د. سامان شاڵى
پەیوەندی نێـــوان قەتەر و حکومەتی هەرێمی کوردســـتان تاڕادەیـــەک ئەرێنی بووە. لە ســـاڵانی ڕابـــردوودا بەهۆی سەردانەکانی سەرۆک و سەرۆک وەزیرانی هەرێمی کوردستان و شاندە باڵاکانی قەتەرەوە بەهێزتر بووە. لێرەدا کورتەیەک
لە مێژووی پەیوەندی نێوانیان دەخەینەڕوو: • لـــە ســـاڵی 1992 هەرێمـــی کوردســـتان ئۆتۆنۆمی لە حکومەتـــی عێراق ڕاگەیاند، ئەمەش بووە هۆی دامەزراندنی پەرلەمان و حکومەتـــی هەرێم. قەتەر لە یەکەم وڵاتان بوو کە هاوکاری مرۆیییان نارد. • لە ســـاڵی 2015 قەتـــەر باڵیۆزخانەی لە بەغدا کردەوە و بڕیاریدا کونســـوڵخانە لە هەولێر بکاتەوە. لە ســـاڵی 2022 حکومەتـــی عێـــراق ڕەزامەندی دەربڕی لەســـەر کردنەوەی کونســـوڵخانەی قەتـــەر لـــە هەولێری پایتەختـــی هەرێمی کوردســـتان. قەتەر لە ســـاڵی 2023 کونســـوڵخانەی خۆی لە هەرێمی کوردســـتان کردەوە، ئـــەم هەنگاوە ئاماژەیە بۆ پەرەســـەندنی بەرژەوەندی و پاڵپشتی قەتەر بۆ حکومەتی هەرێم. • دوابەدوای ڕیفراندۆم، کاتێک گرژییەکانی نێوان حکومەتی هەرێم و حکومەتی عێراق پەرەی ســـەند، قەتەر پاڵپشـــتی دیپلۆماســـی پێشـــکەش بە حکومەتی هەرێم کرد و داوای لە هەموو لایەنەکان کرد گفتوگۆ بکەن بۆ چارەســـەرکردنی ناکۆکییەکانیان بەشێوەیەکی ئاشتیانە. • قەتەریـــش لەم دواییانەدا بەشـــداری لە چەندین پڕۆژەی وەبەرهێناندا کردووە لە هەرێمی کوردســـتان بەتایبەتی لە کەرتـــی وزەدا. بـــۆ نموونە کۆمپانیای قەتـــەر پترۆلیۆم لە ساڵی 2019 ڕێککەوتنێکی لەگەڵ حکومەتی هەرێم واژۆ کرد بۆ بەدەستهێنانی پشکی دوو بلۆکی نەوت و گاز لە هەرێمی کوردستان. بەشـــێوەیەکی گشتی پەیوەندی نێوان قەتەر و حکومەتی هەرێم ئەرێنی بووە، قەتەر پشتیوانی حکومەتی فیدراڵی هەرێم و خواســـتەکانی دەکات. هەروەها تێوەگلانی قەتەر لـــە پڕۆژەکانی وەبەرهێنان لە هەرێمی کوردســـتان ئاماژەیـــە بۆ ئەوەی کە هەردوو قەوارەکە ئامادەن هاوکاری زیاتر بکەن و پەیوەندییەکانیان پتەوتر بکەن. قەتەر، یەکێکە لە گەورەترین بەرهەمهێنەر و هەناردەکارانی غازی سروشـــتی لە جیهاندا، شارەزایی و ئەزموونی هەیە بۆ یارمەتیدانی حکومەتی هەرێمی کوردســـتان بۆ پەرەپێدانی کەرتـــی غازی خۆی. لێرەدا چەند ڕێگەیەک دەخەینەڕوو کە
قەتەر دەتوانێت یارمەتی بدات:
- گواستنەوەی تەکنەلۆجیا: قەتەر دەتوانێت تەکنەلۆجیا و کەرەستەی پێشکەوتوو بۆ حکومەتی هەرێم دابین بکات بۆ بەرزکردنەوەی کارایـــی کەرتی غازەکەی. ئەم تەکنەلۆژیایە دەتوانێـــت ئامێری گـــەڕان و بەرهەمهێنان و گواســـتنەوە
لەخۆبگرێت. 2. وەبەرهێنـــان: قەتەر دەتوانێـــت وەبەرهێنان لە کەرتی غـــازی حکومەتـــی هەرێم بکات بـــە دابینکردنـــی بودجە بـــۆ پڕۆژە نوێیەکان یان بەدەســـتهێنانی پشـــک لە پرۆژە هەنووکەییەکاندا. وەبەرهێنانەکەی قەتەر یارمەتی حکومەتی هەرێـــم دەدات بۆ کۆکردنەوەی ســـەرمایە و باشـــترکردنی ژێرخانەکانی. 3. هـــاوکاری تەکنیکی: قەتەر دەتوانێت هاوکاری تەکنیکی پێشـــکەش بـــە کەرتی غـــازی حکومەتی هەرێـــم بکات بە هاوبەشـــکردنی شـــارەزایی بەرهەمهێنان و پرۆسێسکردن و دابەشـــکردنی غاز. پاڵپشـــتی تەکنیکی دەتوانێت یارمەتی حکومەتی هەرێم بدات بۆ تێپەڕاندنی ئاستەنگە تەکنیکیەکان و باشترکردنی کارایی گشتیی کارەکانی. 4- دەستڕاگەیشـــتن بە بـــازاڕ: قەتـــەر دەتوانێت یارمەتی حکومەتی هەرێم بدات بۆ گەیشتن بە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان بە بەکارهێنانی تۆڕەکان و پەیوەندییەکانی لەگەڵ کڕیارانی غـــاز لە سەرانســـەری جیهاندا. هاوکارییەکانـــی بازاڕکردن یارمەتـــی حکومەتی هەرێم دەدات بۆ زیادکردنی داهاتەکەی و فراوانکردنی بنکەی کڕیارەکانی. 5. بۆری غاز: قەتەر دەتوانێت بۆری غاز لە ڕێگەی عێراقەوە درێژ بکاتەوە بە هەرێمی کوردستانیشەوە، هەروەها هەرێمی کوردســـتانیش دەتوانێـــت لـــە ڕێگەی ئـــەم بۆرییەوە غاز بنێرێـــت. ئەم بۆرییە غازە دەبێتـــە هۆی زیادبوونی داهاتی دارایی هەرێمەکانی قەتەر و عێراق و هەرێمی کوردســـتان. بۆری قەتەر پشتڕاست دەکرێتەوە لە دوایین سەردانی شێخ تەمیم بن حەمەد ئال ســـانی میری قەتەر بۆ عێراق و دیدار لەگەڵ بەڕێز ناچرڤان بارزانی ســـەرۆکی هەرێمی کوردستان لە بەغدا. بە گشـــتی قەتـــەر دەتوانێـــت ڕۆڵێکی گرنـــگ بگێڕێت لە یارمەتیدانـــی حکومەتـــی هەرێـــم بۆ پەرەپێدانـــی کەرتی غازەکـــەی لە ڕێگـــەی دابینکردنی شـــارەزایی تەکنیکی و وەبەرهێنـــان و دەستڕاگەیشـــتن بە بازاڕ. ئـــەم حکومەتی هەرێمە دەتوانێت ســـوود لەم هەموو پاڵپشتیانە وەربگرێت
بۆ پتەوکردنی پەیوەندی نێوان قەتەر و هەرێمی کوردستان