نیزال عادل
هه‌كه به‌رێخۆ بده‌ينه ژيانا مرۆڤايه‌تيێ هه‌ر ده‌ما هاتيه ئافراندن لديف ژێده‌رێن ئاينى كو ئێكه‌م كه‌س وه‌ك ره‌گه‌زێ نێرهاتيه ئافراندن بابێ مه ئاده‌م بوو وبتنێ ده‌يكامه حه‌وا وه‌ك ره‌گه‌زێ مێ، وژيانێ ژ وێده‌ركێ ده‌ست پێ كريه وئه‌ڤه ئێكه‌م چريسكه بۆمه ديار دكه‌ت كو ژيان بتنێ ژلايێ دوو كه‌سان ڤه پێك دهێت، وهه‌كه بشێوه‌كى گشتى به‌رێخۆ بده‌ينه ژێده‌رێن ئاينى يێن پيرۆزدێ بينين كو سه‌ره‌راى قه‌بولكرنا فره‌ه ژنيێ تێدا به‌لێ هيچ فره‌ه ژنى نه هاتيه قه‌بولكرن ژلايێ هيچ ئاينه‌كى پيرۆز ڤه بێ كو كۆمه‌كا مه‌رجێن گرنگ هه‌بن وبێ مه‌رج نابيت ژيانا هيچ خێزانه‌كێ بكه‌ڤيته دمه‌ترسيێ دا، لڤێده‌ركێ دێ هنده‌ك پسيار وبه‌رسڤا ورۆنكرنا لسه‌ر ده‌ين هه‌م وه‌كو كه‌س وهه‌م ب هاريكاريا ژماره‌كا ڤه‌كۆلينا:
– ئه‌رێ ئه‌و هه‌ڤژينا ژيانا خۆ هه‌ميێ قوربانى هه‌ڤژينێ خۆ وزارۆكێن خۆ دكه‌ت دماوه‌كى كورت يان درێژ هه‌ژى هندى يه بهێته خه‌لاتكرن يان پشتگوه هاڤێتن وغه‌در لێكرن؟
-ئه‌رێ هه‌كه‌ر (حجه‌ت) بيانۆ ئه‌و بيت كو ژن يا نساخه ونه‌شێت كار وبارێت ناف ماليا خۆ وهه‌ڤژينێ خۆ بدروستاهى برێڤه ببه‌ت ما درسته ژن ده‌ستا ژ هه‌ڤژينێ خۆ به‌رده‌ت ئه‌گه‌ر توشى نه‌ساخيێ بوو؟
-وهه‌ژى گۆتنێ يه كو ل سه‌رانسه‌رى جيهانێ رێژا زه‌لاما (50.4%) به‌رامبه‌ر رێژا ژنێ كو(49.6%)
– هه‌ر وه‌سا لسه‌ر ئاستێ عيراقێ رێژا زه‌لاما ( 50,1%) به‌رامبه‌ر رێژا ژنێ (49,8%)
– لديف ڤه‌كۆلينا
«Polygamy and Risk of Coronary Artery Disease in Men Undergoing Angiography: An Observational Study»
ديار دكه‌ت كو فره‌ه ژنى دبيته ئه‌گه‌ر بۆ توشبونا زه‌لامى ب ئێشێن دلى چار جار بتر ژ كه‌سێ ئێك ژن هه‌بيت ژبه‌ر زێده‌بوونا فشارێ وئاريشێن خێزانى وئه‌ف رێژه ومه‌ترسيه زێده دبيت دگه‌ل زێده‌بوونا ژمارا هه‌ڤژينا،
ديسان لديف ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلينێ
«Polygyny and its impact on the psychosocial well-being of husbands-
دبێژيت ئه‌و زه‌لامێ دوو يان سێ هه‌ڤژين مه‌هركرين توشى چه‌ندين ئێشێن ده‌رونى بويه
ديسان لديف ڤه‌كۆلينا
«Polygamy and mental health among Saudi middle schoolers: The role of family cohesion and father involvement» دياربويه كو زارۆكێن ئه‌وان هه‌ڤژينا ئه‌وێن فره‌ه ژنى ئه‌نجام داى زۆر نه ئارامن وپه‌يوه‌نديێن وان دگه‌ل ده‌يك وبابێن وان نه ساخله‌من وزۆر خراب ومه‌ترسيدارن ژبه‌رپشتگوه هاڤێتنا ئه‌وان زارۆكا ژلايٍێ بابێ ڤه كو ده‌م نينه داكو دابه‌ش بكه‌ت لسه‌ر دوو يان سێ ژنكا وزارۆكێن وان ديسان ده‌يك وژبه‌ر پشتگوه هاڤێتنێ ژلايێ بابێ ڤه نه‌شێت وه‌ك پێتڤى دگه‌ل زارۆكێن خۆ د په‌يوه‌نديه‌كا ساخله‌م دابيت چنكو هه‌ر ده‌م دێ هه‌ست ب بێ بوته‌يێ كه‌ت وب زولم وزۆرداريێ
ڤه‌كۆلينه‌كا دى
«The effect of family structure on
adolescents in Saudi Arabia: a comparison between adolescents from monogamous and polygamous families» ،
ديار كريه كو زارۆكێن ئه‌وان زه‌لاما ئه‌وێن دوو يان سێ ژن مه‌هركرين زۆر ئاستێ وان يا خواندنێ زۆر يێ خرابه وتوشى ئێشێن ده‌رونى دبن وخه‌مۆكيێ وبن ده‌ستيێ وپشتگوه هاڤێتنێ ژلايێ بابێ ڤه وكێمبونا داهاتىێ ئابورى به‌ر زێده‌بونا ئه‌ندامێن خێزانێ
ڤه‌كۆلينه‌كا دى
. «The effects of polygamy on children and adolescents: a systematic review, Mohammad Al- Sharfi»
بێژيت زارۆكێن وان هه‌ڤژينا توشى گه‌له‌ك ره‌فتارا دبن وه‌ك ره‌ڤين ژ خواندنێ ودبنه كه‌سێن توندره‌و وباورى بخۆ نه‌بوون وئاستێ شاره‌زايى وساخله‌ميا مێشكێ وان زۆر يێ خرابه
ديسان ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلينێ هه‌مان ئه‌نجام هه‌بوينه لسه‌ر زيانێن زارۆكان
«Polygamy and the Risk Pathway to Youth Adversity: A Multi-Dimensional Approach».
دوو ڤه‌كۆلينێن ل خوارێ ديار
The puzzle of monogamous marriage, Henrich,
Richerson
University of British Columbia, Monogamy reduces major social problems of polygamist cultures-
ديار دكه‌ن كو رێژا (85%) ئێك گرتنا جڤاكێ وئێك رايبوونا زانايێن نێڤ ده‌وله‌تى لسه‌ر خرابيا فره‌ه ژنيێ يه، وئينانا ئێك ژنێ ژلايێ زه‌لامى ڤه دبيته ئه‌گه‌رێ كێمبوونا ئاريشێن جڤاكى ب رێژه‌كا مه‌زن، وديار دكه‌ن كو كێمكرن يان نه‌هێلانا فره‌ه ژنيێ نه بتنێ رێزگرتنه‌كه بۆ ژنا ئه‌ول به‌لێ دبيته ئه‌گه‌ر بۆ پاراستا جڤاكى ژ ئاريشێن مه‌زن ومه‌ترسيدار
ژبه‌ر كو ئه‌و زه‌لامێن دوو يان سێ ژنا مه‌هردكه‌ن بتريا وان ئه‌و كه‌سن ئه‌وێن ده‌وله‌مه‌ند ودئه‌نجامدا ده‌رفه‌تێن ژن ئينانێ لسه‌ر گه‌نجان كێم دكه‌ن ودئه‌نجامدا ئه‌و گه‌نج كارێن خراب ئه‌نجام دده‌ت ژبه‌ركو حه‌ز وپێتڤيێن وان يێن ئاسايى بجه نه‌هاتينه وتوندوتيژيێ ب هه‌موو جۆرا بكار دئينن ژبه‌ر مه‌حروميا وان ديسان رێژا مرنێ دناف زارۆكان دا زێده دبيت ژبه‌ر نه‌بوونا چاڤدێريه‌كا باش ژلايێ بابێ ڤه ژبه‌ر كێميا داهاتێ ئابورى.
لديف ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلينێ
«Dichotomous Male Reproductive Strategies in a Polygynous Human Society: Mating versus Parental Effort»دبێژيت زارۆكێن بابێن وان ئێك ژن ئيناين ژيانه‌كا زۆر خوشتر
ودرێژتر وساخله‌متر ژياينه.
ئه‌ڤێ ڤه‌كۆلينێ
«Disease dynamics and costly punishment can foster socially imposed monogamy»
ديار كريه كو فره‌ه ژنى چه‌ندين ئێشێن سێكسي ديفخۆ دئينيت وه‌كى نازوكيێ
وتوشبون ب ئێشێن ڤه‌گر وسه‌ره‌تانێ.
ڤه‌كۆلينه‌كا دى
«Psychological Well-Being and Bullying/Victimization
Among Adolescents from Polygamous and Monogamous Families in Saudi Arabia».
دبێژيت زارۆكێن بابێن وان فره‌ه ژنى ئه‌نجام داى به‌ره‌ف گونه‌هكاريان ڤه دچن ونێزيكبونا وان بۆ مادێن بێ هۆشكه‌ر زێده‌دبيت
ديسان ڤه‌كولينا
«A case study of factors associated with juvenile delinquency with particular focus on juveniles resident in a probation home in Riyadh City».
وهه‌مان ڤه‌كۆلينا
«Psychological impact of polygamous marriage on
women and children: a systematic review and meta-analysis»
دبێژيت كو فره‌ه ژنى دبيته ئه‌گه‌ر كو ژنا ئێكێ توشى ئێشێن ده‌رونى ببيت وره‌فتارێن وێ زۆر بهێنه گهۆرين وزۆر بێ ده‌رامه‌ت بمينيت وره‌وشا وێ يا ئابورى زۆر خراب بيت
ديسان ڤه‌كۆلينه‌ك
«Prevalence, pattern and factors of intimate partner violence against Saudi women»
ديار دكه‌ت كو فره‌ه ژنى ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى يه بۆ بكار ئينانا توند وتيژى دژى ژنێ وخێزانێ
وئه‌ڤێ ڤه‌كۆلينێ هه‌مان ئه‌نجامێن سه‌رى ديار كريه
«Prevalence and Risk Factors for Abuse among Saudi Females».
وڤه‌كۆلينا
«Social Determinants of Domestic Violence Among
Saudi Married Women in Riyadh». وڤه‌كۆلينا «The Risk of Polygamy and Wives’ Saving Behavior»
ديار كريه كو ئه‌گه‌رێ سه‌ره‌كى كو ژنا ئێكێ پارێ خۆ ڤه‌شێريت ئه‌وه كو باوه‌ريا وێ ب ئه‌وى زه‌لامى ناهێت كو چاڤێن وى هه‌ر لسه‌ر ئينانا ژنا دووێ بيت وهه‌ست كرنا وێ ب نه‌ئاراميێ وگه‌فلێكرنێ وئه‌ف چه‌نده به‌رفره‌ه دبيت وزارۆكان بخۆڤه دگريت ودژاتيه‌كا ئابورى دناڤبه‌را زارۆك وبابان وده‌يكان دا چێدكه‌ت ودئه‌نجامدا گه‌له‌ك زارۆك بابێن خۆ دژيێ دانعه‌مريێ دا ب خودان ناكه‌ن ودلێ زارۆكان تژى كه‌رب وكين دبيت لسه‌ر ئه‌وان بابا
لدوماهيێ دبێژين ئه‌گه‌ر فره‌ه ژنى كاره‌كى باش وساخله‌م با دا چه‌ندين ژن وه‌كى ده‌يكامه حه‌وا هاتبانه ئافراندن بۆ بابێ مه ئاده‌م .