ھونە‌ری وە‌رگێڕان

حەمەسەعید حەسەن

دەشـــێت ژیاننامەی نووســـەر، لەنـــاو چیرۆکیدا ڕەنگ بداتـــەوە، بەڵام ئەوی چیـــرۆک دەگێڕێتەوە، ئەوە نییە کە چیرۆک دەنووسێت. زۆر جار چیرۆکنووس پیاوێکە، بـــەڵام چیرۆکگێڕەرەوە، منداڵیکـــە، ژنێکە، یان چەند کەســـێکن و هەر یەکەیان لە ڕوانگەی خۆیەوە، هەمان چیـــرۆک دەگێڕێتـــەوە، تەنانەت دەشـــێت چیرۆکبێژ، گیانەوەرێـــک بێـــت، گوێنتەر گراس کـــە ۱۹۹۹ نۆبڵی لـــە ئەدەبدا وەرگـــرت، مێژووی ئەڵمانیا لەســـەر زاری گیانـــەوەرەوە دەگێڕێتەوە. چیرۆکنووس: نووســـەرەکە خۆیەتی، بەڵام چیرۆکبێژ ئەو کەســـەیە کە چیرۆکەکە دەگێڕێتـــەوە. کەواتە (من)ی ناو چیرۆک، چیرۆکنووس نییە، چیرۆکبێژە. ئەوە ئێوە بۆچی ئەو هەموو چیرۆکە دەخوێننەوە، کەچی هیچ دەربارەی تەکنیکی نووسینی چیرۆک ناخوێننەوە؟ ئەگەر شـــتی هاوبـــەش لەنێوان کەسێک و قارەمانی ساتیرەکانم: (ڕەحمان قەرەکێوی) دا هەبێـــت، ئەوە ڕێککەوتە و هیچـــی تر، بەڵام هەموو کەس مافی ئەوەی هەیە، خۆی بە ئەو، یان ئەو بە خۆی تێبگات. ئێســـتا من کڕ دەبـــم و میکرۆفۆن بۆ ڕەحمان
جێ دەهێڵم.
“جاحیز پێی وابوو، شـــیعر تەرجەمە ناکرێت، کەچی هیگڵ دەیگوت: شیعر ئەوەیە دوای وەرگێڕان دەمێنێت. من پێم وایە شیعر هەتا جوانتر بێت، وەرگێڕانی دژوارتر دەبێـــت و وەرگێڕانی شـــیعر لە داهێنانی ســـەختترە. شـــیعروەرگێڕ ئەگەر لێ بگەڕێت داهێنەر زاڵ بێت، ئەوا بە دەستی خۆی، خودی خۆی لەناو قەفەزی دەقەکەدا بەنـــد دەکات، ئەگەر ئازادانە ڕەوتار بکات و جێپەنجەی خۆی بەســـەر دەقەکەوە جێ بهێڵێـــت، ئەوا ناپاکی لە داهێنەر دەکات، مەحاڵە شـــیعروەرگێڕ دەستکراوە بێت و ناپاکی لە داهێنەر نەکات. هەمیشـــە شیعروەرگێر یان داهێنەر، یەکێکیان دەبنە قوربانیی ئەوی دیکەیان، من لەنێوان جەڵاد و قوربانیدا، هەمیشـــە ڕۆڵی یەکەمیان
هەڵدەبژێرم.
هەندێک دەڵێن: وەرگێڕان دەبێت وشە بە وشە وەک ئۆرجیناڵ بێت، هەندێکی دیکە دەبێژن: گرنگ گەیاندنی بیـــری داهێنەرە، هەندێـــک پێیان وایە: شـــتی گرنگ لەبەرچاوگرتنی شێوازی نووســـینی داهێنەرە. هەندێک وەرگێـــڕ وای بۆ دەچن، خۆیان لە داهێنەر بەتواناترن و دێن دەقەکە جوانتر و چاکتر دەکەن، لێی فڕێ دەدەن، لێی زیاد دەکەن، دەوڵەمەندی دەکەن، هەڵەی داهێنەر
ڕاســـت دەکەنەوە و بانگەشـــەی ئـــەوە دەکەن، هێندە‌ بلیمەتن، هەر کەســـێک وەرگێڕانی وان بخوێنێتەوە، وا هەست دەکات ئۆرجیناڵە.
مـــن یەکێکـــم لـــەو وەرگێـــرە دەگمەنانـــە و بـــە بروسکەســـەرنجێک، چی مانای گرنگ و بەبایەخ لەودیو گوتەکانـــی داهێنەرەوە خۆیان مـــات داوە، دەیانبینم. دەڵێـــن شـــتگەلێکی وا هەن، خۆیان لە نەســـتی کۆی نەتەوەیەکـــدا مـــەڵاس داوە، ئەگەر وەرگێڕ ســـەر بە نەتەوەی داهێنـــەر نەبێت، دەرک بەو شـــتە نهێنییانە ناکات، ئەوە کۆســـپی بەردەمی وەرگێڕی بێســـەوادە، من نەســـتی کـــۆی میللەتانیش، وەکوو ســـەعاتی ئاو
دەخوێنمەوە.
وما مقامی بأرض دجلة إلا کمقام المسیح بین الیهود*
بەڵام چ قەیدی با مێژوو خۆی ســـەدبارە بکاتەوە و نەفامانـــی گەلەکەم وەک پێویســـت، بە چاوی ڕێزەوە، ســـەرنجی شـــاکارم نەدەن، ئەوە گرنگە خۆم پێم وایە: (هەمـــوو جیهان مۆمێکـــی تواوەیـــە و دەڕژێتە قاڵبی منەوە.) بە هێنانەوەی مشـــتێک لە نموونەی خەرواری ئەو کارانەی، لە بـــواری وەەرگێڕاندا کردوومن، کۆتایی بە گێڕانـــەوەی بیرەوەرییەکانم دەهێنم و دڵنیام نەوەی
داهاتوو قەدرم دەزانێت.
Four eyes see better than two.
دەڵێیت سەگی چوار جاوە.
*
There is no rose without a thorn.
ئەگەر گوڵ نیت، دڕکیش مەبە!

• وحلق في السماء. بە ئاسمانەوە ڕیشی دەتراشی. * یا فؤادي لا تسل أین الهوی.
  ئەی فوئاد گیان! مەپرسە ئەم بایە لەکوێوە دێت.