هادی باڵه‌ی
ئه‌و گۆرانکارییانە چین کە ئافرەت لەکاروماف لەناو سیاسەتدا هەوڵی ئەوەی دابێت لەکۆمەڵگه‌دا بەرجەستەی بکات.
گومان لەوەدا نییە بوون و جێگەی ئافرەت لە هەر کۆمەڵگه‌یەکی ئەم جیهانە ئاوێنەیەکی ڕاستەقینەیە کە ڕاستیی ئەو کۆمەڵگه‌یە و ڕەوت و شێوەی ئافرەت و بیرکردنەوە و ئاستی ژیاری تێدا ڕەنگدەداتەوە.
ئافرەت لە کۆمەڵگه‌ی کوردیدا و بە درێژایی مێژووی گەلەکەمان بە پایەی جیاجیادا تێپەڕیوە و هەندێجار ڕۆڵی ئێجگار بەرچاو و هەندێ جاریش کەم ڕۆڵ بووە، لە هەندێ ناوچەدا شوێنی بەرچاوی بووە و لە هەندێ ناوچەشدا وون بووە.
کولتووری کوردستان، پانتایی سەرهەڵدانی ئایین و سیستمە ئەبستراکتەکانە، کە لە یەکەمین دەستپێکەکانی خۆی لەگەڵ تایبەتمەندیی ئافرەتانە و پلەو پایەی حەزرەتی دایک گرێی خواردووە بەداخەوە.
ئەگینا بە سەرنج بە بەڵگەگەلی بەردەست، ئافرەت لە قۆناغە کۆنەکانه‌وه تا بە ئێستا دەگات خاوەنی هێزی سەلمێنەربووە و تواناییەکانی لە گۆڕەپانی بەربڵاوی ئەندێشە، داهێنان، سۆزداری، ئایین و سیاسەت کاریگەریی و ڕۆڵی بەرچاوی لە کۆمەڵگاکەماندا بینیوە.
ئەگەر بێین ڕۆڵ و پێگەی ئافرەت لە هەموو بوارەکانی کۆمەڵگه‌ی کوردەواری و تایبەتتر لەبواری سییاسیدا، ئازایەتی و بوێرییان بخەینە بەر باس، سەرەڕای نەبوونی زەمینەیەکی ئەرێنی ١٠٠٪، بە بەراورد لەگەڵ وڵاتانی دواکەوتوویی خۆرهەڵاتی ناوین، لەگەڵ ئەوەی کوردستان لە ڕووی هەڵکەوتەی جوگرافییەوە کە کەوتووەتە ناوچەی ناوین و ئەم کۆمەڵگه‌یانەش بە کۆمەڵگای پیاوسالار ناسراون و بمانەوێ و نەمانەوێ کاریگەرییان لەسەر کولتووری ئێمەی کوردیش داناوە، لەگەڵ ئەوەشدا ئافرەت کاریگەرترین و گەورەترین ڕۆڵی بۆ بەرەوپێشبردنی کۆمەڵگا گێراوە و دەتوانین بڵێین ئافرەتی کورد بە درێژایی مێژوو لە کۆمەڵگه‌ی کوردەواری، چ پێش مێژوو و چ دوای مێژوویش ڕۆڵ و پێگەو کاریگەری خۆی داناوە و لە هەموو قۆناغەکانی ژیانی پڕمەینەتی، هەوڵ و تێکۆشانی بۆ ژیان و بەرەوپێشبردنی خێزان و کۆمەڵگه هاوکارو هاوئاهەنگ بووە لەگەڵ ڕەگەزی بەرامبەر، هەربۆیە هەمووکات ئافرەتی کورد جێگای متمانە و شوێنی تایبەتی خۆی هەبووە لە ناو بنەماڵەدا و لە نەبوونی پیاودا ئەرکی بەڕێوەبردنی ماڵ و منداڵی پێ سپێردراوە و بووەتە گەورەی خێزان یان هۆزەکەی، بۆتە شۆڕشگێر، لە ئیستاشدا بۆتە نووسەر، سیاسەتوان، نوێنەری خەڵک، مامۆستا، پزیشک، ئەندازیار، بەرپرسی بەش و بەڕێوەبەری بەڕێوەبەرایەتیەکان و وەزیرو هتد….
کەواتە دەتوانین بڵێین ڕۆڵ و پێگەی ئافرەتی کورد لە ئێستادا، زۆرگرنگتر لە هەموو قۆناغەکانی ڕابردووی گەلی کوردە، ڕۆڵێکی یەکجار گرینگ لە ناو خێزان و تەواوی سێکتەرەکانی کۆمەڵگه‌دا دەگێڕێت، کە گرنگترینیان پەروەردەی درووستی منداڵ بۆ خۆشەویستیی خاک و وڵات، بەرەوپێشبردنی فاکتەرەکانی پێشکەوتنی نیشتمان و دامەزراوەکانی، پاراستنی دەستکەوتەکانی گەل و نیشتمان لە هەموو مەرترسییەک، پاراستن و گواستنەوەی کولتوری نەتەوایەتی و پێشخستنی هونەر، موسیقا و کەلەپوورو فەرهەنگی نەتەوایەتی و بەجیهانی‌کردنی ئەو گەنجینەیە .
کەواتە گەیشتووین بەو دەرەنجامەی كە هیچ کۆمەڵگه‌یەک بەبێ بەشداری كارای ئافرەتان لە دامەزراوەکان و سەرجەم سێکتەرەکانی وەڵاتداری سەركەووتو نابێت، ئێستا لە ڕابردوو زیاتر پێویستە دەرفەتی گونجاو و زەمینەی لەبار بۆ بەشداری ئافرەتان لە كاروباری سیاسی بەگشتی و وەزارەت و دەستە گرنگەكانی حکومەتداری برەخسێندرێت، چونكە بەبێ بەشداری كاریگەری ئافرەت ئەوا كەموكوری بەرچاو لە جومگەو کایەکانی حوكمڕانی دروست دەكات.