مەشخەڵ كەوڵۆسی
بەشار ئەسەدی سەرۆكی سوریا بەیەك دێڕ پێناسەی ڕووداوەكانی سوریا و ناوچەكەی كرد و، گوتی: ناوچەكە دابەش دەكرێت.
ئەگەرچی ئەو دەیەوێت لەڕێی ئەو ڕستەیەوە پەیامی خۆی سەبارەت بە ترساندنی وڵاتانی ناوچەكە و هاوپەیمانەكانی لە ڕووداوەكانی سوریا و، هێرشی چەكدارەكان بۆسەر ناوچەكانی حەلەب و حەما بگەیەنێت. بەڵام هیچ گومانیش لەو ڕاستییەدا نیە كە ئەو ڕووداوانەی لەناوچەكەدا دەگوزەرێن، دەرەئەنجامی ڕاستەقینەی شكستی نەخشەی ناوچەكەن.
نەخشەی ناوچەكە كەبەبڕیاری سایكس و بیكۆ كێشراوە، لەڕاستیدا پڕپڕە لە خەلەلی وەزیفی و كارەساتی گەورەی لە جوگرافیای سیاسی و دیمۆگرافی ناوچەكەدا دروستكردووە، ئەوەش لێكەوتەی ڕاستەوخۆ و زۆر گەورەی هەبووە لەسەر گەشەپێدان و ئەمنییەتی ناوچەكە. ئەو بابەتە، لەگەڵ دروستبوونی دەوڵەتی ئیسرائیلیشدا، زیاتر زەق بووەتەوە.
لەڕاستیدا ئەو نەخشەیە نەیتوانیوە وەزیفەكانی خۆی جێبەجێ بكات. نەبۆ دەوڵەتانی ئیمپریالیست بەسودبووەو توانیویەتی پارێزگاری لە بەرژەوەندییەكانیان بكات، نەبۆ گەلانی ناوچەكەش خۆشگوزەرانی و ئەمنیەتی هێناوە. هاوكات لەوكاتەوە ئەو نەخشەیە بەرقەرارە، ئۆقرەیی سیاسی و كۆمەڵایەتی نەهاتۆتە پێشەوە. تەنانەت لەپەنای ئەم نەخشەیەدا دەیان كارەساتی مرۆیی گەورەو ئەپارتاید و سڕینەوەی شوناسی نەتەوەیی پێڕەو كراوە. ئەوەش ترسی گواستنەوەی تیرۆر لەبەرگری دینییەوە بۆ بەرگری نەتەوەیی لێدەكەوێتەوە.
خاڵێكی تریش كە پێم وایە هاندەرە بۆ ئەم ئاڵوگۆڕە، ئەوەیە لەلایەكەوە نەخشەكە بووەتە ئامێزی گەشەكردنی تیرۆر، لەلایەكی تریشەوە نەیتوانیوە پارێزگاری بكات لە ئۆقرەیی ئاڵقەكانی بازرگانی جیهانی. لەئێستاشدا ئەو بابەتە زۆر بەگەورەیی دەردەكەوێت و، لەدوای نزیكەی 600 ساڵ، بازرگانی جیهانی ناچارە ڕێڕەوی خۆی بگۆڕێت بۆ “راس رجا الصالح” لەبری نۆكەندی سویس! ئەوەش بومەلەرزەیەكی ترسناك لە بازاڕەكاندا دروست دەكات و، تێچووی گرانی گواستنەوەی كاڵاكان، بێگومان گرانی نرخ لەبازاڕەكانی جیهاندا دێنێتە كایەوە. گرانی بەمانای وشە، ئەو دێوەزمەیەی كە ئەمریكا و ئەورووپا ناچار دەكات، بیرێك لەگۆڕێنی ئەمنیەتی ڕێگەكان بكەنەوە.
شكستی هەرە گەورەی نەخشەكە لە 1973 جا تۆماردەكرێت، كاتێ دەوڵەتانی عەرەبی، دەتوانن نەوت وەكو كارتی فشار لەدژی ڕۆژئاوا بەكاربهێنن، لەئەنجامدا دۆخێكی سەخت ڕوو لە ڕۆژئاوا دەكات، ئەوەش یەكەم زەنگی مەترسییە كە ئەم نەخشەیە ناتوانێت ئاسایشی وزە بۆ ڕۆژئاوا دابین بكات.
لەئێستایشدا، ململانێی زلهێزە تازەكان و، مەسەلەی برێكس و پەیدابوونی جەمسەری زەبەلاحی ئابووری و سەربازی و تەكنەلۆژی لەبەرانبەر بلۆكی ڕۆژئاوا، كە سەرجەمیشیان لەم ناوچەیەدا بەدوای جێپێ و هەژمووندا دەگەڕێن، فاكتەری زۆر گرنگن بۆ ئەوەی بێ ترس بڵێین: نەخشەی ناوچەكە بەقۆناغی گۆڕین و سەرلەنوێ دابەشبوونەوەدا دەڕوات.
پرسیاری ڕاستەقینە بۆ ئێمەی كورد ئەمانەن: لەم نێوەندەدا كورد چی بكات؟ ئایا كورد هیچ ئامادەكارییەكی هەیە بۆ ئەم قۆناغە؟ چی بكەین بۆ ئەوەی ئێمەش ئەمجارە بێبەش نەبین؟ ئەگەرەكانی دروستكردنی دەوڵەتێكی كوردی تاكو ئێستا لەگەڵ لایەنە نێودەوڵەتییە كاریگەرەكان باسكراون؟ …هتد.
ئەم نەوەیەی لەم قۆناغەدا دەژین، ئەركی گەورەی مێژوییمان لەسەر شانە. ئەركەكە قورسە و، زۆرجاریش هەست دەكات تاڕادەی ئەستەم دەچێت، بەڵام لەبەر ڕۆشنایی گۆڕانە دراماتیكییەكانی ناوچەكەدا، ئومێدی گەورە پەیدا دەبێت، ئەگەر كورد خۆی لەئاستی ڕووداوەكانی قۆناغەكەدا بێت.