خوسرەو جاف
بە دڵنیاییەوە كاتێك باس بێتە سەر ئەفسانەكانی دۆڵی دوو ڕووبار، هەر دەبێ مەلحەمەی گلگامێش باس بكرێت، لە ڕاستیدا ئەو مەلحەمەیە بە كاكڵەی ڕاستەقینەی تەواوی ئەفسانەكانی ئەو دۆڵە دادەنرێت.
تا چەند ساڵ لەمەوبەر باوەڕ وابووە كە ئەو ڕووداوانە و كەسایەتیی گلگامێش كە %100 ئەفسانەیە و بەپێی ئەو هەزارەها لەوحە گڵینانەی، كە بەدەست هاتوون، ئێستا سەرچاوەیەك دەڵێت: دایكی لە خواوەندەكان بووە و باوكی مرۆڤ بووە و یەكێك بووە لە شاكان لە 26 سەدەی لەپێش زاییندا. پێنجەمین شای زنجیرە دەستەڵاتی (ئۆروك) و زنجیرە دەستەڵاتی سۆمەرییەكان بووە، بەڵام ڕووداوەكانی ژیانی گلگامێش سەرتاسەری ئەفسانەن.
بەپێی هەنگامەی گلگامێش كە ڕووداو و بەسەرهاتی یەكێك لە مەلیكەكانی دەستەڵاتی (ئۆروك) بووە، ئەوانەی بەسەردا هاتوووە و زاڵ بووە.
لە ڕاستیدا كەسایەتییەكی نیوە ئوستوورەیی بووە لە وەدەركەوتووەكانی سەردەمی سۆمەرییەكاندا وا نووسراوە گلگامێش 127 ساڵ فەرمانڕەوایی كردووە، پێنجەمین زنجیرە دەستەڵاتی سۆمەریان بووە، كە دوای تۆفان حوكمی كردووە، یانی سەدەی 28پ.ز، دوای مردنی ژیانی كراوەتە ئوستوورە.
دولقیرات دەربارەی گلگامێش دەڵێت: كابرایەكی باڵابەرزی هەیكەلداری بازووڵە ئەستووربووە، ڕوخسار و سیمایەكی زەریفی هەبووە، تا خوا حەز بكا ئازا و پەلاماردەر لە ژیانیدا، كەس لەوی نەكردووە، لە هەر كوێیەكی جیهان شتێك ڕووی دابێت ئەو دەیدی، هەموو شتی زانیوە، ئاگاداری تەواوی ڕازەكان بووە، پەرژینی (حیكمەت)ـی بڕیوە و ڕۆیشتووەتە ناویەوە، ئەوی شاراوە بووە ئەو دیویەتی.
وەك لە هەنگامەكەیدا هاتووە لە شاری ئۆروك ژیاوە و بووە بە شاهـ و بووەتە قارەمانی سەردەمی خۆی، سێ بەشی خوا بووە و سێ بەشەكەی تر مرۆڤ. دایكی (نیسوە) یەكێك بووە لە خواوەندگاران، دایكی خوای جوانی بووە و حەزی لە ڕابواردن و ڕاو و ململان بووە، حەزی لە ئازاری خەڵكی دەكرد، كوڕی بۆ باوك نەهێڵاوە و هیچ كچێكی بە ساغی نەهێڵاوە، خەڵكەكە شكایەت دەبەنە لای خواوەندگار (ئانو) ئەویش فەرمانی دایە (ئارورو) كە گلگامێشی دروست كردبوو تا یەكێكی كەی وەك خۆی بۆ دروست كا، تا پێكەوە زۆران و ململان بكەن، تا خەڵكەكە لە ڕەفتاری گەلگامێش ڕزگاری بێت، (ئارورو) زلزەلامێكی وەك خۆی دروست كرد بەناوی (ئنكیدۆ) ئەو دوانە بوونە هاوڕێی گیانی بە گیانی، پێكەوە زۆر كاروكردەوەیان كردووە، لە یەكێك لەو ڕووداوانە ئنكیدۆ تووشی مردن هاتووە، ئەو دەم گڵگامێش هاتووەتە هۆشا ئەویش مەرگی مرۆڤە…بۆیە بێ مەبەست لە شار و خەڵك و دەوروبەر دووركەوتەوە، ڕێگەی دەكەوێتە مەیخانەیەك، خاوەنەكەی دەپرسێ: گەلگامێش بۆ كوێ دەڕۆیت؟
ئەو حەیاتەی تۆ دەتەوێ بە دەستت ناكەوێت، مرۆڤ خولقاوە سەرەنجامەكەی هەر مەرگە و دەبێ بمرێ، لەو دونیا ژیانی هەتاهەتایە، تا زیندوویت بكۆشە برسیت نەبێت، خۆشحاڵ بە جلوبەرگی جوان لەبەر كە، خۆت پاكوخاوێن ڕاگرە، ماڵ و منداڵت بەختەوەركە، ژیانی ئەم دونیایە ئەمەیە و بەس، سەرەنجامەكەی مردنە.
گلگامیش وتی: باشە تۆ ئەوەندە هۆشیاری ڕێگای لای (ئۆتۆناپیشتیم)ـم پێ نیشان نادەی؟
لە وەڵامدا وتبووی: گوێ بگرە: كەس نەیتوانیوە ئەو دەریا بێبن‌وبێخە ببڕێ تا بگاتە دەریای مردن، بەڵام ئەی گلگامێش دەریاوانێك هەیە چاوساغی ئۆتۆناپیشتیم بووە بەناوی (ئۆرشاتو) دوو پەیكەری هەیە و ئەوسا لەناو جەنگەڵدایە، بڕۆ بیبینە، ئەگەر ڕازی بوو لەگەڵتا بڕوات باشە، ئەگینا بگەڕێرەوە. گلگامیش ڕۆیشت بۆ ناو جەنگەڵەكە (ئۆرشاتۆ)ی دی، داستانی مەرگی (ئندكیدۆ)ی بۆ گێڕایەوە، داوای لێ كردن تا ئۆتۆناپیشتیم)ـی پێ نیشان بدات، لە وەڵامدا وتی: بڕۆ لەناو جەنگەڵدا 120 درەختی گەورە ببڕە، هەر یەكەیان 30 گەز درێژ بێت و بیگرە قیر. ئەوی ئۆرشاتو وتی: گلگامێش كردی بەو شێوە گلگامیش كەشتییەكی سەرەتایی شەقوشڕی دروست كرد، لەگەڵ ئۆرشاتۆدا سواری بوون و بەرەو دەریای مردن بەڕێكەوتن، ئۆرشاتۆ بە گلگامێشی وت: نەكا دەستت بەو ئاوە تەڕكەیت، سەرئەنجام گەیشتە لای ئۆتۆناپیشتیم لە گلگامێشی پرسی: بۆچی وا نیگەرانی؟ تۆ لەشت لە كەرەستەی خواكانی مرۆڤ پێك هاتووە، خواكان تۆ بە كوڕی خۆیان دەزانن، هەروا كەوتە تەمێ كردنی، سەرەنجام پێی وت:
باشە تۆ نابێت حەوت شەو و حەوت ڕۆژ بنویت، بەڵام گلگامێش لەوەیدا سەرنەكەوت، ئۆتۆناپیشتیم بە ژنەكەی وت: ئەو گەنجە هەڵسێنە لە خەو، با بگەڕێتەوە، هەروەها بە ئۆرشاتۆی وت: هەڵسە بڕۆ سەروقژ بشۆرە و جلوبەرگێكی تازەی لەبەر بكە گلگامێش سواری كەشتی بوو تا بگەڕێتەوە. ژنەی (ئۆتۆناپیشتیم) پێی وت: ئەم كابرا ئەو ڕێگە دوورەی بڕیوە، ئەگەر دەكرێ یارمەتی بدە.
ئۆتۆناپیشتیم تا ڕادەیەك دڵی نەرم بوو بە گلگامێشی وت: ڕازێكت بۆ وەدەر دەخەم شتكێت پێ دەڵێم: هیچ مرۆڤێك نایزانێت گیایەك لە دەریادا هەیە، ڕیشوەكانی دڕكن، ئەگەر توانیت ئەو گیایە بەدەست بهێنی یانی ژیانی هەتاهەتاییت بەدەست هێناوە. لە ڕاستیدا ئەفسانەكانی گلگامیش بەپێی لەوحە گڵینییەكان تێكەڵ و پێكەڵن و سەرەتا و پایینی بووینە، بەندە ناچارم برۆمە بەشێكی تری ڕووداوەكانی گلگامیش…
دوای برینداربوونی ئنكیدۆ بە دوانزە رۆژ ئنكیدۆ مرد، گلگامیش گەلێك بۆ ئەو دۆستە قارەمانەی گریا، بە دەم گریانەوە دەیوت: ئەی دۆست و هاوڕێی ئازیزم تۆ دایكت ئاسك بووە و باوكت كەری وەحشی دەبا دارستانەكان بۆت بگرین. باپیرە پیاوانی شای ئۆرۆك پرسەداربن، دەبا پۆپەی چیاكان شێوەنت بۆ بگێڕن دەبا هەرچی دڕندە هەیە بۆت بگرین. دەبا ئاوی زەڵاڵی ڕوباری فورات فرمێسكت بۆ بڕێژی. ئەوانە هەموو ئازایەتی من و تۆیان بە چاو دیوە. من و تۆ پێكەوە گای پیرۆزمان كوشتووە، ئەوە بۆ وا بێدەنگی؟
چ خەوێكە لێت كەوتووە؟ وەڵامم نادەیتەوە؟ دڵەگەورەكەت وەستاوە؟ بە گریانەوە ڕووی ئنكیدۆی داپۆشی و هاواری كرد، دەی: ئەی هونەرمەندان، ئاسنگەران، ئەی زێڕینگەران هەستن زوو پەیكەرێكی شایستەی بۆ بكەن.. بە تەقەلای ئازا پەیكەریان دروستكرد و لەش و پەیكەری لە زێڕ و سەر و ڕوخساری لە پیرۆزە.
لە دوای مردنی ئنكیدۆ گلگامێش جلوبەرگی كردە پێستی پڵنگ.
ئەفسانەی گلگامێش!
