بەكر كەریم حەسەن
خلیسكه‌وانی هونه‌ری ئه‌مریكی (سكوت هاملیتۆن) ده‌ڵێ “تاكه كۆسپ له ژیاندا بریتیە له هه‌ڵوێستی خراپ”.
بێگومان په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت كه له زۆر شوێن باس كراوه كۆمه‌ڵه به‌رنامه و چالاكی تایبه‌ته پێشكه‌ش به‌و كه‌سانه ده‌كرێن كه نائاسایین، واته (وه‌كو مرۆڤی ئاسایی ناتوانن ژیان ببه‌نه سه‌ر) ئه‌ویش له پێناو ئه‌وه‌ی هاوكاری ئه‌و جۆره كه‌سانه بكرێ كه‌وا ئامانج و داخوازییه‌كانیان بهێننە دی، تا بتوانن له پاشه‌ڕۆژ بگونجێن له‌گه‌ڵ ئه‌و ژینگه‌یه‌ی لێی ده‌ژین، ببنه ئه‌ندامێكی كارا و سوودبه‌خش بۆ كۆمه‌ڵگه.
په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت ئه‌و كه‌سانه ده‌گرێته‌وه كه خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌تن وه‌كو كۆسپی (بیركۆلی و ئۆتیزم و ئاسته‌نگی فێربوون و بینینن و بیستن و شله‌ژانی قسه‌كردن و تادوایی..)، له‌گه‌ڵ ئه‌وانه‌ی به‌هره‌دار و بلیمه‌تن ئه‌وانیش جۆرێكن، چونكه توانای ئه‌قڵ و بیركردنه‌وه‌یان زۆر به‌رزتره له‌وانی تر.
له سه‌رده‌می زوو تایبه‌ت له سه‌ده‌ی شازده تا كۆتایی سه‌ده‌ی نۆزده‌هه‌مه‌وه هیچ گرنگیەک به جۆره‌كانی په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت نه‌دراوه، به‌ڵكو به چاوی نامرۆڤانه سه‌یر كراون، به‌ڵام له‌لایه‌ن وڵاته گه‌وره‌كان تایبه‌ت ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا له سه‌رده‌می (هربرت هۆفر) كه سه‌رۆكی ویلایه‌ته یه‌كگرتووه‌كانی ئه‌مریكا بووه گرنگی به منداڵانی په‌ككه‌وته و خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت دراوه، له به‌ڵگه‌نامه‌كانی نه‌ته‌وه یه‌كگرتووه‌كان له20/12/1971 كه په‌سندكرا مافی منداڵی كۆسپ دار(په‌ككه‌وته) هه‌مان مافی منداڵی ئاسایی هه‌یه له فێركردن كه بگونجێ له‌گه‌ڵ تواناكانی وه‌كو تاكێك له كۆمه‌ڵگه. له‌وه به دواوه گرنگی زیاتر به منداڵانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت دراوه له زۆره‌ی وڵاتانی جیهان، له‌و چه‌ند ساڵه‌ی دوایی زۆر به گرنگیه‌وه له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه مافه‌كانیان پارێزراوه، تایبه‌ت له هه‌رێمی كوردستان وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده گرنگی زۆری به منداڵانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت داوه و زیاتر له (30) قوتابخانه ته‌نها له پارێزگای هه‌ولێر منداڵانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت هۆبه و پۆڵی تایبه‌تیان بۆ كراوه‌ته‌وه به پێی ژماره‌ی منداڵانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت، پرۆگرامی تایبه‌ت به خۆیان ده‌خوێنن له بابه‌ته‌كانی (كوردی و بیركاری و چالاكییه‌كان) و مامۆستای په‌روه‌رده‌ی تایبه‌ت وانه به‌و منداڵانه ده‌ڵێنه‌وه و فێریان ده‌كه‌ن.
ئه‌وه‌ی گرنگه پێویسته به‌رده‌وام هه‌وڵ بدرێ بۆ ڕاهاتن و گونجانی منداڵانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت له‌گه‌ڵ ئه‌و ژینگه‌یه‌ی لێی ده‌ژین و تێكه‌ڵاوی دروست بێت و هان بدرێن بۆ ده‌رخستنی توانا و كارامه‌ییه‌كانیان و نیشاندان و خستنه‌ڕووی كه ئه‌وان هیچ جیاوازییه‌ك له نێوانیان و له نێوان منداڵی ئاسایی نییه له ڕووی ماف و توانا و فێركردن و ئیمتیازات، ده‌توانن هه‌ركاتێ كۆمه‌ڵگه پیویستی به توانا و پسپۆڕ و خزمه‌تی ئه‌وان هه‌بێت، ئه‌وا ده‌توانن هه‌رده‌م پاڵه‌وانی گۆڕه‌پانه‌كه بن هه‌ریه‌كه و به پێی پسپۆڕی وتوانای تایبه‌تی. نموونه‌ی جیهان زۆرن له سه‌ركه‌سانی خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت، به‌ڵام داهێنه‌ر و بلیمه‌ت و زانا و سه‌ركه‌وتوو بوونه له قۆناغه‌كانی سه‌رده‌می خۆیان و تا ئێستاش مرۆڤایه‌تی و جیهان شانازی به ده‌ستكه‌وت و داهێنانه‌كانیان ده‌كات.
وه‌كو (تۆماس ئه‌دیسۆن) كه كۆسپی بیستنی هه‌بوو له منداڵیه‌وه له قوتابخانه ده‌ریان كرد به‌هۆی ئه‌وه‌ی كه هیچ فێر نابێ، له ماڵه‌وه دایكی فێری كرد. كه گه‌وره بوو چه‌نده‌ها داهێنانی كرد له داهێنانی (گلۆپی كاره‌با و ئامێری وێنه‌گرتنی سینه‌مایی) و چه‌ندانی تر، هه‌روه‌ها یه‌كه‌م وێستگه‌ی به‌رهه‌مهێنانی كاره‌بای داهێنا له ئه‌مریكا. به هه‌مان شێوه (بیتهۆڤن)ـە به‌ناوبانگەکەیش كه ئه‌ویش هه‌ستی بیستنی نه‌مابوو جگه له چه‌ند نه‌خۆشی تر، دواتریش بووه (ئاوازدانه‌ر و پیانۆژه‌نێکی به‌ناوبانگی جیهان) به كاریگه‌رترین داهێنه‌ره مۆسیقییه‌كان ده‌ناسرێت و، چه‌نده‌ها نموونه‌ی تریش هه‌ن كه خاوه‌ن پێداویستی تایبه‌ت بوون، به‌ڵام زانا و داهێنه‌ر و بلیمه‌ت بوونه له پیشه و كاری جۆراوجۆر.
- به‌ڕێوه‌به‌ری گشتی/ وه‌زاره‌تی په‌روه‌رده
ماسته‌ر له كارگێڕی په‌روه‌رده‌ییدا