ئافرەت و گرنگیدان بە خوێندنەوە
چرۆ محەمەد عومەر
خوێندنەوە بۆ دروستکردنی کەسایەتیی مرۆڤ گرنگە؛ هۆکاری سەرەکی و هەرە گرنگە بە ئاراستەی سەرکەوتن؛ئەمە بۆ ئافرەت گرنگیی زیاتری هەیە، چونکە ئافرەت بۆ بەرەوپێشبردنی خەباتی یەکسانیخوازی و بەدەستهێنانەوەی مافەکانیان زیاتر پێویستیان بە هۆشیاری و خۆپێگەیاندن هەیە، بۆ ئەوەش خوێندنەوە گرنگیەکی زیاتری بۆ ئافرەتان هەیە.
بەپێی ئەزموون و ئەو کتێبانەی باس لە گرنگی خوێندنەوە دەکەن یان باس لەوەدەکەن چۆن خوێندنەوە بکرێت بو کەلتوور، ئەوە دەخەنەڕوو، چۆنیەتی و تایبەتمەندێتی وەرگرن لە خوێندەوە لە چەندێتی کتێب خوێندەوە گرنگترە، ئەوەش دەکەوێتە سەر ویستی کەسەکە و قاڵبوونەوەی لەو بوارەی کە خۆی دەیەوێت تیایدا ببێتە خاوەن ئەزموون و بچێتە پێشەوە.
لە قۆناغی ئێستادا بۆ من وەکو ئافرەتێک گرنگیدان بە رۆشنبیریی سیاسی گرنگە، لەبەرئەوەی بۆ راگرتنی هاوسەنگی نێوان ئافرەت و پیاو لە پرۆسەی سیاسی و حوکمڕانیدا بەشداریی ئافرەتان پێوەستە و ئەوەش بێ بوونی ئافرەتی هۆشیار و بەئاگا و خاوەن باکگراوندی رۆشنبیریی سیاسی ئەستەمە بهێندرێتەدی.
بەهۆی ئەوەی خوێندنەوە لەو رووەوە گرنگە، بۆیە رۆڵی خێزان ناکرێت فەرامۆش بکرێت، لەبەرئەوەی بوونی خێزانی هۆشیار و کتێبخانە لە ماڵەکاندا دەبێتە سەرەتایەکی باش و مرۆڤ لەو سەرەتایەوە ئاشنا دەبێت بۆ کتێب و خوێندنەوە و وردە وردە لەگەڵ هەڵکشانی تەمەنیدا خوێندنەوە دەبێتە کەلتوور لای و کەسێتی بەهێزە بۆ دروستدەبێت.
دایک و باوکی یەکسانیخواز و رۆشنبیر لەو پرسەدا رۆڵی زۆر گرنگیان هەیە، ئەگەر خێزان وابوو جیاوازیی ناکات لە پەروەردەکردنی رەگەزی نێر و مێدا، کچ و کوڕ وەکو یەک گرنگییان پێ دەدرێت، بەو شێوەیەش بەردی بناغەیەکی بێوەی و رێکوپێک بۆ پەروەردەکردنی کچان دادەنرێت، بەپێی تەمەن کچان رۆڵی خۆیان دەبینن و بەشدار دەبن لە کایە جۆراوجۆرەکانی کۆمەڵگەدا. گرنگیدانی ژنان بە خوێندنەوە، رۆڵی باشی دەبێت لە دروستکردنی کەسایەتییاندا، بۆیە پێویستە هۆشیاریی پێویست لەبارەی خوێندنەوە و گرنگییەکانی بڵاو بکرێتەوە، بە تایبەت لای ئافرەتان، لای من ئەو پرسە زۆر گەرم و گرنگە و دەبێت گرنگیەکی زۆری پێ بدرێت.