ئافرەت خاوەن هێزێکی نەرمە، بەم هێزەش بەرەنگاری توندوتیژی دەبێت

فەزیله شۆرش – هۆڵەندا

ئافرەتان خاوەن هێزێکی نەرم و نیانن کە بەم هێزە نەرمە بەرەنگاری هەموو توندوتیژیەکان دەبن کە دژییان دەکرێت.
زیاتر لە سەد وڵاتانی جیهان، ١٦ رۆژ کەمپین و چالاکی جیاجیا بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی ئەنجامدەدرێت، بۆ راوەستان و بایەخدان بۆ بنبڕ وەیا کەمکردنی دیاردەی توندوتیژی بەرامبەر ئافرەت .
کەمپینی نا بۆ توندوتیژی و ئارامی و ئاشتەوایی لە هەموو شوێن و زۆربەی وڵاتان بە بەردەوامیی لە ٢٥ نۆڤەمبەر تا ١٠ دیسەمبەر رێکدەخرێت، کەمپیبی ٢٥ نۆڤەمبەر دەگەرێتەوە بۆ ئەو رۆژە دڵتەزێنە کە لە ٢٥ی نۆڤەمبەری ساڵی ١٩٦٠ لە وڵاتی دۆمێنیکان سێ ئافرەت بە ناوەکانی (پاتریا، مینروا، ماریا ترێزا) کە بە خوشکانی میرابال ناویان دەرکردبوو، لەلایەن رژێمە دکتاتۆریەکەی دۆمنێکان (رافائێل تروخیۆ) شەهیدکران. وەک هاوخەمێک و رۆژێکی لە بیر نەکراو، نەتەوەیەکگرتووەکان ئەم رۆژەی کردە رۆژێکی جیهانی بۆ دژی توندیژی دژ بە ئافرەتان، هەموو ساڵ کەمپینی دژی توندوتیژی لەم بەروارە دەست پێدەکات.
بێگومان توندوتیژی دیاردەیەکی نامرۆڤانەی مرۆڤە بەرامبەر مرۆڤ، ئەوەی جێگای داخە بە گوێرەی بلاوکراوەی پەیچی Orang the world NL رۆژێ ١٣٦ ئافرەت لە جیهان دەکوژرێ لەلایەن، ئەندامێکی خێزان یا هاوسەری وە یا x کەی، هەروەها یەک لەسەر سێ ئافرەتانی جیهان روبەرووی توندوتیژی جەستەیی وەیا کێچەڵی جنسی دەبن، ئەمە خۆی لە خۆدا جەختکردنێکی نێودەوڵەتیە کە ئافرەت لە جیهان توندوتیژی بەرامبەر دەکرێ، بێگومان ئەم دیاردە قێزەونە پیشان دەدا کە لە لای زۆر کەس زمانی دەست و جەستە تەنیا رێگایە بۆ گفتوگۆ و قسەکردن، واتە عەقڵکاری خۆی ناکا و بەڵکو هێزی ماسولکە شوێنی عەقڵ و بیری گرتۆتەوە.
ئەوەی زۆربەی خەڵک لە بیری دەکەن وە یا نایەنەوێ بزانن، ئافرەت خاوەن هێزی ماسولکەیە لە پاڵ هێز و نەرمی ئافرەت، خودی ئافرەت لە زۆربەی زۆری حاڵەتەکان هێزی ماسولکە بۆ وەڵامدانەوەی توندوتیژی بە کار ناهێنی، ئەمەش وایکردوە کە ئافرەت زیاتر ئازاربە جەستەی بکەوێ و هەستی بریندار بێت .
ئەم هێزە نەرمەی ئافرەت سەرچاوەی هێزی گۆرانکاری و وەرچەخانی مێژووییە، ئافرەت خاوەن رێگەی قۆناغەکانی بنیاتنانەوە و ئاوەدانکردنەوەی خێزان و کۆمەڵگە و نیشتمانە.
زۆر جار کە ئافرەت رووبەرووی بۆچوونە چه‌قبەستوەکان و نەریتە زیانبەخشەکان دەبێت بۆ نموونە ژن بە ژنی و هاوسەرگیری بە زۆرەملێ و کێجەڵی جنسی، ئەمە وا دەکات ئافرەت هەست بە ئارامی نەکاو و روناکی دوارۆژی لە ناو بچێت، بۆیە پێویستمان بەدارشتنی سیاسەتێکی گشتگیری هەیە بۆ دووبارە ئامادەکردنی ئافرەت و کچە زیان پێگەیشتوەکان بۆ زامنکردنی پێشل نەکردنی ماف و ئازادیەکانیان.
بوونی ئەم ژمارە زۆرە لە رێکخراوە دەوڵەتی و نێودەوڵەتیە یاریدەرە بۆ دارشتنی ئەم گشتگیریە لە ئامادەکردنی ئافرەت و کچ بۆ بەردەستەکردنی مافەکانی ئافرەت و بەرەنگاربوونی دژی توندوتیژیەکان، بێگومان بوونی رێکخراوەکانی ئافرەتان لە هەر وڵاتێک نیشانەی باوەربوونی ئافرەتە بەوهێزە نەرمەی کە هەیەتی بە رێکخراوی بەکاربهێنێ بۆ بەرەنگاربوونەوەی هەموو شێوەکانی توندوتیژی کە دژی بەکاردێت .