لە‌ڕۆژانی تاقیكردنەوەی پۆلی دوازدە‌داچ بكەین؟
شاخەوان عەلی حەمەد مامۆكی*
هەموو ئەو ساڵانەی تێیدا قوتابی خۆی ماندوو دەكات و تێدەكۆشێ و شەونخونی دوورودرێژی بەدیارەوە دەكێشێ بۆ ئەوەی داهاتوویەكی گەش و چارەنووسێكی ڕوون و پرشنگداری هەبێت. سەیر دەكەین گەورەترین ئاستەنگ و بەربەست و دیوار بۆ دەرچوون لە زیندان و كرانەوەی بەرامبەر بە دنیابینیەكی دیكەدا، تەنها دوا ساڵی ئەو خوێندنەیە كە بڕیار لەسەر چارەنووسی ئەو كەسە دەدات و هاوكێشەی هەموو ئەو تەمەنەی بەسەری بردووە، یەكلایی دەكاتەوە. پرۆسەی ئەزموونەكانی پۆلی دوازدەی ئامادەیی بە هەردوو بەشەوە واتە ئەدەبی و زانستی لە۲۰۲۲/٦/۲۷ بەڕێوە دەچێت و ئەوەی جێی هەڵوێستەلەسەركردن بێ، لەچەند گۆشە نیگایەكەوە تیشك دەخەینە سەر گرنگترین ئەو ڕێوشوێنانەی پێویستە قوتابی لەو ماوەیەدا پەیڕەوی بكات. هەڵبەتە زۆر جار لە بابەتی خوێندن و تاقیكردنەوە وەك دوو چەمكی بەیەكەوە گرێدراو، ڕووبەڕووی ئەم پرسیارانە
دەبینەوە:
- گەنجێك قوتابییە، حەز دەكات لە هەموو وانەكان بە نمرەیەكی بەرز و باش دەرچێ! لێرەدا چەند پرسیارێك دێتە گۆڕێ: ئاخۆ بۆ بەرەكانی كارەكانی چی بكات؟ پەنا بباتە بەر چی؟ هەنگاوەكانی بۆ تێپەڕاندنی ئەو قۆناغە چۆن بێت و هتد.
هەڵبەتە ئەگەر گوزەرێكی خێرا بەنێو ئەم پرسە هەستیارانە بكەین، دەبێ سەرەتا خۆمان تەیار و پڕ چەك بكەین بەو زانست و زانیاریانەی لە قوتابخانە دەیخوێنین.
سەحابەیەك پرسیاری لە پێغەمبەری خوا كرد: ئاخۆ وڵاغەكەی ببەستێتەوە و پشت بە خوا ببەستێ، یان هەر لەو ناوەی بەجێ بێڵێ و پشت بە خوا ببەستێ؟ پێغەمبەر فەرمووی: (بیبەستەرەوە و پشت بەخوا ببەستە). كەواتە پێویستە قوتابی سەرەتا بخوێنێ، ئەوجا پشت بەخوا ببەستێ و لە هەموو كاروبارەكانیدا بڕوا و متمانەی بەخۆی هەبێت، چونكە متمانە شاڕێگای گەیشتنە بەو ئامانجەی كاری لەسەر دەكات و لە جوغزی متمانەدا ئەوەی گرنگ و پڕ بایەخ بێت ئەوەیە پەنا بباتە بەر هۆكارەكان، هۆكارەكانیش ئامادەكاری خودی قوتابیە بۆ ڕۆژی تاقیكرنەوە، نەك گز و غەل و غەش و هانا بردنە بەر گزیكردن كە جگە لە فریودان و فێڵكردنێكی زەق و ئاشكرا لە پرۆسەی پەروەردە و فێركردن، هیچی تر نییە. قوتابی لەسەریەتی بزانێ كەی دەخوێنێ؟ چی دەخوێنێ؟ كە دەچێتە قوتابخانە چۆن وەڵام دەداتەوە؟! لەوەش گرنگتر ئەوەیە بەرنامەی نووستنی ڕێك بخات، بزانێ كەی دەخەوێ و كەی لەخەو هەڵدەستێ و كاتەكانی رێك بخات، بە كلۆجێ كە بەرەو هۆڵی ئەزموونی دەڕوات، بە دڵ و دەروونێكی خۆش و فراوانەوە هەنگاو هەڵبگرێ، فشار نەخاتە سەر بیرو هۆشی خۆی و خۆی لە ترس و بیمی دەرچوون و دەرنەچوون بەدوور بگرێ كە لە تاقیكردنەوەی نزیك بۆوە، دنیای لێ وێك نەیەتەوە وابزانێ بارێكی ئەوەندە گەورە و قورسی كەوتۆتە شان، بۆی هەڵناگیرێ، هەرچەندە بارگرانی بارگرانییە بۆ هەر كارێ كە مشەقە و زەحمەت بێ، كەواتە بەدەستهێنانی نمرەیەكی باش و گونجاو و شایستە بۆ قوتابی، كارێكی هێندە سووك و سانا نییە و ماندوبوونی گەرەكەو دەكرێ بۆ تەواوی كاروبارێكی ژیانمان كە ببێتە مایەی بارگرانی، بازووی بوێری لێ هەڵماڵین و شانی بدەینە بەر و بە ئاكامەكانی ڕازی بین. ئەوەتا لە ڕۆژانی تاقیكردنەوە كە لە هۆڵی ئەزموونی دێیتە دەرەوە و دەچیتەوە ماڵ، هەرگیز خۆت ڕاڕا و خەمخۆر و پەرێشان مەكە، بە دوای وەڵامی پرسیارەكانی ئەو ڕۆژە مەگەڕێ چونكە بەزانین و بینینی هەر هەڵە و پەڵەیەك، تووشی دڵتەنگی دێیت و خەفەتت لێ دەبێتە مۆتەكە و یەخەت بەر نادات. خەمخواردن لە ڕووی دەروونییەوە كەسایەتی مرۆڤ وردوخاش دەكات و ورەی دەڕووخێنێ كە تاقەت و حەوسەڵەی بۆ خوێندنی ڕۆژی دواتر نەبێت، لە كاتێكدا خەمخواردن هیچ لە بابەتەكە ناگۆڕێ و هەڵەكانی بۆ ڕاست ناكاتەوە.
لەوەشدا پێویستە بیركردنەوەی قوتابی بەجۆرێ ڕام بكرێ وەكچۆن مردوو دەبێ زوو بشۆردرێ و تەڵقین دابدرێ و زوو ئەسپەردە بكرێ و بشاردرێتەوە، هەمان شت بۆ ئەو بابەتەی ئەو ڕۆژە ڕاستە كە هاتە دەرەوە وابزانێ ئەو ڕۆژە تاقیكردنەوەی نەكردوەو ئەوەی پێویستە بیکات خۆئامادەكردنیەتی بۆ تاقیكردنەوەی ڕۆژی پاشتر.
تێبینیەكی بچووك بەڵام گەورە
كاتێك قوتابی پێ دەنێتە هۆڵی ئەزموونەكان، واباشە خۆی تووشی ترس و دوودڵی و ڕاڕایی نەكات كە ئەوەی لە بیریەتی بەجارێ لە بیری بچێتەوە، بە واتایەكی دیكە: پرسیار بە پرسیار پێدا بێ، ئەگەر پرسیاری یەكەمی زانی با ڕاستەوخۆ وەڵام بداتەوە، خۆ ئەگەر نەیزانی یان لە وەڵامدانەوەی دوودڵ بوو، ئەوە واز لەو پرسیارە بێنێ و بچێتە سەر پرسیاری دووەم و بەو شێوەیە كامە پرسیار ئاسان بوو سەرەتا ئەوانە وەڵام بداتەوە، ئەوجا لەنێوان گران و گرانتر، پرسیارە گرانەكان وەڵام بداتەوە. پێش دەرچوون و ڕادەستكردنی کاغەزی ئیمتیحانەکە، واباشە دووبارە بە وەڵامی گشت پرسیارەكاندا بچێتەوە. بەهیوای سەركەوتن.