مێژووی نه‌وتی كه‌ركووك
ئەسعەد عەدۆ
له رۆژنامه‌ی دوێنێی (هه‌ولێر 2/9/2024) ئه‌م هه‌واڵه‌م كه‌وته به‌رچاوان (سیمینارێكی تایبه‌ت به مێژووی نه‌وتی كه‌ركووك له سه‌نته‌ری رۆشنبیری و كۆمه‌ڵایه‌تی سوڵتان موزه‌فه‌ره‌دین به‌ڕێوه‌چوو).
كاتێک هه‌واڵه‌كه‌م خوێنده‌وه به فلاشباكێك گه‌ڕامه‌وه نێو هه‌كبه‌ی بیره‌وه‌ریه‌كانم كه(31) ساڵ به‌ر له ئێستا له رۆژنامه‌ی (برایه‌تی ژماره – 1629 – له25 / نیسان/1993) بابه‌تێكم له‌ژێر ناونیشانی : سبحانه الله له‌تۆ . خودایه بڵاوكردۆته‌وه
گوایە مامۆستای پایە بڵند مەلای گەورەی كۆیە لە سەرەمەرگیدا گریاوە ! خزمێكی گلەیی لێكردوە كە جەنابتان گەورەی زانایانی بەرامبەر بە مردن كە شتێكی هەقە چۆن دەترسی ؟ مامۆستاش بەزەردەخەنەوە دەفەرمووێ : بەهەڵەدا مەچۆ من لە مردن ناترسم بەڵكو فرمێسكی ژانوحەژمەتە بۆ میللەتی كورد . تۆ نازانی بڵێسەی ئاگری بابەگوڕگوڕ وا لە دەروونمدا هەڵدەستێ و هیچیشمان پێ ناكرێ سەرەڕای چەندان ناگوزووری دیكەی میللەتەكەمان .
بابەگوڕگوڕ هێندە بەرزە، هێندە پیرۆزە لەلای خەڵكی كوردەواری خۆمان بۆیە ئافرەتانی حەیامەندی كورد هەر لە دێرزەمانەوە بە خۆزگەی منداڵبوون هانایان بۆ بردوە كە دەڵێ :
بابەگوڕگوڕ بابەگوڕگوڕ هاتم بۆ كوڕ
هاتم بۆ لات بۆ جووتێ كوڕ …هتد .
رۆژنامەی (الشمس) ژمارە (3) لە 22/2/1993 نووسینێكی مامۆستا عامربدر حسون لە ژێر ناونیشانی (800 پیاو 400 میل نەوتی كەركوك هەڵدەقوڵێ) بڵاوكردۆتەوە كە تێیدا باسی چۆنیەتی دۆزینەوەی بیرە نەوتەكانی و ئەو كرێكارە كوردانە كە بەشداریان تێدا كردبوو، یەكەم كەس كێ بوو بە چاوی خۆی تەقینەوەی نەوتەكەی كەركوكی بینی؟
خاك، میللەت، نەوت، هەمووی كورد . لە هەناوی كوردستان هەڵقوڵاوە كەچی دوای ئەوەندە ساڵە لێمان بوەتە دیدارحەزرەت، (حاجی محمەد خەلەف) و (فەتحوڵڵا عەلی) هەردوكیان كوردن و یەكەم كرێكار بوون لە گەڵ ئەندازیارانی ئینگلیز سەرەتا لە مانگی حوزەیرانی 1927 بە پێمەڕەو خاكەناس بابەگوڕگوڕی دڵی كوردستانیان هەڵدڕی !
ئینجا شان بە شانی ئامێری چاكوچ لە شەوی 15/10/1927 ناوچەی كەركوك لە حەژمەتی تەقینەوەی دڵی كوردستان هەژایەوە خێرو بەرەكەتی بۆ دوژمنان هەڵڕێشت و ئەوانیش نامەردانە لە دژی ئێمەی خاوەن ماڵ بەكارهێنا . سوبحانەلڵا …
ئەو دوو كوردە كێن ؟
•مام فەتحوڵڵا عەلی سەرەتا كرێكاری بیرلێدانی نەوتی بابەگوڕگوڕ بوە، خۆی خەڵكی خانەقینە، دوای دەرچوونی نەوتەكە بوە بە برینپێچی كۆمپانیای k2 ئێستا خانەنشینەو لە (بغداد الجدیدە) نیشتەجێیە .
•شارۆچكەی (الحدیثة) دوو بەشە، بەشێكی دانیشتوەكانی (بەیاتی)ن، بەشەكەی تر ناوی (حویجە) یە، نەك حەویجەی كەركوك دانیشتوانەكانی (ال جەعفەر) ن، یەك خانەوادەی كورد بە ناوی (حاجی محمەد خەلیفە) لەم بەشە نیشتەجێن لە دواییدا ناوەكەی بوو بە (حاجی محمەد خەلەف) ئەو پیاوە لە ساڵی 1906 لە گوندی (رەبات) نزیك (سەنگاو) لە دایك بوە، نەخوێندەوار بوە ! لە حەدیسە بە بەیتار ناسرابوو واتە (دكتۆری میللی) لەبەر ئەوەی لە گەڵ دكتۆرە ئینگلیزەكان كاری دەكرد زمانی ئینگلیزی، هیندی، عەرەبی، فارسی سەرەڕای كوردی باش دەزانی، زەمان هات . زەمان چوو ئەو كرێكارە دەست بە نەوتە دوای چەندین ساڵی خزمەتگوزاری كۆمپانیای k3 لە رۆژی 20/5/1989 لە شاری هەولێر كۆچی دوایی كردوە لە گۆڕستانی (سەید مەعرووف) نێژراوە . كوڕێكی بە ناوی (ابراهیم خەلەف) مامۆستای زمانی ئینگلیزی لە ناوەندی هەولێری شەوان و پێنج كچی لە پاش جێماوە .
دەربارەی ئەو نووسینە كە لە رۆژنامەی (الشمس) بڵاوبۆتەوە پرسیارم لە مامۆستا ابراهیم محمد خلف كرد : دەبێ ئەو زانیارانەیان لەسەر باوكت چۆن زانیوە ؟ لە وەڵامدا گووتی : دوورنیە لە كتێبان باسكرابێت، بەڵام شتێك هەیە بۆ مێژوو دەیگێڕمەوە . لە ساڵی 1962 حسن العلوی لە حەدیسە مامۆستا بوە، رۆژێكیان (ئەڵمازەی) خوشكم لە قوتابخانە دەردەكاو پێی دەڵێ : چونكە براكەت واتە ابراهیم شیوعیەو لە ئەلمانیا دەژی . تۆ فەسڵی !
شایانی باسە یەكەم خێزانی حاجی محمد خەلەف لە ساڵی 1975 دەمرێ و لە دوای ئەوەندە ساڵە ژنی دووەم بە ناوی قدریە محمد جعفر كە خەڵكی خانەقینە دەگوازێتەوە تا ئێستا لە هەولێر دەژی
دوای ئەم هێنان و بردنە دەبێ خۆزگەی خوێنەری كورد لەم سه‌ربرده‌یه چیی بێت ؟ خاكی كوردان، شاری كوردان، نەوتی كوردان تا ئێستاشی لە گەڵدابێت خوێنی دڵی كوردان لە دڵی كوردستان دەچۆڕێتەوە …
سوبحانەڵڵا …