شكستی حیجاب وەك مۆدیلێكی سیاسی
مەشخەڵ كەوڵۆسی
من ناچمە ناو ئەو بوارەی كە ئایا حیجاب فەرزێكی ئاینییە یان نا؟ وە هەرگیز قسەش لەسەر ئەوەش ناكەم كە ئایا ئافرەتی سفور، كاڵایەكی سێكسی پیاوانە یان نا؟ هەروەك باس ئەوەش ناكەم كە وشەی جێندەر بەزۆرەملێ بترنجێنمە ناو مەدلولێكەوە كەخۆم دەمەوێت و ئایدۆلۆژیا بۆی دیاریكردووم. هەموو ئەوانە بواری تایبەت بە پسپۆرانن، وابزانم كەمیش نین ئەو كەسانەی كە لەو بوارانەدا پسپۆڕن و دەتوانن قسەی تێرو تەواویان لەسەر بكەن.
ئەوەی دەمەوێت چەند دێڕێكی كورتی لەسەر بنوسم، ئەوەیە كە حیجاب وەك پرۆژەیەكی سیاسی، وەك خەیاڵێكی ئایدۆلۆژی و فەنتازیایەكی فیكری كۆمەڵایەتی، شكستی هێنا و، لەدوای پتر لە 40 ساڵ تێستكردن، حیجاب دەستەوسان بوو لەوەی وەڵامی داخوازییەكانی كۆمەڵگە بداتەوە.
هەڵوەشاندنەوەی پۆلیسی ئەخلاق لەئێران، بەدوایدا هەرەسی مەنزمەی حیجاب، ئەگەر بەڵگەبێت لەسەر شتێك، بەدڵنیاییەوە بەڵگەیە لەسەر شكستی ئاشكرای ئەو تێزە فیكریی و ئاینییەی كەپێی وایە بەیەك مۆدیل و یەك خوێندنەوەی دینی و یەك دنیابینی، یەك ڕەنگ و یەك ئاراستە، دەتوانین وەڵامی داخوازییەكانی سەردەم بدەینەوە. ئەو خوێندنەوەیە پێداگرە لەوەی كۆمەڵگەكان لەناو ڕابردوودا بمێننەوە. نەریتەكان موسبەت بن و بەهیچ شتێك نەگۆڕێن. لێرەدا پرسیارێكی جیدی دێتە پێشەوە كە هەرەسی مەنزومەی حیجاب بەڵگەبوو لەسەر ئەوەی ئەو خوێندنەوە یەك ڕەهەندییە، ناتوانێت وەڵامی بداتەوە، ئەویش ئەم پرسیارە زۆر سادەو ساكارەیە: لەسەردەمی تێكەڵاوبوونی كەلتورەكاندا، كەلتورە بەرهەمهێنەرەكان توانیویانە هەموو دیاردەكانی ژیان ڕەنگ بكەن و زەوقی مرۆڤ دەستكاری بكەن، لەم مڵملانێیەدا، كەلتورە دواكەوتووەكان، ئەوانەی هیچ بەرهەمێكیان نیە، چۆن دەتوانن بە خیتابی ڕابردووەوە وەڵامی داخوازییە خێراو هەمە چەشنەكانی مرۆڤ بدەنەوە؟.
بەمانایەكی ڕوونتر و بە زمانێكی سادەتر دەپرسین: تەنها لەبواری مۆدەدا، ڕۆژانە و وەرزانە، مۆدی نوێ دێت كە دەستكاری ترادیشناڵی كۆمەلایەتییش دەكات، ناشتوانێت بڵێت هەرمن هەم و هەرمن دەمێنمەوە، باشە چۆنە حیجاب بەتەمایە بەو یەك مۆدییەوە، تاكو سەر، تاكو ئەبەدەلئابدین بمێنێتەوە؟ لەكاتێكدا هیچ بنەمایەكی بەرەنگاری داخوازییە فرەچەشنەكانی مرۆڤی سەردەمی عەولەمەیشی پێ نیە؟.
باشە چۆن مەلاكانی تاران لەخۆیان نەپرسیوە: چۆن كچانی تاران قبوڵی ئەوە دەكەن تاكو هەتاهەتایە بەمیقناعەوە بمێننەوە؟ ئەی ڕەنگەكانی تر؟ ئەی مۆدەكانی تر؟ چۆن دەكرێت لەو مۆدانە بێبەش بن؟ باشە چۆن مامەڵە لەگەڵ ناخی مرۆڤ ناكرێت لەناو ئەو گوتارە كلاسیكییە دینیەدا؟. چۆن ڕەچاوی ئەوە ناكرێت كە ناخی مرۆڤ چی دەخوازێت؟ چۆن هەوڵ دەدەن یەك جۆر مۆدی بەسەردا بسەپێنن و پۆلیسیێكیش دابنێت بۆ ئەوەی بەموو لەو مۆدەی ئەوان لانەدەن؟. ئەمە خۆگێلكردنی پیاوانی ئاینییە لە داخوازییەكانی ناخی مرۆڤ و لە گۆڕانكارییەكانی سەردەم. هیچ لۆژیكێكیشی تێدانیە تۆ تەنها و تەنها لەڕیی سەپاندنی یاسا و ئامۆژگار و وەعزەوە، هەوڵ بدەیت داخوازییەكانی ناخ كۆت بكەیت.
تاكە وانەیەك كەلە هەڵوەشاندنەوەی پۆلیسی ئەخلاق و شكستی پرۆژەی حیجابدا دەستمان دەكەوێت، ئەوەیە: لەم سەردەمەدا، یان دەبێت كەلتورێكی تاغی و زأڵدەستت هەبێت كە بتوانێت دەستكاری نۆرمەكان، دەستكاری ترادیشناڵەكانی كۆمەڵگە، دەستكاری زەوقی مرۆڤەكان بكات و بەردەوام داهێنەر بێت ولەحاڵەتی هێرشدا بێت و كەلتورەكانی تر بەدوای خۆیدا ڕابكێشێت، وەك ئەوەی كەلتوری ڕۆژئاوا دەیكات و یاری بە تایبەتمەندییەكانی كەلتورە لۆكاڵییەكان دەكات. یان ئەوەی لەژێر جەبری داخوازییەكانی مرۆڤدا نووچ بدەیت و بڵێیت: كاری پۆلیسی ئەخلاق و حیجاب تەمام شود.