەجۆرێك تاوەكوو ئێستاش هەر هەڕەشە لەیەكتری دەكەن.
واتە پەكەكە، بەو پەیوەندییەی نێوان ئەنكەرا و واشنتۆن تێكچووبوو، دەیزانی بەزیانی ئەو دەكەوێتەوە، بۆیە توانی بۆ ماوەیەكی كەمیش بێت لەیەكیان دووركاتەوە.
چارلس لیستەر، بەڕێوەبەری ئەنیستیتیوتی پڕۆكرامی رووبەڕووبوونەوەی تیرۆری سووریا، لە هەژماری خۆی لە تویتەر دەنووسێت: ”لەماوەی دوو ساڵ و نیوی رابردوودا، ئێران 68 جار بنكە سەربازییەكانی ئەمریكای لە سووریا و عێراق كردووەتە ئامانج، بەڵام ئەمریكا تەنیا چوار جار وەڵامی داوەتەوە، ئەی بۆ توركیا یەكجار لە بنكە سەربازییەكانی ئەمریكا نزیك بووەوە، ئەمریكا درۆنێكی توركیای خستە خوارەوە؟“