پاڤین ڕەمەزان – هەولێر
ڕۆژی دووشەممەی داهاتوو، ڕۆژێکی کاریگەر دەبێت لەسەر نەخشەی ئایندەی پارێزگاکانی عێراق، بە تایبەت بۆ کورد لە پارێزگاکانی کەرکووک و نەینەوا، کە ماوەی ٦ ساڵە لەو ناوچانە پێشێلکاریی یاسایی و داگیرکاری و تەعریب دەدرێت لەو ناوچانە. ئێستا دەرفەتێک هاتووەتە پێشەوە لە ڕێگەی هەڵبژاردنەوە جارێکی دیکە نەخشەی دەسەڵاتی ئیدارەی پارێزگاکان بگۆڕن و هەوڵبدەن زۆرینەی کورسییەکان بەدەست بهێنن؛
هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان
لەدوای پرۆسەی ئازادی عێراق، لە ساڵی ٢٠٠٥ یەکەمین هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق لەگەڵ هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی نوێنەرانی عێراق بەڕێوەچوو. دواتر، دووەمین هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان لە ساڵی ٢٠٠٩ بەڕێوەچوو، بەڵام بەبێ پارێزگای کەرکووک هەڵبژاردنەکە بەڕێوەچوو. جارێکی دیکە و لە ساڵی ٢٠١٣ سێیەمین هەڵبژاردن بۆ ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق کرا و دیسان پارێزگاکی کەرکووک و نەینەوا و ئەنباریش بەشدارییان نەکرد. ئەگەرچی ئەمجارەش هەوڵی زۆر درا لە لایەن هەندێک لایەنی سیاسی عێراقییەوە کە پارێزگای کەرکووک بێ بەش بکرێت لە هەڵبژاردن، بەڵام دادگای فیدراڵی داواکەی ڕەت کردنەوە.
کۆتا جار، لە هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکانی عێراق، ڕێژەی بەشداریکردن ٥٠٪ بووە، بە خوێندنەوە بۆ بارودۆخی سیاسیی ئەوکاتی عێراق کە هێشتا هێز و گرووپی سیاسیی وەکو ئیستا ژمارەیان زۆر نەبوو لە مەیدانەکە، پێدەچێت لەم خوولەی هەڵبژاردنەکەدا ڕێژەی بەشداریکردن زیاتر بێت، بەهۆی ئەوەی لەم ساڵانەی دواییدا ململانێ و کێبڕکێی تووندی سیاسیی لە نێوان هێز و گرووپە سیاسییەکان هەست پێدەکرێت.
کەرکووک و هەڵبژاردنەکە
یەکێک لەو پارێزگایانەی کە لە ڕووی دانیشتووانەوە هەمەڕەنگ و تێکەڵاوە، پارێزگای کەرکووکە، لە ساڵانی پێشتردا بە ڕێککەوتنی سیاسی و بە پشت بەستن بە ئاماری کۆن دەسەڵاتەکان دابەش دەکرا، بەڵام لەم هەڵبژاردنەدا پارێزگاکە پێشوازی لە تەحەدییەکی گەورە دەکات، بەهۆی ئەوەی توندترین ململانێی لایەنەکانی تێدایە کە هەر نەتەوەیەک تێیدا هەوڵی ئەوە دەدات زۆرینەی کورسی پارێزگاکان بۆ خۆی یەکلایی بکاتەوە. لەلایەکی دیکەوە، چاودێران ئەو مەترسییە ناشارنەوە، کە ڕەنگە لە ڕۆژی هەڵبژاردن و لەکاتی ڕاگەیاندنی ئەنجامەکانی هەڵبژاردن لە شاری کەرکووک خروقات و توندوتیژیش ڕووبدات. پێشتریش کاندیدانی پارتی لەو شارە، هەر لە سەرەتاوە تووشی ڕووبەڕووبوونەوەیەکی شۆڤینیانە بوون و پۆستەرەکانیان دەدڕێنرا و دەشێوێنرا و لە کاتی ئاپۆرای جەماوریشدا کێشە و کۆسپی زۆریان بۆ دروست دەکرێت.
دۆخی نائاسایی شنگال
لەدوای کەرکووک، ئەوەی کورد چاوی لێ بێت پارێزگای نەینەوایە، کە ژمارەی کوردانی ئەو پارێزگایەش بە شێوەیەکە ئەگەر زوڵم و چەوسانەوە و تەعریب نەبووایە بێگومان ژمارەیان زۆرینەی ڕەها دەبوو بە بەراورد بە نەتەوەکانی دیکە. هەڵبژاردنەکە لە کاتێکدایە دۆخێکی سەپێنراو بەسەر شنگالدا هاتووە و هەزاران ئاوارەی ئەو شارە ناتوانن بگەڕێنەوە ناوچەکانیان بەهۆی بوونی هێزی نایاسایی و میلیشیایی و دەست بەسەرداگرتنی پۆستە ئیدارەییەکانی شنگال، ئەگەر کورد بتوانێت لە ئەنجوومەنی پارێزگای نەینەوا و بە تایبەت لە شنگال نوێنەرەکانی سەرکەون بێگومان کاریگەریی باشیان دەبێت لە ئاسایی کردنەوەی دۆخی ئەمنی ئەو ناوچەیە و دەتوانرێت پرۆسەی دەرکردنی هێزە نایاساییەکانی ئەو ناوچەیە خێراتر بکرێت و کار بکرێت بۆ ئاوەدانکردنەوە و گەڕانەوەی ئاوارەکان.
ئەنجوومەنی پارێزگاکان
بەپێی لێدوانی شارەزایانی یاسایی و بواری دەستوور، ئەنجوومەنی پارێزگاکان دەسەڵاتی فراوانی یاسایی و کارگێری گەورەیان هەیە. بە پێی ماددەی ٢ ی دەستوور، ئەنجوومەنی پارێزگاکان، دەسەڵاتی یاسادانان و چاودێریکردنی هەیە لە پارێزگاکەدا و مافی ئەوەی هەیە کە یاسای خۆجێی دەربکات بۆ ئەوەی بتوانێت کاروباری خۆی بەپێی بنەمای لامەرکەزی کارگێڕی بەڕێوە ببات، بەمەرجێک ناکۆک نەبێت لەگەڵ دەستوور و یاسا فیدراڵییەکان کە دەکەونە چوارچێوەی دەسەڵاتە تایبەتەکانی دەسەڵاتە فیدراڵییەکانەوە.
هەر تایبەت بە دەسەڵاتەکانی ئەنجوومەنی پارێزگاکان، هەڵبژاردن و دوورخستنەوەی سەرۆکی ئەنجوومەن و جێگرەکەی و پارێزگار و جێگرەکانی، دەرکردنی یاسا و ڕێسا و ڕێنمایی خۆجێی بۆ ڕێکخستنی کاروباری کارگێڕی و دارایی، بە مەبەستی بەڕێوەبردنی کاروباری خۆی بەپێی بنەمای لامەرکەزی کارگێڕی بەمەرجێ دژ بە دەستورو یاسا ئیتحادییەکان نەبێت؛ هەروەها یاسا ئەرکی داڕشتنی سیاسەتی گشتیی پارێزگا و دیاریکردنی ئەولەویەتەکانی لە هەموو بوارەکاندا پێدەدات، بە هەماهەنگی هاوبەش لەگەڵ وەزارەتەکان و لایەنە پەیوەندیدارەکان، لە ئەگەری ناکۆکی، ئەولەویەت دەدرێت بە بڕیارەکەی ئەنجومەنی پارێزگا، ئامادەکردنی بودجەی ئەنجوومەن و پەسەندکردنی بودجەی پارێزگا، جگە لە چاودێریکردنی هەموو چالاکییەکانی وەزارەتەکانی دەوڵەت لە پارێزگادا بۆ دڵنیابوون لە ئەنجامدانی کارەکانیان بەشێوەیەکی دروست.
هەڵبژاردنەکە
بۆ هەڵبژاردنی ئەنجوومەنی پارێزگاکان، ٦٤١٤ کاندید هەن کە سەر بە ٣٩ هاوپەیمانی سیاسی و ٢٩ پارتی سیاسین لە دەرەوەی هاوپەیمانییەتیەکان و نزیکەی ٧٠ کاندیدی سەربەخۆش هەن. لە پارێزگای نەینەوا کێبڕکێ لەسەر ٢٦ کورسیی ئەنجوومەنە کە لەو ژمارەیە ٧ کورسییان بۆ کۆتای ئافرەتانە و لە پارێزگای کەرکووکیش ١٥ کورسی بۆ ئەنجوومەنی پارێزگاکە دیاری کراوە و زۆرترین کورسیی ئەنجوومەنیش لە پارێزگای بەغدایە کە ژمارەی کورسییەکان ٤٩ کورسییە.