گەرمیان گلی – هه‌‌ولێر
ترۆڤانتەکان بەردێکی گۆشەیی و کەمێک شێوە ناڕێکن دەتوانن تیرەکەیان کەمتر لە ئینجێک یان یەک دوو ملیمەتر بچووک بن و کێشیان تەنیا چەند گرامێک بێت یان دەتوانن بەرزببنەوە تا ١٥ پێ ٤.٥ مەتر. زانایان پێیان وایە کە ترۆڤانتەکان جۆرێکن لە کۆنکرێت، کۆمەڵێک ماددە کانزاییەکان بەتایبەت بەردی گریتستۆن و کۆنگڵۆمێرات کە لەناو چینە بەردی لیمۆ بەردی شنی یان شیلدا جێگیرکراون زۆرجار لە کانزاکانەوە دروست دەبن کە لە ئاوەوە کۆدەبنەوە یان نیشتەجێ دەبن کە لە دەوری ناوکی تەپوتۆز، گەڵا، توێکڵ، ئێسک یان بەردبوو. بەڵام لە ساڵی ٢٠٠٨ کۆنگرەی جیۆلۆجی نێودەوڵەتی لە ئۆسلۆ بۆیان دەرکەوتووە کە ترۆڤانتەکان بە هەڵە وەک کۆنکرێت پۆلێنکراون، چوونکە هیچ جیاوازییەکی کانزایی لە نێوان بەردەکان و ئەو جێگەی بەردی شنیدا نییە کە لەسەری نیشتوون جێگیرن، هەروەها لەناو ئەواندا ناوکێکی جیاواز نەبوو هەرچییەک بن زانایان پێیان وایە کە بە پشتبەستن بە پێکهاتە و شوێنی خۆیان لە سەرووی خۆڵەکانەوە ئەم بەردە سەیرانە لە مرۆڤ کۆنترن کە بەهۆی بوومەلەرزەکانەوە نزیکەی ٥.٣ ملیۆن ساڵ لەمەوبەر لە سەردەمی ژێر سەردەمی مایۆسینی ناوەڕاستدا شێوەیان گرتووە. هەروەها خۆڵەکانی دەوروبەری ئەوە پیشان دەدەن کە ناوچەکە ژینگەیەکی دەریایی کۆن بووە ئەمەش ڕەنگە ئەوە ڕوون بکاتەوە کە بۆچی هەندێک جار دەتوانرێت بەردبووی دوو پەرداخ و گەدەپۆد تێیدا بدۆزرێتەوە. ئەم بەردانە دەتوانن گەشە بکەن و زۆر بن، سەیرێکی دیکە سەبارەت بە ترۆڤانتەکان ئەوان چیمەنتۆ دەردەکەن ئەم بەهرەیە وا لە هەندێک کەس دەکات بیر لەوە بکەنەوە کە لەوانەیە بوونەوەرێکی زیندوو بن و تەنیا بەرد نەبن ئەم ڕژانی چیمەنتۆیە دوای بارانێکی زۆر ڕوودەدات کاتێک ترۆڤانتەکان کانزاکانی باران هەڵدەمژن کانزاکان بەرکەوتنیان لەگەڵ ئەو ماددە کیمیاییانەدا دەبێت کە پێشتر لە بەردەکەدا هەن ئەمەش دەبێتە هۆی کارلێکی پەستانی کە وا دەکات بەردەکان لە دەوریدا گەشە بکەن. توێژەران دەڵێن ڕێژەی نیشتنی ترۆڤانتەکان بە نزیکەیی ١.٥ بۆ ٢ ئینج ٤ بۆ ٥ سانتیمەتر لە هەر هەزار ساڵێکدا وەک بەردێکی خلۆبووەوە، هەروەها هەندێک کەس پێیان وایە کە ترۆڤانتەکان ناجێگیر و جووڵاون، زۆر هاوشێوەی ئەو بەردانەی کە پێیان دەوترێت کەشتیوانی دۆڵی مەرگ کە وا دیارە بە تەنیا بەسەر دیمەنە تەختە بیابانەکاندا دەسووڕێنەوە. توێژەرێک بۆ ماوەی دوو هەفتە وێنەی ترۆڤانتەکانی گرتووە و بۆیان دەرکەوتووە کە یەکێکیان نزیکەی یەک لەسەر دەی ئینج ٢.٥ ملیمەتر جووڵاوە. دوای هەر بارانێکی زۆر، ترۆڤانتەکان کانزاکانی بارانەکە هەڵدەمژن. کانزاکان لەگەڵ ئەو ماددە کیمیاییانەی کە پێشتر لە بەردەکەدا هەن تێکەڵ دەکرێن کە دواتر کارلێک و پەستان لە ناوەوە دروست دەکات. پەستانەکە لەخۆوە وا دەکات بەردەکە لە ناوەندەوە تا پەراوێزەکانی گەشە بکات و زۆر بێت بەزۆری ترۆڤانتەکان بە شێوەیەکی نەرم و بێ لێوار دەردەکەون. بۆ نموونە ستوونی و گرێدار و گۆشەیی ترۆڤانتەکان ئەم شێوە ناتەباییانە پەرەپێدەدەن لەگەڵ گەشەکردن و زۆربوونیان بەهۆی دەردانی ناڕێکی چیمەنتۆوە دەتوانیت ببینیت ئەم پێکهاتانە لە چەند ملیمەترێکەوە گەشە دەکەن بۆ قەبارەی ١٠ مەتر. هەروەها ترۆڤانتەکان نزیکەی تەنیا لە ناوچەی ڤالسیای ڕۆمانیا لە کانی خۆڵ لە نزیک گوندی کۆستێستی، بەدرێژایی کانی گرێساریا، یان لە گوندی ئۆتێسانی دراوسێدا دەبینرێن. بۆ پاراستنی ئەم نمونە جیۆلۆجییە نائاساییانە، یەدەگی سروشتی یان مۆزەخانەی ترۆڤانتس، لە ساڵی ٢٠٠٤ لە ناوچەی ڤالسیا لە ڕۆمانیا دروست کرد ئێستا لەلایەن یونسکۆوە پارێزراوە. ترۆڤانتەکان لە دەنکۆڵەی زۆر وورد پێکهاتوون کە لە سیفەتە فیزیایی و کیمیاییەکاندا جیاوازن و پێیان دەوترێت خاوەکان کە یەکەی سەرەکی پێکهێنانی کەڤرەکانن. بە یەکگرتنی دەنکۆڵەکانی خاوێک یان چەند خاوێک کەڤرێک دروست دەبێت کە هەڵگری سیفەتی تایبەتی خۆیەتی. ترۆڤانتەکان وان لەژێر گۆڕانکارییە فیزیای وکیمیاییەکاندان بەکارتێکردنی پلەی گەرمی و پەستان لەسەریان شێوەو قەبارەی دەنکۆڵەکانی و هەندێک جار پێکهاتە کیمیاییەکانیشی گۆڕانکارییان بەسەردا دێت و لەجۆرێکەوە دەگۆڕێن بۆ جۆرێکی تر، ئەم گۆڕانکارییانەش پێیاندەوترێت سووڕی کەڤرەکان. بەو ترۆڤانتانە دەگوترێت کە ڕاستەوخۆ لە ساردبوونەوەی ترۆڤانتە تواوەکانەوە کە پێیان دەگوترێت لاڤە دروست بوون. زۆرترین بەشی توێکڵی زەوی پێکدەهێنن. ترۆڤانتە ئاگرینەکانیش لە چەند جۆرێکی جیاواز پێک هاتوون کە دیارترینیان بازەڵت و گابرۆیە کە بە نزیکەیی ٪٦٦ بەردە ئاگرینەکانن. ترۆڤانتی گۆڕاو ئەو ترۆڤانتانە دەگرێتەوە کە لە گۆڕانکاری ئاگرین و نیشتووەکانەوە دروستدەبێت لەژێر کاریگەری بەرزبوونەوەی پلەی گەرمی و پەستانی بەرز، زیاتر لە چینەکانی ژێرەوەی توێکڵی زەوی دروست دەبن و نزیکەی ٢٧.٤ی توێکڵی زەوی پێکدەهێنن. لە دیارترین ترۆڤانتەکان ئەم جۆرانەن وەکو، ماڕبڵ، سلەیت، کوارتزایت، فایلایت، نایس و سەرپەنتین.