بەختیار شەریف زراری
لێبوردەیی یەکێکە لە بەها بنەڕەتییە مرۆییەکان کە ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە بەدەستهێنانی گەشەسەندنی بەردەوام و بڵاوکردنەوەی هۆشیاریی کولتووری لە کۆمەڵگاکاندا. لە جیهانێکدا کە بە فرەچەشنی کولتووری و نەتەوەیی و ئایینی تایبەتمەندە، لێبوردەیی دەبێتە پێویستییەکی بەپەلە بۆ پاراستنی ئاشتیی کۆمەڵایەتی و بەرەوپێشبردنی هاوکاری لە نێوان تاکەکاندا. ئامانجی ئەم بابەتە پێداچوونەوەیە بە کاریگەرییەکانی لێبوردەیی لەسەر گەشەپێدانی کۆمەڵگا و زیادکردنی هۆشیاری کولتووری، بە تیشک خستنە سەر سوودەکانی بەرزکردنەوەی ئەم بەهایە.
لە پێناو گەیشتن بەم مەبەستە پێویستە فێرکردنی تاک لە تەمەنێکی بچووکدا و ئامادەکردنی بە هەستی لێبوردەیی، بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی یەکگرتوو و هاوسەنگ زۆر گرنگە. ئەو منداڵانەی لە تەمەنێکی بچووکەوە فێری بەهاکانی لێبوردەیی و ڕێزگرتن و تێگەیشتن دەبن، زیاتر ئامادەن بۆ کارلێکی ئەرێنی لەگەڵ کەسانی دیکە لە پاشخان و کولتوورە جیاوازەکان بەداخەوە کە تاکو ئێستا کۆمەڵگەی کوردی توانای لێبوردەیی نیە لە بەرامبەر بە یەکتر بەتایبەتی لێبوردەیی دەبێتە هۆکاری بەشدارییەکی بەرچاو لە گەشەپێدانی کۆمەڵگادا دەکات لەڕێگەی دروستکردنی ژینگەی لێکتێگەیشتن و هاوکاری لە نێوان تاکەکاندا. کاتێک مرۆڤەکان تەحەمولی یەکتر دەکەن، جیاوازییە کەسی و کولتوورییەکان تێدەپەڕێنن، ئەمەش دەبێتە هۆی بەهێزبوونی پەیوەندی کۆمەڵایەتی. ئەم پەیوەندیانە پێویستن بۆ بنیاتنانی کۆمەڵگایەکی یەکگرتوو و هاوسەنگ، کە تاکەکان چێژ لە ڕۆحی هاوکاری و بەشداریکردن لە گەیشتن بە ئامانجە هاوبەشەکان وەربگرن.
لێبوردەیی بەشدارە لە کەمکردنەوەی ئەو ناکۆکی و ململانێیانەی کە ڕەنگە لە ئەنجامی جیاوازی کولتووری، ئایینی، سیاسی، یان نەتەوەییەوە سەر هەڵبدەن. کاتێک تاک و پێکهاتەکان بەهای لێبوردەیی لە باوەش دەگرن، زیاتر ئامادە دەبن بۆ چارەسەرکردنی ناکۆکییەکان بە شێوازی ئاشتیانە و بنیاتنەر. ئەمەش گرژییەکان کەمدەکاتەوە و سەقامگیری و سەلامەتی لە کۆمەڵگادا بەرز دەکاتەوە، ئەمەش هاندەری گەشەسەندنی ئابووری و کۆمەڵایەتییە.
فرەچەشنی یەکێکە لەو هۆکارە بنەڕەتیانەی کە داهێنان و گەشەسەندنی ئابووری بەرز دەکاتەوە. کاتێک کۆمەڵگایەک تەحەمولی جیاوازی تاکەکان دەکات و قبوڵ دەکات، ژینگەیەکی ئەرێنی دروست دەکات کە هاندەری ئاڵوگۆڕی بیرۆکە و ئەزموونەکانە. ئەم ئاڵوگۆڕە ئاسۆی نوێ بۆ ڕاهێنان و داهێنان دەکاتەوە، کە تاکەکان دەتوانن پێکەوە کار بکەن بۆ دروستكردنی زەمینەکی گونجاو لەپێناو پەرەپێدانی چارەسەری داهێنەرانە بۆ کێشە هەبووەکان. بۆیە لێبوردەیی بەشدارە لە بەرزکردنەوەی گەشەی ئابووری و سیاسی و توانەوەی کێشە چەق بەستووەکان بەرزکردنەوەی ئاستی ژیانی کۆمەڵگە و تەندروستی دەروونی ئەو ئەندامانەی کۆمەڵگا کە لە ژینگەیەکی لێبوردەدا دەژین، کەمتر تووشی فشاری دەروونی و تێکچوونی دەروونی دەبن. ژینگەیەکی لێبوردە هەستی سەلامەتی و ئاسوودەیی دەروونی بەرز دەکاتەوە.
پاڵپشتیکردنی فێرکردن و فێربوون لێبوردەیی بەشدارە لە باشترکردنی ژینگەی پەروەردەیی، کە قوتابی هەست بە سەلامەتی و ڕێزگرتن دەکات، ئەمەش پاڵنەرێکە بۆ فێربوون و هەوڵی زیاتر لە پێناو بەرزکردنەوەی ئاستی زانستی قوتابیان.
لە کۆتاییدا دەتوانین بڵێین لێبوردەیی ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە گەشەپێدانی کۆمەڵگا و زیادکردنی هۆشیاری کولتووری. کۆمەڵگاکان بە بەرەوپێشبردنی لێبوردەیی دەتوانن لێکتێگەیشتن و هاوکاری بەدەست بهێنن، ململانێکان کەم بکەنەوە، سەقامگیری بەرز بکەنەوە و هاندەری فرەچەشنی و داهێنان بن. بۆیە لێبوردەیی بە بەهایەکی بنەڕەتی دادەنرێت بۆ گەیشتن بە گەشەسەندنی بەردەوام و بەرزکردنەوەی ئاستی هۆشیاری کولتووری لە کۆمەڵگاکاندا. ئامێزگرتنی ئەم بەهایە و کارکردن بۆ بڵاوکردنەوەی هەنگاوێکی پێویستە بۆ بنیاتنانی داهاتوویەکی سەقامگیرتر و خۆشگوزەرانتر بۆ هەمووان.