هه‌ینی, تشرینی دووه‌م 29, 2024

بە كورتی بە كوردی

ھۆشیار سیوەیلی

کۆبوونەوەی (چوار سەرۆکایەتییەکە) رۆژی دووشـــەمەی رابـــوردوو (چـــوار ســـەرۆکایەتییەکە)ی هەرێمی کوردستان لە ســـەرۆکایەتی هەرێم کۆبوونەوە بۆ تاوتوێکردنی بڕیاری دادگای بـــاڵای فیدراڵـــی دەربارەی یاســـای نەوت و غـــازی هەرێمی کوردستان. دوو سەرنج دەربارەی کۆبوونەوەکە دەنووسم: •جێگەی دڵخۆشـــی و دەسخۆشـــییە دەزگا یاســـاییەکانی حوکمڕانی لـــە هەرێم پێکـــەوە و لەســـەر بابەتێکی گرنگ و چارەنووسســـاز کۆ دەبنـــەوە کە بڕیاری بەرزترین دەزگای دادوەرییە لە عێراق. ئەمە جگە لەوەی کە دەبێتەهۆی گەڵاڵەکردن و داڕشـــتنی شێوازێکی یەکگرتووی بەرەنگاربوونەوەیەکی دەســـتووری و یاسایی بریارەکە و سازدانی توانا و دەســـەڵاتە جیاوازەکان لە چوارچێوەیەکی رێکخراو دا، لە هەمانکاتدا هەوڵێکی گرنگیشـــە بۆ یەکخســـتنی ماڵی پەرتەوازەی کوردستانی و پەکخســـتی پلان و پیلانەکانی دژمنان بـــۆ قووڵکردنەوەی ناکۆکی و چەند بەرەکی و پەرتەوازەیی لە کوردســـتان. هەڕەشـــەکان لەســـەر هەرێمی کوردستان زۆر گەورە و جددین و بەرژەوەندی گشتی پاراستنی ئەم نیشـــتمانە گەمارۆدراوە زۆر گەورەترن لە بەرژەوەندی کەســـی و حیزبی و ناوچەیی و هۆز و عەشیرەت. •ئەوەی جێگەی سەرنج و تێڕامانی من و هەندێک لە شارەزایانی بواری حوکمڕانـــی و دادوەری بوو بریتی بوو لە ناونیشـــانی کۆبوونەوەکە و ناوهێنانی دەسەڵاتی باڵای ئەو چوار لایەنە بە (چوار سەرۆکایەتییەکە). ئێمە هەموو دەزانین ســـێ دەســـەڵاتی ســـەرەکی هەن لـــە هەرێم کە دەســـەڵاتەکانی دادوەری و یاســـادانان و جێبەجێکردنن. دەســـەڵاتی یاسادانان پەرلەمانە و دەسەڵاتی جێبەجێکردن حکوومەتە و بەرزترین لوتکەی دەسەڵاتیشی ســـەرۆکایەتی هەرێمی کوردســـتانە. بەرزترین دەســـەڵاتی دادوەرییش ئەنجوومەنی دادوەرییە و بە پێی یاسای ژمارە 2٣ ســـاڵی 2007 کارەکانی رێک خراوە. ئەم ئەنجوومەنە سەربەخۆیە و ناکرێت تێکەڵی بڕیار و بۆچوونەکانی دوو دەســـەڵاتەکەی تر بکرێت. بۆیە بەشـــداری ئەنجوومەنی دادوەری لەو کۆبوونەوەیە شیاو و گونجاو نەبوو، بەڵکو دەبوایە وەزارەتی داد لە چوارچێوەی شاندی دەسەڵاتی جێبەجێکـــردن ئامـــادە بوایە و دەیتوانی هەمان ڕاوێژ و ڕاســـپاردەی یاسایی بخاتە بەردەم دوو دەسەڵاتەکەی تر. وەک ئاماژەمـــان پـــێ دا کۆبوونەوەکـــە گرنـــگ بوو چونکـــە دەزگا فەرمییەکانـــی حوکمڕانـــی کۆبوونەوە تا دەربارەی بە سیاســـیکردنی بریارەکەانـــی دەزگایەکی باڵای دادوەری فیدراڵی ڕاوبۆچوون بگۆڕنەوە و بڕیاری پێویست بدەن.