شۆڕش غەفووری – هه‌‌ولێر
کۆڕبەندی ئابووریی داڤۆس لە ١٦ بۆ ٢٠ى کانوونی دووەمی ٢٠٢٣، بە ناوونیشانی “هەماهەنگی لە جیهانێكی پەرتەوازەدا” بە بەشداریی زیاتر لە ٢,٥٠٠ سەرکردە و دیپلۆمات و سەرمایەدار و چالاك بەڕێوە چوو. لەو كۆڕبەندەدا مەسرور بارزانی، سەرۆکی حکومەتی هەرێمی کوردستان و شاندێکی یاوەری، بەشدارییان لە کۆڕبەندەکەدا کرد.
جگە لە پرسە سیاسییەكان، یەكێك لەو بابەتە گرنگانەی كە لەو كۆڕبەندەدا گرنگیی زۆری پێ درا، پرسی وزە و ئاسایشی خۆراك بووە، بەتایبەتی كە ئێستا جیهان بە گشتی و ئەورووپا بە تایبەتی لە كۆمەڵێك قەیرانی وزە و ئاسایشی خۆراكدایە.
لەوبارەیەوە، سەفین دزەیی، بەرپرسی فەرمانگەی پەیوەندییەكانی دەرەوەی هەرێمی كوردستان لەبارەی گرنگیی كۆڕبەندەكەوە گوتی: “كۆڕبەندی ئابووریی داڤۆس، شوینێكە دەتوانێت ژمارەیەكی زۆر لە سەركردە جیهانییەكان لە ڕووی سیاسی و ئابوورییەوە كۆ بكاتەوە، لەو چەند ڕۆژەی كۆڕبەندەكەش، كۆمەڵێك باسی گەرمی ڕۆژ گفتوگۆیان لەسەر کرا و لە پەراوێزیشیدا دەرفەتێك بۆ دیداری دوولایەنە دروست دەبێت.”
دزەیی، باسى گرنگى ئەم جۆرە كۆڕبەندانە کرد بۆ هەرێمی كوردستان کە دەرفەتێكە تا لەوێ بتوانرێت بە بەشداریی چالاکانە لە كۆڕبەندەكە گوێبیستی ڕای جیاواز بن و لە هەمانكاتیشدا بتوانرێت كۆمەڵێك دیداری جیا لە پەراوێزی ئەو كۆڕبەندە بەڕێوە بچن و “بەشداربوونی سەرۆكی ئەنجومەنی وەزیران لەو كۆڕبەندەدا جێی بایەخی هەموو لایەك بوو، بە تایبەتیش لەو دۆخەدا كە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و عێراق دەگوزەرێت. هەرێمی كوردستان توانیویەتی ڕۆڵێكی بەرچاوی هەبێت. لە سەردەمی شەڕی داعشدا بە هەموو شێوەیەك ڕۆڵی پێشمەرگە بەرز دەنرخێنرا، بەڵام ئێستا بواری ئاسایشی خۆراك و وزە لەو بابەتە گرنگانەن كە لەگەڵ هەرێمی كوردستان گفتوگۆ دەكرێن.”
بەرپرسى پەیوەندییەکانى دەرەوەى حکوومەت کە خۆى لەگەڵ شاندەکەى سەرۆکى حکومەت بوو بۆ داڤۆس گوتی: “لە ساڵی ڕابردوودا باس لە بابەتەکانى ئاسایشى خۆراک و وزە کەمتر دەكرا، بەڵام خۆشبەختانە ئەم جارە باسی فراوانتركردنی ئەو لێكتێگەیشتنانە کرا، بەتایبەتی لە چەند مانگی ڕابردوودا بەشێك لە بەرهەمە خۆراكییەكانی هەرێمی كوردستان و بەروبوومی جوتیاران هەناردەی چەندین وڵات كران. ئێستاش لەگەڵ ئەو وڵاتانە و وڵاتانی دیكەیش گفتوگۆ کرا بە مەبەستی ئەوە چۆن بتوانین زیاتر پەرە بە بواری بەرهەمهێنانی خۆراك و كشتوكاڵ بدەین. هەروەها لەسەر چەندین بواری دیكە گفتوگۆ كراوە و لێكتێگەیشتن هەیە؛ لە داهاتووی نزیكدا بە ئومێدی ئەوەین شاندی جیاجیا ڕوو لە هەرێمی كوردستان بكەن، بۆ ئەوەی بە تێروتەسەلی لەسەر ئەو بابەتانە گفتوگۆ بكرێت.”
لەبارەی ئەو ئەگەرەی هەرێمی كوردستان ببێتە جێگرەوەیەكی باشی وزە لە ناوچەكەدا بۆ هەندێك لە وڵاتانی ئەورووپی، سەفین دزەیی گوتی:” لە ڕاستیدا ئەگەر باسی وزە بكەین، لە هەرێمی كوردستان و عێراق بە گشتی سەرچاوەیەكی زۆری وزەی وەك گازی سروشتی و نەوت هەیە، بەڵام سیاسەتی حكوومەتی هەرێمی كوردستان ئەوەیە فرەچەشنیی ئابوورییەكەمان بكەین، تا داهات تەنیا و تەنیا سەرچاوەی وزە نەبێت، بەڵكوو داهاتی وزە بەكاربهێنرێت بۆ فرەچەشنەكردنی داهاتی ئابووریمان. لە ئێستادا نەوت هەناردەی دەرەوە دەكرێت؛ بەپێی دەستووری عێراقیش هەرێمی كوردستان ئەو مافەی هەیە لەو بوارەدا ژێرخانی نەوت پەرە پێ بدات و ژمارەیەكی زۆر كۆمپانیای نێودەوڵەتییش لە هەرێمی كوردستان سەرمایەگوزارییان كردووە، بەڵام لە بواری گازی سروشتیدا تا ئێستا ئەوەی بەرهەم دەهێنرێت نزیکەى ٧٠%ى بۆ بەرهەمهێنانی كارەبایە، بۆیە نەبووەتە پڕکەرەوەى خواستى نێوخۆ و ئومێدمان هەیە بەرهەمهێنانی گازی سروشتی بگاتە ١٠٠% و دواتر هەم گاز و هەم کارەبا هەناردەى پارێزگاكانی دەوروبەر بکەین”.
پرسى سەرەکى ئەم جارەى داڤۆس دابینکردنى ئاسایشى خۆراک بوو، بەتایبەت خۆراکى ئۆگرانیک کە لە کوردستان ئێستا وەک باشترین بەرهەم هەژمار دەکرێت، لەم بارەوە دزەیی گوتى: “هەروەك دەزانین لە ڕابردوودا، كوردستان بەرهەمهێنەری خۆراك بۆ سەرتاسەری عێراق بووە، بەڵام سیاسەتی ڕژێمی پێشوو و وێرانكاریی گوند و لادێكان وای كردووە خەڵكی ئێمە لەبری ئەوەی بەرهەمهێنەر بن، زیاتر بەكارهێنەرن. بۆیە هەوڵمان داوە وەكوو حكومەت زیاتر پەرە بە بواری كشتوكاڵ و پیشەسازیی كشتوكاڵ بدەین، لەبەر ئەوەی ژمارەی دانیشتووان ساڵانە زیاد دەكات و پێداویستیی مرۆڤ زیاتر دەبێت و گۆڕانكاری له كه‌شوهه‌وادا وای كردووه له هه‌ندێك شوێندا كشتوكاڵ نه‌كرێت، هه‌رێمی كوردستان بە هۆی به پیتیی خاكه‌كەى، ده‌كرێت ده‌رفه‌ت وه‌ربگرێت و په‌ره به‌و بواره بدات، بۆیه ئه‌و وڵاتانه‌ش كه زه‌وییه‌كه‌یان گونجاو نه‌بێت یان سه‌رچاوه‌ی ئاویان نه‌بێت، ڕوو له هه‌رێمی كوردستان ده‌كه‌ن. ئه‌وه‌ش شتێكه هەم وڵاتان و هەم جوتیارانی خۆمان لێی سوودمه‌ند ده‌بن؛ بازاڕیان ده‌بێت و به‌روبوومی خۆیان ساغ ده‌كه‌نه‌وه. لە ڕووی ئۆرگانیكیشه‌وه، پێویسته سوود له ئه‌زموونی وڵاتان وه‌ربگرین و به هه‌ماهه‌نگی له‌گه‌ڵیان به‌رهه‌مه‌كانمان ئۆرگانیك بكه‌ین؛ بۆ ئەو مەبەستە بڕیاره له‌گه‌ڵ چه‌ند وڵاتێكی دیكه‌ی كه‌نداو ئه‌و كاره بكه‌ین و هه‌وڵیش ده‌ده‌ین بڕوانامه‌ی ته‌ندروستی له یه‌كێتیی ئه‌ورووپا به‌ده‌ست بێنین، بۆ ئه‌وه‌ی هه‌نارده‌ی وڵاتانی ئه‌ورووپاشی بكه‌ین.”
كاریگه‌ریی به‌شداریی ئه‌و كۆڕبه‌ندانه پێویستە و ئێستا ئه‌و ده‌رفه‌ته هه‌یه له ئاستی سه‌رۆكی هه‌رێم و سه‌رۆكوه‌زیراندا بتوانرێت گفتوگۆ له بواره‌كانی دیكەی جگه له بواری ئاسایش بكرێت و دید و بۆچوون ئاڵوگۆڕ بكرێت. به شێوه‌یه‌كی گشتی هاوبه‌شیكردنی بیروڕا و بۆچوونی جیاوازی ئه‌و وڵاتانه گۆڕانی به‌سه‌ردا دێت، بۆیە بە پێى قسەى سەفین دزەیی بەرپرسى پەیوەندییەکانى دەرەوەى حکومەتى هەرێمى کوردستان، “هه‌وڵ ده‌ده‌ین له ئایندەدا له‌و كۆڕبه‌ندانه و لەگەڵ ڕێكخه‌رانی كۆڕبه‌ندی داڤۆس، كه‌رتی تایبه‌تیش به‌شداری پێبكه‌ین، بۆ ئه‌وه‌ی ئه‌وانیش سوود له‌و ده‌رفه‌تانه ببینن و له‌گه‌ڵ هاوپیشه‌كانیان رێككه‌وتن بكەن، تا له داهاتوودا له ئاستی نێوده‌وڵه‌تییش كار بكه‌ن”.