جێگری سه‌رۆكی په‌رله‌مانی عێراق له 36ـەمین ساڵیادی کیمیابارانکردنی هەڵەبجە رایده‌گه‌یه‌نێت، تاوانی قێزه‌وه‌نی هه‌ڵه‌بجه ویژدانی هه‌موو خاوه‌ن ویژدانێكی هه‌ژاند. گوتیشی: “حکومەتە یەک لە دوا یەکەکانی عێراق کاریان بۆ قەرەبووکردنەوەی خه‌ڵكی هەڵەبجە نەکردووە “.
له‌میانه‌ی راگه‌یه‌ندراوێكدا دكتۆر شاخه‌وان عه‌بدوڵڵا جێگری سه‌رۆكی په‌رله‌مانی عێراق، وێڕای سه‌ره‌خۆشی له گه‌لی كوردستان، رایگه‌یاند، حکومەتە یەک لەدوایەکەکان کاریان بۆ قەرەبووکردنەوەی خه‌ڵكی هەڵەبجە نەکردووە.
جێگری سه‌رۆكی په‌رله‌مانی عێراق داواشی لە فراکسیۆنە سیاسییەکانی ناو په‌رله‌مانی عێراق کرد، وەک وەفایەک بۆ خه‌ڵكی ئه‌و پارێزگایه، دەنگ بدەن لە سەر پڕۆژەیاسای بە پارێزگاکردنی هەڵەبجە.
روونیشیكرده‌وه، به‌داخه‌وه جیهان له ئاست كیمیابارانكردنی هه‌ڵه‌بجه بێده‌نگ بوون، كه بووه هۆی شه‌هیدكردنی زیاتر له (5000) كه‌سی سیڤڵ و بێتاوان، كه زۆرینه‌یان مناڵ و ئافره‌ت و پیاوانی به‌ساڵاچوو بوون .
36 ساڵ بە سەر کیمیابارانکردنی هەڵەبجە تێدەپەڕێت
ئەمڕۆ شەممە (16ی ئاداری 2024)، 36 ساڵ بە سەر کیمیابارانی شاری هەڵەبجە تێدەپەڕێت، کەچی دوای 13 ساڵ لە بە جینۆسایدناساندنی تاوانی کیمیابارانەکە لەلایەن پەرلەمانی عێراقەوە، بەڵام تاوەکوو ئێستا حکوومەتی عێراق وەک میراتگری رژێمی پێشوو ئامادە نەبووە قەرەبووی قوربانیان بکاتەوە.
رۆژی 16ی ئاداری 1988، فڕۆکە جەنگییەکانی عێراق ناوەندی شاری ھەڵەبجە و دەوروبەری شارەکەیان بە گازی کیمیایی بۆمباران کرد و بەھۆیەوە زیاتر لە پێنج ھەزار ھاووڵاتیی سڤیل شەھید و زیاتر لە دە هەزار ھاووڵاتیی دیکەیش برینداربوون، کە تاوەکوو ئێستاش بەشێکیان بەدەست ئازارەکانییانەوە گرفتارن.
بەگوێرەی ئامارەکان %68ی قوربانییەکان تەمەنیان لە ژێر 18 ساڵەوە بوونە، لە دوای کیمیابارانەکە لە کۆی 216 گوند 198 گوندیان بە تەواوی وێرانکران، سامانی ئاژەڵ و کشتوکاڵ و سروشتی ناوچەکە بە رێژەی %100 زیانی پێگەیشت.
هەروەها بەهۆی کۆڕەوی هاووڵاتییان بۆ رزگاربوون لەو گازە کوشندەیە و پەنابردنە خۆرهەڵاتی کوردستان و ئێران 211 منداڵی 74 خێزان ونبوون، کە ژمارەیەکی کەمیان بە خێزانەکانیان شادبوونەتەوە.
دوای زیاتر لە سێ دەیە 900 لە بریندارەکان هێشتا کاریگەری گازە کیمیاییەکانیان لەسەر ماوەو رێژەی لە بارچوونی کۆرپەلە 14 هێندەی حاڵەتی ئاسایی زیادی کردووە بەهۆی کاریگەرییەکانی کیمیابارانەکەوە، هاوکات نەخۆشییەکانی شێرپەنجەی قۆڵۆن 10 هێندە و نەخۆشییەکانی دڵ 4 هێندە لە نێو دانیشتووانی هەڵەبجە زیاتربوونە، ئەمە جیا لەوەی کاریگەری لە کیمیابارانەکەدا بەکارهێنران راستەوخۆ کاریگەریان لە سەر کۆئەندامی هەناسەدان و نەخۆشییەکان پێست و چاو هەبوو، کە تاوەکوو ئێستاش بەشێکی زۆری بریندارەکان چاری بەردەوام وەردەگرن.
رۆژنامەى “دی تاگستایتونگ”ـی ئەڵمانی، لە (17ی کانوونی یەکەمی 2002)دا لە بەگوێرەی راپۆرتێکیدا ئاشکرای کردووە، زیاتر لە 158 کۆمپانیای جیھانی بەڕێگەی نایاسایی هاوکاری رژێمی بەعسیان داوە، بۆ بەدەستھێنانی کەرەستەی جەنگی جۆراوجۆر بە چەکی کیمیایی و بایلۆژییەوە.