د. ڤیان سلێمان
بەشداری سیاسی ئافرەت بە شێوە فراوان و سەرتاسەریییەکەی، نا تەنیا دەنگدان و خۆ پاڵاوتن، بەڵکوو بوونی ڕۆڵی کاریگەر لە گشت دەسەڵاتەکان و دامودەزگاکانی جێبەجێ کردن و ناوەندی بڕیار، یەکێکە لە بنەماکانی هەر سیستەمێکی دیمۆکراسی و پێویستییەکی بەڵگە نەویستە بۆ پیادەکردنی سیاسەتێکی نەرم و هاوسەنگ کە بە عەقڵ و دونیابینی هەر دوو ڕەگەز دابڕێژرێت و پیادە بکرێت، نەوەکوو تەنیا پیاو، چونکە بە دڵنیاییەوە سیاسەت پرسێکی گشتییە و شتێک نییە کە تایبەت بێت بە یەکێک لە ڕەگەزەکان.
سیاسەت گرێدراوی ژیانی هەر مرۆڤێکە، ئەمەش لەبەرئەوەی کۆی کایەکانی یاسادانان و بەڕێوەبردن و جێبەجێکردن و بڕیاردان کە ژیانی ئێمەی مرۆڤ ڕێک دەخەن بەندن بە سیاسەتەوە، واتە سیاسەت کایەیەکی گرێدراوی کایەکانی دیکەی ژیانی کۆمەڵگەیە، سیاسەت حوکمڕانی مرۆڤەکانە نەوەکوو یەکێک لە ڕەگەزەکانی مرۆڤ.
نابەرامبەری لە بەشداری و ئامادەیی لە کایەی سیاسەت لە نێوان ئافرەت و پیاو یاخود لاوازی بەشداری ئافرەت بەراورد بە پیاو مێژوویەکی دوورودرێژ و هۆکاری فیکری و ئایدیۆلۆژی و کۆمەڵایەتی و کولتووری هەیە، نابەرامبەرییەکە بۆ ئەو بنەما نا لۆژیکییانە ناگەڕێتەوە کە بە هۆیەوە ئافرەت لە سیاسەت دوور خراوەتەوە،
بەڵکوو وەک بوارەکانی دیکە فاکتەری بایۆلۆجی و سایکۆلۆژی کراوەتە پاساو بۆ دوورخستنەوەی ئافرەت لە سیاسەت و کایەکانی دیکەش.
ئاشکرایە کە لە ئێستادا بارودۆخەکە گۆڕاوە و بەشداری سیاسی ئافرەت هەنگاوی گەورەی بڕیوە، بە تایبەت لە وڵاتە پیشەیی و پێشکەوتووەکان.
مایەی خۆشحاڵیمانە کە لە هەرێمی کوردستان لەم بوارەدا پێشکەوتنی بەرچاو بەدیهاتووە و تەنانەت دەتوانین بڵێین لە هەندێک ڕووەوە ئافرەتان قۆناخی بەشدارییان بەرەو هاوبەشی تێ پەڕاندووە، بە تایبەت لە نێو دەسەڵاتی یاسادانان، کەس ناتوانێت نکۆڵی لە گرنگی بوونی دوو ئافرەت لە دەستەی سەرۆکایەتی و زیاتر لە سی و چوار ئەندامی ئافرەت لە پەرلەمانی کوردستان و ئەو بەرەوپێشچوونانەی کە لە دەسەڵاتەکانی جێبەجێ کردن و دادوەری بەدیهاتوون، بکات. لە هەمان کاتدا ئەوەش دەبینین کە زۆری ماوە ئافرەت لە هەموو بوارەکانی ژیانی سیاسی بەرەو قۆناخی هاوبەشی بچێت.
بە گەڕانەوە بۆ هۆکارەکانی پشت لاوازی ڕۆڵی ئافرەت لە سیاسەتدا، دەبێت بە دوای چارەسەرییەوە بین، واتە لە هۆکارەکاندا چارەسەری بدۆزینەوە، کاتێک بەشی سەرەکی ئەو نابەرابەریییە دەگەڕێتەوە بۆ پیاو کە بە کاریگەری هزری پیاوسالاری بواری بە ئافرەت نەداوە لە سیاسەتدا ڕۆڵی خۆی ببنیت، کاتێک پەروەردە و پرۆسەی بە کۆمەڵایەتیکردن بەو شێوەیە کە سیاسەت پیاوانەیە و تواناکانی ئافرەت بۆ سیاسەت و کاروباری گشتی گونجاو نییە، کاتێک بەشێکی ئەو نابەرابەریییە بۆ خودی ئافرەت دەگەڕێتەوە کە ئەو کایە گرنگەی بۆ پیاو بەجێ هێشتووە، ئەمەش نەوەکوو لەبەر ئەوەی حەزی لە بەشداری سیاسی نییە، بەڵکوو پەروەردەی جێندەری لە خێزاندا بەو شێوەیە ئافرەتی بار هێناوە و بەو جۆرە پەروەردەی کردووە کە گەورەترین ئەرکی ئافرەت ئەوەیە کە هاوسەری باش بێت و منداڵی باش و زیرەک پەروەردە بکات، ئەوا دەبێت لەو سێ ڕەهەندەوە بە دوای چارەسەرییەوە بین، کارکردن بۆ گۆڕینی ئەو تێگەیشتنەی متمانەی بە توانای ئافرەت نییە و سیاسەت بە ئیشی ئافرەت نازانێت، پەروەردە لەسەر بنەمای یەکسانی مرۆڤایەتی، ڕەخساندنی دەرفەت، هاندان و پێگەیاندنی ئافرەت بۆ
بەشداری لە کاروباری سیاسی. با لە خودی خۆمان واتە ئێمەی ئافرەت بوەستین و دەبێت بزانین، کە ئەگەر بەشداری سیاسەت نەکەین ئەوا بەشداریش نابین لە بڕیارە ستراتیژییەکان و دیاریکردنی چارەنووسی وڵات و نەتەوە، بەشداریش نابین لە ڕەوتی ڕووداوەکان و سیستەمی بەڕێوەبردن و پرۆسەکانی دانوستان و ئاشتەوایی، ڕەچاوی تایبەتمەندییەکانمان ناکرێت و کارڕاییەکان هەلومەرجی ئێمەی ئافرەت لەبەرچاو ناگرن، هەموو ئەوانە دەدەینە دەست پیاو، ئەو کاتە مافی گلەیی و بەرهەڵستیشمان نابێت.
بەو شێوەیە واتە بە گۆڕانکاری لە فاکتەرە بونیادییەکان و پەیوەندی و ڕۆڵە ڕەگەزییەکان، بە خۆ پێگەیاندن و خۆ ئامادەکردن بە خۆ بە خاوەن زانینی کایەی سیاسی و حیزبایەتی، ئێمە دەچینە نێو سیاسەت و بەشداری سیاسی خۆمان فراوان و کاریگەر
دەکەین.