كارزان گلی – هه‌ولێر
رەجەب تەیب ئەردۆغان، سەركۆماری توركیا، زۆر خەونی هاووڵاتیی توركیای هێناوەتە دی، لە ڕووی وەبەرهێنان و ئابوورییەوە، بەتایبەت لە ٢٠٠٣وە تا ٢٠١٥، بەڵام ئەو پرسەی هێشتا چەقیوە و نەجووڵاوە و، هەموو تاكێكی توركیا خەونی پێوە دەبینێت، بوونە ئەندامی توركیایە لە یەكێتیی ئەورووپا.
ئاكەپە و ئەردۆغان، كاتێك هاتنە سەر دەسەڵات، بەڵێنی ئەوەیان دا ریفۆرمی ئابووری و سیاسی بکەن، لە ڕووی ئابوورییەوە سەركەوتنی گەورەیان بەدەست هێناوە، بەڵام لە ڕووی سیاسییەوە لە دوای ٢٠١٣وە، ریفۆرم چەقی بەستبوو، بەتایبەت دەربارەی چارەسەركردنی پرسی كورد، ئەمەش وای كرد، وڵاتانی ئەورووپا و مافی مرۆڤی جیهانی رەخنە لە رووی دیموكراسی و ئازادییەوە توركیا بدەنە بەر رەخنە و، توركیا لە بابەتی بوونەئەندام لە یەكێتیی ئەورووپا، چەند هەنگاوێك چووەوە دواوە. کاتێك پرسیار لە (Sanches Amor) رێپۆرتەری یەكێتی ئەورووپا لە توركیا دەكەن و لێی دەپرسن، توركیا چۆن دەبێتە ئەندامی یەكێتی ئەورووپا؟ لە وەڵامدا دەڵێت ئاسانە، دەبێت بە یاسای تیرۆری وڵاتەكەیدا بچێتەوە و هەروەها لەناو پەرلەمانەكەیاندا ئەو مادانەی لەبارەی تیرۆرەوە جێگیر كراوە گۆڕانكاری بەسەردا بكرێت، ئەوكات رێگەی ئەندامبوونی بۆ ئاسان دەبێت.
دوای ئەوەی توركیا رێگەی دا سوید ببێتە ئەندامی ناتۆ، یەكێك لەو دەنگۆیانەی لە میدیاكانی جیهانی و توركیا بڵاو كرایەوە ئەوە بوو، كە لە بەرامبەردا توركیاش دەبێتە ئەندامی یەكێتی ئەورووپا، كە ئەردۆغانیش ئەو داوایەی هەبوو، بەڵام لە ڕاستیدا ناتۆ و یەكێتیی ئەورووپا دوو بابەتی لێک جیاوازن و، ئەو دوو دامەزراوەیە پەیوەندییان بەیەكەوە نییە. راستە سوید گوتی پاڵپشتی لە توركیا دەكەم، بۆ بوون بە ئەندام لە یەكێتیی ئەورووپا، بەڵام سوید هەر دەبێت ئەو قسەیە بكات و دەنگیشی بۆ بدات، چونكە لە بەرامبەردا توركیاش ئەوی كردووەتە ئەندامی ناتۆ، بەڵام پاڵپشتی سوید، هیچ قورساییەكی نییە بۆ ئەندامبوونی توركیا لە یەكێتیی ئەورووپا.
ئەردۆغان، دەیەوێت یەكێتی ئەورووپا، گفتوگۆ لەبارەی ئەندامبوونی توركیا دەست پێ یكەنەوە، هەروەها لە هەنگاوی یەكەمدا رێگە بدرێت هەموو هاووڵاتییەكی توركیا بەبێ ڤیزا بچێتە وڵاتانی یەكێتی ئەورووپا. بەڵام Amor پێی وایە، رێگەی دەستپێكردنەوەی گفتوگۆ بۆ ئەندامبوونی توركیا لە یەكێتی ئەورووپا، هەروەها هەڵگرتنی ڤیزای ئەورووپا لەسەر هاووڵاتی توركیا، بە ئازادكردنی سەلاحەدین دەمیرتاش و عوسمان كاڤاڵا و هەموو سەرۆك شارەوانییەكانی كورد لە باكووری كوردستاندا تێپەڕ دەبێت، هەروەها باس لەوەش دەكات، دەبێت توركیا گرنگی بە پرسی دیموكراسی و ئازادیی رۆژنامەگەری و هاوڕەگەزخوازان بدات، ئەوكات یەكێتیی ئەورووپا، گفتوگۆ لەبارەی ئەندامیەتیی توركیا دەكات و تەنانەت رێگەش دەدات ڤیزای یەكێتیی ئەورووپا بۆ هاووڵاتی توركیا هەڵبگیرێت.
زۆرجار باس لەوە دەكرێت، جیۆپۆلیتیكی توركیا گرنگە، بۆیە توركیا وەكو كارتی فشار دژی یەكێتیی ئەورووپا بەكاری دەهێنێت تا ببێتە ئەندامی یەكێتیی ئەورووپا، بەڵام جیۆپۆلیتیك و ئەندامبوونی توركیا لە یەكێتیی ئەورووپا پەیوەندییان بەیەكەوە نییە، هەر وڵاتێك ببێتە ئەندامی یەكێتی ئەورووپا، دەبێت گرنگی بە ئازادیی تاك و مافی مرۆڤ و دیموكراسی بدات، واتە جیاوازی نێوان ناتۆ و یەكێتیی ئەورووپا ئەوەیە، ناتۆ یانەیەكی دیموکراتیکی سەربازییە، كە دەكرێت توركیاش لەو یانەیەدا ئەندام بێت، بەڵام یەكێتیی ئەورووپا تەنیا یانەیەكی دیموكراتیکە، پێویستە ئەوانەی دەچنە ناو ئەو یانەیە گرنگی بە دیموكراسی بدەن.
نموونەی كۆسۆڤۆ و هەنگاریا، بۆ توركیا نموونەی زیندوون، ئەو دوو وڵاتە ئەندامی یەكێتی ئەورووپان، كە پێشتر ئەندام نەبوون و هەوڵی زۆریان دا تا ببنە ئەندام، لەبەر ئەوەی گرنگییان بە ئازادی تاك و دیموكراتی و مافی مرۆڤ داوە و ئەمەشیان بە كردار سەلماندووە، بۆیە یەكێتی ئەورووپا، باوەشی بۆ كردنەوە و لە یانەكەی خۆی جێگەی بۆ كردنەوە، دەكرێت توركیا سوود لەو دوو وڵاتە وەربگرێت.
توركیا کە رازی بووە سوید ببێتە ئەندامی ناتۆ، هەنگاوێك چووە پێشەوە لەلای وڵاتانی ئەورووپا، ئەمەش رێگەخۆشكەر دەبێت، تا ئەردۆغان و كابینەكەی، لەڕووی مافی مرۆڤ و دیموكراسییەوە هەنگاوی كردەیی بنێن و لە ماوەی ئەو پێنج ساڵەی لە بەردەم ئەردۆغاندایە، بتوانێت ڤیزای یەكێتیی ئەورووپا لەسەر هاووڵاتیی توركیا هەڵبگرێت، كە ئەمە دەبێتە سەركەوتنێكی گەورە بۆ ئەردۆغان و كاریگەریی لەسەر پێگەی سیاسیی خۆی و پارتەكەی دەبێت لە هەڵبژاردنی داهاتوودا.