زكری موسا
بوونی ناڕەزایەتی و ڕەخنە لەناو هەر كۆمەڵگەیەك، بابەتێكی ئاسایی و سرووشتی و پێویستە، بە تایبەت لە كۆمەڵگەیەكی وەك كوردستان كە كەوتووەتە سەر ڕێگەی پێگرتن و گەشەسەندن و هۆشیاری. هاووڵاتیانی هەرێمی كوردستان مافی خۆیانە ژیانێكی شایستە و سەقامگیریان هەبێت. هەرێمی كوردستان مافێكی مێژوویی و دەستووریی هەیە كە بمێنێت و گەشە بە تواناكانی خۆی بدات. بەڵام بەداخەوە تەوژمێكی سیاسی و ئیعلامی بە چڕی كار لەسەر ئەوە دەكات كە نائومێدی لەناو خەڵك بڵاو بكاتەوە و ئەو قەناعەتە لای هاووڵاتیانی كوردستان دروست بكات كە بڕوای بە وجودی خۆ و كیانەكەشی نەمێنێت.
ململانێی سیاسی و هەوڵدان بۆ گرتنەدەستی دەستەڵات سرووشتیە بەڵام نەك لەسەر حیسابی لاوازكردن و هەوڵدان بۆ تواندنەوە و نەهێشتنی هەرێم. گەلێكی شەست ملیۆنی وەك كورد كە سەدساڵە زوڵمی لێ دەكرێت جگە لە هەرێمی كوردستان چیی هەیە و چیی بۆ ماوە كە بە لاوازبوون و نەمانی خۆشحاڵ بین؟
لاوازیی هەرێم و نەمانی چیمان پێ دەبەخشێت؟ ئایا كێشەكان لێرەدا كۆتایی دێت؟ تەواو، بەهەشت دروست دەبێت؟ و پارە و خۆراك و ڕەفاهیەت دەبارێ؟
باشە خۆ عێراق لە سەرەتای سەدەی بیستەم كە دروست بوو، لەسەر بنەمای شەراكەتی كورد و عەرەب پێكهێنرا. بۆ ئەو شەراكەتە جێبەجێ نەكرا و پشتگوێ خرا و هەر لەو كاتەوە هەوڵی گۆڕینی دیموگرافی و بچووككردنەوەی كورد درا؟ بۆ بەهەشت دروست نەبوو؟ خۆ ئەو كات پارتی و حكوومەتی هەرێم و كێشەی مووچە نەبوو؟
لەدوای هاتنی كۆمارییەكان و پاشان بەعسیەكان، شتێك بەناوی هەرێم بوونی نەبوو، ئەوكات بۆ بەهشەت دروست نەبوو؟ باشە خۆ حكوومەتی هەرێم و كێشەی مووچە لە گۆڕێ نەبوو، ئەی ئەو هەموو تاوان و ئەنفال و جینۆساید لەدژی هەموو پێكهاتەكانی كوردستان بۆ لە لایەن عێراقەوە ئەنجامدران؟
لەدوای 1991 عێراق دامودەزگەی ئیداری و مووچە و دەستەڵات و بوونی خۆی كشاندەوە؟ باشە بۆ كشاندیەوە؟ ئایا دەزانن هۆكارەكەی ئەوە بوو كە ڕژێم وای بۆ دەچوو كوردەكان لە برسان دەمرن و خۆیان پێ ئیدارە نادرێ و دەكەون. باشە بۆ دەبێ دەوڵەتی عێراق لەبارەی كوردەوە وا بیر بكاتەوە؟ ئەی بە حیساب بەشێك نین لەوان؟ بۆ دەبێ بیری هەمیشە بۆ لای شكستدان و قڕكردن و نەهێشتن و لاوازكردن بێت؟
لەدوای ڕووخانی ڕژێم كە مالیكی بودجە و مووچەی كوردستانی بڕی، خۆ ئەوكات شتێك بەناوی ئابووری سەربەخۆ و نەوت بوونی نەبوو، بۆچی حكوومەتی عێراقی ئەو بڕیارەی دا؟ ئایا نەیدەزانی گوشار بۆ هاووڵاتیانی هەرێم دێت كە هەمووشیان هەڵگری ناسنامەی عێراقی بوون؟
لە شەڕی داعشدا بۆچی حكوومەتی عێراقی یەك فیشەك و یەك دۆلاری یارمەتی نەدا بە هەرێم؟ لە حەواندنەوەی دووملیۆن ئاوارەی عێراقی لە لایەن كوردستانەوە بۆچی حكوومەتی عێراقی كە پارەیەكی زۆریشی هەبوو، یارمەتیی ئاوارەكانی نەدا؟ ئەی ئەوان هاووڵاتیی عێراقی نەبوون؟ ئایا ئەوانیش كێشەی مووچەیان هەبوو؟ یان نەوتیان دەفرۆشت؟ یان چونكە سووننە بوون بۆیە حكوومەتی عێراقی ئاوڕی لێ نەدانەوە؟
ئێمە هەموومان بە باشی لەو كێشانە تێدەگەین، هیچ خانەوادەیەكی كورد نیە كە لەو سەدساڵەدا بەهۆی سیاسەتی شۆڤینیی دەوڵەت و حكوومەتەكانی عێراقی زیانی بەر نەكەوتبێت بۆیە بە هیچ شێوەیەك ڕەوا نیە خۆشحاڵ بین بە لاوازبوونی كیانەكەمان و خۆمان.
دەبێ بە جددی ئەو پرسیارانەی سەرەوە ئاراستەی هەموو ئەو بەناو سیاسیانەی كورد بكەینەوە كە نەزانانە كار بۆ لاوازكردنی هەرێم دەكەن و وڵامی جددیمان لێیان بوێت. ئێمە هەین، مێژوو و خاك و بوون و قوربانیمان هەیە و كوێرەوەریمان كێشاوە. هەین و دەبێ بمێنین، هیچ شانازی و شوجاعەت نیە خەڵكێك لە خۆت باشتر و سەرووتر بزانی كە ئازاریان داوی و مافیان لێ خواردووی.
ماوەتەوە بڵێین، لە هەموو دۆخێكدا، شەڕ بێت یان ئاشتی، سەقامگیری هەبێت یان نا، مووچە هەبێ یان نەبێ، هەمیشە دوو خاڵی سەرەكیمان لە یاد بێت:
- دۆزی گەلی كوردستان دۆزێكی جیۆگرافی و مێژوویی و سیادی و سیاسی و دەستووری و ئابووری و كولتووریی و وجوودیە. ئەو دۆزە نە كۆن دەبێ، نە لەیاد دەكرێ نەیش بچووك دەكرێتەوە.
- تەمەنی ئەو دۆزە لە تەمەنی دەوڵەتی عێراق و
زۆربەی دەوڵەتانی ناوچەكە درێژتر و دێرینترە.