بە كورتی بە كوردی
هۆشیار سیوەیلی
دەوڵەتداری و حوکمداری
هەندێکجـــار دوو چەمکـــی دەوڵـــەت و حکوومەت تێکـــەڵ دەکرێن و جیاوازی لە نێوانیاندا ناکرێت؛ لە کاتێکدا لەوەدا جیاوازن کە دەوڵەت لـــە پێکهاتە و پەیـــام و ئەرکدا فراوانتر و گشـــتگیرترە. دەوڵەت بە گشـــتی لە دەســـەڵاتەکانی یاســـادانان (پەرلەمان) و جێبەجێکردن (حکوومـــەت) و دادوەری(دادگاکان) پێک دێـــت. هەڵبەتە لە دنیای ئەمڕۆدا میدیا و کۆمەڵگای مەدەنیش تەواوکاری ســـێ دەسەڵاتەکەی تـــرن. چەمـــک و رۆڵ و وەزیفەی نەتەوە و کۆمەڵگاش شانبەشـــانی ئەوانیتـــر و تێهەڵکێش لەگەڵیـــان بنەمای ژیانی تـــاک یان هاوڵاتی دادەڕێژن و تاک یان هاووڵاتیش لە گشـــتێکی سیاسی وەک دەوڵەتدا و کۆمەڵایەتـــی و کەلتووری وەک کۆمەڵـــگا و نەتەوەدا کە پارێزەری خواســـت و بەرژەوەندییەکانی بن دەتوانێت کەسێتی خۆی دەربڕێ و
بەکردەوەش مومارەسەی بکات.
لـــە کاتێکـــدا هەریەک لـــەم بەش و دەســـەڵاتانەی دەوڵـــەت دەزگا (دامەزراوە)ی گرنگ و پێکهێنەری سەرەکین، بۆخۆشیان لە چەندین دەزگای گرنگی بچووکتر پێک دێن. کۆی دەزگاکان مەکینەی دەوڵەت پێک دێنن. بۆ ئەوەی دەوڵەت بتوانێت ئەرکی سەرشانی جێبەجێبکات، دەبێت دەزگا جۆراوجۆرەکان یان پارچەکان پێکەوە کاربکەن. کەواتە
دەبێت گرنگی بە وردەکارییەکان بدەین. دەوڵەت بێ حوکومەت ناتوانێت ئەرکەکانی جێبەجێ بکات. پێویستە حکوومەتیش شانبەشانی دەســـەڵاتەکانیتر، بەو شێوەیەی دەستوور یان یاساکان دیارییان کردوە ئەرکەکانی جێبەجێبکات. بە پێجەوانەوە دەوڵەت نابێتە چەترێک کە لە ژێریدا هاوڵاتی بحەسێتەوە.
بە واتا سیاســـییەکەی و پێناســـە یاســـاییەکەی ڕەنگە ئەوەی ئێمە پێی دەڵێین هەرێمی کوردســـتان دەوڵەت نەبێت، بەڵام لە زۆر ڕوەوە وەک دەوڵـــەت ڕەفتار دەکەین، بۆیە پێویســـتمان بە بەهێزکردنی ئەو دەســـەڵات و دەزگایانە هەیە کـــە دەوڵەتیان لەســـەر بنیاتدەنرێت. دەســـەلات و دەزگاکان کە بوون بە هی دەوڵەت فراونتر و گەورەتر لە حیزب و کەسەکانی ناویان بیر دەکەنەوە و ڕەفتاردەکەن و لە پێناوی ســـوودی گشـــتیدا کار دەکەن. ئێمە پێویســـتە کار بۆ دامەزراندن و پتەوکردنی بنەماو بناخەی دەوڵەت بکەین کە دەزگاکانن بۆ ئەوەی کە دەرفەت ڕەخســـا بەرگی سیاسی و یاسایی دەوڵەتبوون بکەینە بەری ئـــەم کیانەی هەمانە. ئەوەش تەنیا بەخۆمـــان دەکرێت. گرنگە ئێمە
دەوڵەتداری بکەین نەک تەنیا حوکمداری