محەمەد شەریف
ئاشتەوایی کۆمەلگا
ئاشتەوایی کۆمەڵگا، پرەنسیپەکە، هەموو هاووڵاتییەك لە سەری کۆکە. بەگوێرەی هاوســـەنگیی لە نێوان ئاشـــتەوایی کۆمەڵگاو پەرەســـەندن وپێشـــکەوتنی لە هەمـــوو پێویســـتەکانی ژیان، هەموو لایەك ســـوودمەند دەبێت لەو كەشە ئارامەی ئاشتەوایی بەرجەستەی دەکات و دەیگونجێنی لە هەموو بوارەکاندا؛ بەڵام، ئەم ئاشـــتەواییەش بە خۆرســـکی ناییتە دی، فاکتەرو کەشـــی خۆی هەیە، کە کاریگـــەرە، یاخۆ یارمەتیدەرە؛ بۆ دوورکەوتنی مرۆڤ، لە کاری بەدو و نەشیاو و مڵکەچ بوونی بۆ ڕێخەرەکانی (ضوابط) کۆمەڵگا،چ لەدەســـەڵاتی دەوڵەت بێت، وەکوو یاسا،
یاخۆ داب ونەریتی گەڵ بێت.
ئەگـــەر چ کۆمەڵـــگا بریتی نیە لە کۆی تاکـــەکان؛ بەڵکو کۆی تاکەکانە لە گەڵ ئەو پەیوەندییانەی (روابط) تاکەکان، پێکەوە دەبەســـتەوە و دەبێتە کۆمەڵگا. ئەم جیاوازییەی هەیە، لەنێوان تاکـــەکان و کۆمەڵگا، ئەوە ناگەیێنی کە ململانیێ نێوان چاکەو بـــەدی لەتاکی نێو کۆمەڵـــگادا بنبڕ دەبێـــت؛ چونکە فاکتەری خۆویســـتی و خۆ چەسپاندن لە خودی مرۆڤ، نێر بێت یا مێ، نافەوتێـــت وهەر دەمینێت، وەکو مەترســـییەك لەســـەر ئاڕامی وئاشتەوایی؛ بۆیە کۆمەڵگا، لە هەر دۆخێكدا بێت، هێزی ئەوەی نیە، لە پێویستەکانی فاکتەری سەقامگیری و ئاشتەوایی، دەست هەڵبگریت، وەکوو یاسا و ئایین و داب ونەریت، کە ڕۆڵی گرنگیان هەیە بۆ جڵەوکردنی نەفس و ئارەزووی مرۆڤ لە کردەوەی بەد و شێواوکەری کۆمەڵگا و بۆ قەبوول کردنی یاسا وڕێسای وڵات؛ بە خۆشی بێت یا بەترشی! بەتایبەت ئایین، کە فاکتەرێکی یەکجار بەهێـــزە بۆ دامرکردنی ئەو حەزوو ویســـتانەی ئایین ڕێگای پێ
نادات و دەکەویتە، بازنەی قەدەغەو نەشیاو (حرام)..
جگە لەوەش، هیچ گوومان لەوەنییە، کە ئاشـــتەوایی کۆمەڵگا، هەمـــوو دەرگایـــەك دەکاتـــەوە بـــۆ بووژانەوەی ئابـــووری و خۆشـــگوزەرانی هاووڵاتیـــان و پیشـــکەوتنی وڵات لـــە هەموو سیکتەرەکندا کە دەبیتە هۆی کۆمەڵگایەکی هاوبەشی هاریکای و ئارام و پێشکەوتوو. ئەوەیە مانای فەرموودەی قورئانی پیرۆز
(وتعاونوا علی البر والتقوی) بۆ چاکە هاوکار بن